Στην εξαγωγή
περίπου 250 χιλ. βαρελιών αργού την ημέρα προς τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια, και
ιδίως προς αυτά της Μεσογείου, στοχεύει το Ιράν μετά την άρση των κυρώσεων της
διεθνούς κοινότητας. Το ζήτημα σίγουρα θα απασχολήσει τη συνάντηση της
διοίκησης των ΕΛΠΕ με τον αναπληρωτή υπουργό Πετρελαίου του Ιράν, Χουσεΐν
Ζαμανίνι, στην αυριανή του επίσκεψη στη χώρα μας, καθώς, όπως επισημαίνει,
μεταξύ άλλων, ο ΙΕΑ στην τελευταία έκθεσή του για την παγκόσμια αγορά
πετρελαίου, πριν την επιβολή των κυρώσεων, τα μεσογειακά – και άρα και τα
ελληνικά – διυλιστήρια έδιναν ιδιαίτερη προτίμηση στο ιρανικό αργό, που έχει
υψηλή περιεκτικότητα σε θείο (
sour
crude).
Η Ελλάδα, πριν την επιβολή του ιρανικού εμπάργκο, κάλυπτε, επί
σειρά δεκαετιών, σχεδόν το 30% των εισαγωγών της με αργό από το Ιράν. Μάλιστα, τα
ΕΛΠΕ κάλυπταν με εισαγωγές από την Τεχεράνη το 38-40% των εισαγωγών τους σε
αργό. Με βάση το ιρανικό αργό, εξάλλου, τα δυο μεγάλα δυιλιστικά συγκροτήματα
της χώρας παρήγαν σχεδόν όλη τη γκάμα προϊόντων, καθώς οι προδιαγραφές τους ήταν
σε μεγάλο βαθμό προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις επεξεργασίας του.
Στις αρχές του 2012, οπότε και επεβλήθη το εμπάργκο των
ΗΠΑ-ΕΕ στις εξαγωγές της Τεχεράνης, η Ελλάδα εισήγαγε ετησίως 4-5 εκατ. τόνους
από το Ιράν σε αρκετά ανταγωνιστικές τιμές και με ιδιαιτέρα καλούς όρους
πληρωμής. Άρα μια επανάληψη των ιΙρανικών εισαγωγών αργού για την Ελλάδα θα
έχει σοβαρό όφελος τόσο σε επίπεδο ασφάλειας όσο και από πλευράς κόστους για
τον ελληνικό διυλιστικό κλάδο. Σήμερα, μετά την άρση των κυρώσεων τα ΕΛΠΕ αναμένεται
να καλύψουν ξανά μεγάλο μέρος των εισαγωγών τους σε ιρανικό αργό. Υπενθυμίζεται
ότι τώρα το μείγμα αργού που χρησιμοποιεί ο όμιλος προέρχεται από τη Ρωσία, σε
ποσοστό 35% (41% το 2014), το Καζακστάν (22%-23%, όπως και το 2014 ), το Ιράκ κατά
22% (17% το 2014), κ.λπ.
Συνολικά το
Ιράν εξήγαγε πριν την επιβολή των κυρώσεων προς την Ευρώπη περί το 1 εκατ.
βαρέλια αργού την ημέρα. Με την επάνοδό της στις διεθνείς αγορές, η Τεχεράνη
αναμένεται να εκτοπίσει ανάλογης ποιότητας πετρέλαιο από τη Σαουδική Αραβία, το
Ιράκ και τη Ρωσία. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι αυτό θα οδηγήσει
τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες να ασκήσουν ακόμη πιο ανταγωνιστική πολιτική,
ιδίως σε θέματα τιμών, και υπενθυμίζει ότι ήδη πριν την άρση των κυρώσεων οι
δύο κορυφαίοι παραγωγοί του
OPEC, δηλαδή η Σαουδική Αραβία και το
Ιράκ, είχαν ήδη εξασφαλίσει επιπλέον παραγγελίες προς την Ευρώπη.
Εξάλλου, ο ΙΕΑ εκτιμά ότι, μόλις
οι επικεφαλής της
NIOC, της κρατικής εταιρείας πετρελαίου
του Ιράν, δώσουν το «σύνθημα», 200.000 βαρέλια την ημέρα θα προστεθούν στις ήδη
υπάρχουσες εξαγωγές αργού προς ασιατικές χώρες που παρέμειναν τακτικοί του
πελάτες καθ’ όλη τη διάρκεια των κυρώσεων, όπως η Ινδία, η Νότιος Κορέα, η Κίνα
και η Ιαπωνία. Μάλιστα, προκαταρκτικά δεδομένα του Οργανισμού για τον Δεκέμβριο
δείχνουν ότι οι εισαγωγές ιρανικού αργού σε Ινδία, Ιαπωνία και Κίνα σημείωσαν
αύξηση, τη στιγμή που μειώνονταν οι εισαγωγές από Νότιο Κορέα και Συρία.
Σύμφωνα, εξάλλου, με τον
ΙΕΑ, η Τεχεράνη θα επιδιώξει να ανακτήσει από το γειτονικό Ιράκ τη δεύτερη θέση
ανάμεσα στις χώρες του
OPEC
όσον αφορά την παραγωγή (μετά τη Σαουδική Αραβία).
Ωστόσο, ο Οργανισμός θεωρεί πως αυτό απαιτεί μεγάλη προσπάθεια καθώς η ιρακινή
παραγωγή αργού έχει ξεπεράσει τα 4 εκατ. βαρέλια την ημέρα.
Όταν ανακοινώθηκε η άρση των
διεθνών κυρώσεων, το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, το Ιράν δήλωσε ότι είναι
έτοιμο να αυξήσει άμεσα την παραγωγή του κατά 500.000 βαρέλια την ημέρα και κατά
άλλα 500.000 βαρέλια μετά από ένα εξάμηνο, φτάνοντας στα επίπεδα του 2012, πριν
την επίταση των κυρώσεων. Ωστόσο, ο ΙΕΑ θεωρεί ότι, αν και έχει σημειωθεί
σημαντική προετοιμασία από την πλευρά της Τεχεράνης για την επάνοδό της στις αγορές,
όσον αφορά τα δίκτυα πετρελαίου και την εξασφάλιση πιθανών αγοραστών, ως τα
τέλη του πρώτου εξαμήνου του 2016, θα μπορεί να αυξήσει θεωρητικά την παραγωγή της
κατά 300.000 βαρέλια την ημέρα. Ήδη, τον Δεκέμβριο, αύξησε την παραγωγή κατά 40
χιλ. βαρέλια την ημέρα, η οποία έφτασε συνολικά τα 2,91 εκατ. βαρέλια την
ημέρα, στο μεγαλύτερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2012. Έτσι, κατέστη δυνατόν να
γεμίσουν οι αποθηκευτικές εγκαταστάσεις στο νησί
Kharg εν όψει της επικείμενης, τότε, άρσης των διεθνών κυρώσεων.
Ο ΙΕΑ τονίζει, εξάλλου, ότι,
με το που θα ανακτήσει πλήρη πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίου, το Ιράν θα πρέπει
να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει πιο εξελιγμένη τεχνολογία και σταδιακά να
φτάσει την παραγωγική του δυναμικότητα σε επίπεδα πάνω από 3,6 εκατ. βαρέλια
την ημέρα. Σήμερα αντιμετωπίζει περιορισμούς όσον αφορά υποδομές όπως παραγωγικές
μονάδες, γραμμές ροής, αγωγούς μεταφοράς και εγκαταστάσεις συμπίεσης αερίου. Θα
χρειαστεί η συνδρομή εταιρειών παροχής υπηρεσιών και εξοπλισμού ώστε το Ιράν να
καταφέρει να διατηρήσει τη δυναμικότητα παραγωγής στα 3,6 εκατ. βαρέλια την
ημέρα και πιθανόν να την αυξήσει στα 3,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Με τη βοήθεια
ξένου συναλλάγματος και τεχνολογίας αιχμής, η Τεχεράνη ίσως να καταφέρει να
επανέλθει στα επίπεδα των 4 εκατ. βαρελιών ημερησίως ως τα τέλη της δεκαετίας,
φτάνοντας κοντά στην παραγωγή που είχε το 2008.