Financial Times: Γιατί η Ευρώπη Χάνει το Τρένο της Τεχνολογίας

Κάθε φορά που συναντώνται αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της Ευρώπης, όπως στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός αυτήν την εβδομάδα, καταλήγουν πάντα στο ευρωπαϊκό έλλειμμα επιχειρηματικότητας.

Οι Αμερικάνοι τσιγκλάνε τους Ευρωπαίους για την αδύναμη κουλτούρα ανάπτυξης νεοφυών επιχειρήσεων και οι τελευταίοι ξεκινούν την αυτοκριτική.

Αυτό έκαναν και στο συνέδριο Digital-Life-Design στο Μόναχο, ένα σημαντικό σταθμό πριν το Νταβός. «Είναι τόσο ευρωπαϊκό να ξεκινά κανείς την συζήτηση για την τεχνολογία με ανησυχία αντί για αισιοδοξία» έγραψε στο twitter o Jeff Jarvis, Αμερικανός δημοσιογράφος, καθώς η Margethe Vestager, η Επίτροπος Ανταγωνισμού της Ε.Ε., συζητούσε για τα προσωπικά δεδομένα και την έρευνα της για τις φορολογικές πρακτικές της Apple και της Amazon.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διακήρυξε σε ένα «σχέδιο δράσης για το 2020» ότι οι «οι επίδοξοι νέοι επιχειρηματίες είναι αντιμέτωποι με ένα δύσκολο περιβάλλον» και ότι «η Ευρώπη χρειάζεται μια περιεκτική, ριζική αλλαγή κουλτούρας» για να συναγωνιστεί τις ΗΠΑ στην δημιουργία νέων εταιρειών.

Η ανησυχία αυτή είναι ξεπερασμένη και παραπλανητική. Δεν έχει κανείς παρά να τριγυρίσει στους δρόμους του Λονδίνου, του Βερολίνου, του Παρισιού και του Άμστερνταμ για να παρατηρήσει τον ενθουσιασμό των νέων κάτω των τριάντα για την έναρξη της δικής του νεοφυούς επιχείρησης, αντί για την κατάληψη μιας αναμενόμενης και θεωρητικά ασφαλούς θέσης σε μια εταιρεία. Όποια διαφορά και αν υπήρχε στην αντιμετώπιση του ρίσκου και της επιχείρησης, έχει πλέον ξεθωριάσει.

Το πρόβλημα είναι το αντίθετο: οι ευρωπαϊκές οικονομίες δεν έχουν μεγάλες εταιρείες, όχι μικρές. Το έλλειμμα δεν εντοπίζεται στα start-up αλλά στα scale-up, δηλαδή στις νεοφυείς επιχειρήσεις που αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς. Η Ευρώπη έχει πολλούς συνεργατικούς σχηματισμούς αλλά πολλοί λίγοι επεκτείνονται αρκετά για να γίνουν το επόμενο Facebook, το οποίο ιδρύθηκε από τον Μαρκ Ζούκεμπεργκ το 2004.

Αυτό από μια άποψη έχει και θετικά στοιχεία. Η επίλυση του προβλήματος δεν απαιτεί από τις ευρωπαϊκές χώρες να αναμορφώσουν την κουλτούρα τους, ένα ασαφές και δύσκολο εγχείρημα, αλλά τις επιχειρηματικές και χρηματοοικονομικές πρακτικές τους. Ενδεχομένως οι Αμερικανοί να έχουν εγγενώς την τάση να είναι πιο φιλόδοξοι από τους Ευρωπαίους, αλλά τα περισσότερα από τα εμπόδιο που κρατάνε πίσω τους δυνητικούς Ζούκερμπεργκ της Ευρώπης είναι διαρθρωτικά και άρα διαχειρίσιμα.

Φυσικά απαιτούνται τεράστιες αλλαγές ακόμα. Μου προκάλεσε έκπληξη την περασμένη εβδομάδα, ακούγοντας συζητήσεις στο DLD και Ιταλούς επιχειρηματίες και επενδυτές σε συγκέντρωση στην Βενετία, το πόσο ανοιχτά θαυμάζουν το Λονδίνο. Αυτό είναι το μέρος, άκουσα διάφορους να λένε, στο οποίο πρέπει να μεταφερθούν οι ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις αν θέλουν να πάνε από το Α στο Β, από τους αρχικούς γύρους χρηματοδότησης στις μεγάλες αντλήσεις κεφαλαίου. 

Η Ιταλία έχει μια σπουδαία παράδοση στην επιχειρηματικότητα. Μαζί με την Γερμανία, ο μεταποιητικός της τομέας είναι γεμάτος από μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Έχει την δυνατότητα να τις χρηματοδοτεί, δεδομένου του υψηλού ποσοστού αποταμίευσης. Στην πράξη, οι περισσότερες από τις εταιρείες παραμένουν μικρές. Οι Ιταλοί αποταμιευτές τοποθετούν τα χρήματα τους σε τράπεζες και αποταμιευτικές τράπεζες και οι πιο φιλόδοξοι αναζητούν αποδόσεις αλλού.

Ο μέσος Βρετανός πολίτης, εξοργισμένος που διέσωσε τις τράπεζες στην κρίση του 2008 και οι τραπεζίτες πήραν μεγάλα μπόνους, δεν βλέπει με καλό μάτι το City του Λονδίνου. Σε αντίθεση με την «πραγματική οικονομία» στην υπόλοιπη χώρα, ο χρηματοοικονομικός τομέας και οι επαγγελματικές υπηρεσίες του, φαίνονται επιφανειακές ασχολίες.

Μπορεί να πει κανείς το ίδιο και για την Silicon Valley. Είναι πρόθυμη να ρισκάρει μεγάλα κεφάλαια, όχι απλά να χρηματοδοτήσει μια μικρή νεοφυή επιχείρηση που ίδρυσε κάποιος συγγενής. Επενδύει εκατοντάδες εκατομμύρια σε τελικούς γύρους χρηματοδότησης για scale-up, όπως το Uber.

Όπως και η Silicon Valley, το City προσφέρει περισσότερα από απλή χρηματοδότηση. Είναι το σπίτι στελεχών με εξειδίκευση στην εξέλιξη προϊόντων που μπορούν να πάρουν ένα ελπιδοφόρο start-up και να το βοηθήσουν να αναπτυχθεί. Ορισμένοι από αυτούς είναι επιχειρηματίες οι ίδιοι. Το Atomico, το venture capital που ίδρυσε ο Niklas Zennström, συνιδρυτής του Skype, συνεργάζεται με ομάδα επιχειρηματιών για να ενθαρρύνει αυτήν την τάση.
Είναι δύσκολο να καταλήξει κανείς ότι οι Βρετανοί έχουν μεγαλύτερη κλίση στην επιχειρηματικότητα από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς. Ωστόσο, το Λονδίνο έχει ένα πλεονέκτημα έναντι του Βερολίνου και του Μιλάνου όσον αφορά τα μεγέθη.

Τα τελευταία πέντε χρόνια 19 τεχνολογικές εταιρείες έχουν αντλήσει κεφάλαια τουλάχιστον 100 εκατ. δολαρίων, έναντι εννιά στην Γερμανία και καμίας στην Ιταλία, σύμφωνα με την Startup Europe Partnership.

Η ανάπτυξη μέχρις ενός συγκεκριμένου σημείου, η διατήρηση του οικογενειακού ελέγχου της εταιρείας αντί για την άντληση κεφαλαίων από έξω για γρήγορη ανάπτυξη, ικανοποιούσαν πολλές ιταλικές και γερμανικές επιχειρήσεις. Αλλά δεν αρκεί στην παγκόσμια τεχνολογία, όσοι μένουν πίσω αντιμετωπίζουν την εξαφάνιση από τους κολοσσούς στις ΗΠΑ.

Η Γερμανία δείχνει σημάδια αντίδρασης. Η Rocket Internet, έχει αντλήσει 420 εκατ. δολάρια για ένα fund που θα χρησιμοποιήσει αργότερα για την χρηματοδότηση των start-up της. Το Βερολίνο έχει μια ισχυρή σκηνή start-up και έχει αναπτύξει scale-up στο ecommerce όπως οι Zalando και Delivery Hero, που έχουν αντλήσει κεφάλαια 1,4 δισ. δολάρια.

Αλλαγές πρέπει να κάνει και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ένα πολύ μικρότερο ποσοστό των νεοφυών του επιχειρήσεων καταφέρνουν να αναπτυχθούν σε σχέση με τις ΗΠΑ και πολλές αντιμετωπίζουν έλλειψη στελεχών, όπως έδειξε έκθεση του Sherry Coutu το 2014. Οι ΗΠΑ έχουν 14 φορές περισσότερα κεφάλαια διαθέσιμα για εταιρείες με αποτίμηση 1 δισ. δολάρια από ότι η Ευρώπη, σύμφωνα με το Atomico.

Το Λονδίνο, ωστόσο, δείχνει τι είναι εφικτό όταν υπάρχουν κεφαλαιακές αγορές με βάθος και μεγάλη εξειδίκευση. Η Ευρώπη έχει πολλά να διορθώσει, αλλά έχει κάνει μια αρχή.