Η σπαρασσόμενη Ε.Ε. των «28» έχει ως κοινό παρονομαστή μια
«Οριενταλιστική» προσέγγιση του Προσφυγικού, με μόνη ρεαλιστική μέχρι
στιγμής διαπίστωση που πιστώνεται στην καγκελάριο Μέρκελ ότι το πρόβλημα
δεν είναι διαχειρίσιμο χωρίς τη συνεργασία της Τουρκίας.
Αν
αφήσουμε κατά μέρος την αυτονόητη παραδοχή ότι η καρδιά του προβλήματος
είναι η συνολική ειρήνευση και σταθεροποίηση της Συρίας, στόχος που
σήμερα αποτελεί περισσότερο ευχή, ευσεβή πόθο και όχι ορατή ρεαλιστική
προοπτική, τότε αυτό που προέχει είναι η Ε.Ε. τουλάχιστον να κατανοήσει
πλήρως τη μεσανατολική συνιστώσσα του προβλήματος.
Εκτός από την
Τουρκία που έχει στην επικράτειά της δυόμισι εκατομμύρια πρόσφυγες, στα
όρια της αντοχής τους ως προς τη διαχείριση του προσφυγικού βρίσκονται ο
Λίβανος και η Ιορδανία, με απροσδιόριστο αριθμό φιλοξενουμένων
προσφύγων, που αθροιστικά ξεπερνούν τα τρία εκατομμύρια, ενώ το Ιράν
είναι ο πρώτος προορισμός των προσφυγικών ροών που ξεκινούν από το
Αφγανιστάν.
Είναι διαπιστωμένη και καταγεγραμμένη πραγματικότητα
ότι σήμερα ο μεγαλύτερος όγκος των προσφυγικών ροών δεν προέρχεται τόσο
από αυτούς που εγκαταλείπουν τα μέχρι πριν από λίγες ημέρες φλεγόμενα
πεδία μαχών στη Συρία, αλλά κυρίως από τη μη βιώσιμη πλέον
πραγματικότητα προσωρινής διαβίωσης στις όμορες χώρες.
Ακόμη και
αν μειωθεί δραματικά η έξοδος προσφύγων από τη Συρία μόνον μια γενναία
βοήθεια προς τη Βηρυτό και το Αμάν, αλλά και ταυτόχρονα μια παράλληλη
διαβούλευση των Βρυξελλών με την Τεχεράνη μπορούν να δημιουργήσουν ένα
ελεγχόμενο πλαίσιο διαχείρισης του προβλήματος, που θα συνυπολογίζει την
μακρά και αργόσυρτη διαδικασία ειρήνευσης και σταθεροποίησης της
συριακής επικράτειας.
Οι τρεις χώρες, Λίβανος, Ιορδανία και Ιράν,
έχουν η καθεμιά ισχυρά πολιτικά κίνητρα να συνεργασθούν με την Ε.Ε. υπό
την προϋπόθεση επαρκούς οικονομικής βοήθειας:
Ο Λίβανος με τις
λεπτές πληθυσμιακές θρησκευτικές ισορροπίες βλέπει να υποθηκεύεται η
ίδια η ενότητά του. Άλλωστε ο εμφύλιος της περιόδου 1975-’90 οφειλόταν
σε μεγάλο βαθμό στην εκ των πραγμάτων εμπλοκή των Παλαιστινίων προσφύγων
στις ενδοκοινοτικές ισορροπίες.
Σουνιτική μουσουλμανική χώρα στη
συντριπτική της πλειοψηφία και με πληθυσμιακή σύνθεση όπου πλειοψηφεί η
συνιστώσα παλαιστινιακής καταγωγής, η Ιορδανία είναι ευάλωτη πρώτον,
στον ακραίο φονταμενταλισμό και δεύτερον, στη σύγκρουση των γηγενών με
τους Παλαιστινίους.
Μια διαπραγμάτευση της Τεχεράνης με την Ε.Ε.
για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών από το Αφγανιστάν είναι μια επιπλέον
επιτάχυνση της δυναμικής συνολικής εξομάλυνσης των σχέσεων του Ιράν με
τη Δύση και ταυτόχρονα μια επικύρωση του σταθεροποιητικού πολιτικού
ρόλου της χώρας στη Νοτιοδυτική Ασία, στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν.
Τα
παραπάνω προϋποθέτουν κοινή εξωτερική πολιτική των «28» που δεν υπάρχει
σήμερα ούτε σε θεσμικό επίπεδο, ούτε καν στο επίπεδο ενισχυμένης
διακυβερνητικής συνεργασίας των μεγάλων δυνάμεων και των άμεσα
πληττόμενων από την πίεση του προσφυγικού χωρών.
Ακόμη παραπάνω
μια ευρωπαϊκή στρατηγική απέναντι στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να
περιορίζεται μόνον στη διαχείριση και τον έλεγχο των προσφυγικών ροών,
αλλά να είναι συνολική τουλάχιστον στο επίπεδο της Ανατολικής Εταιρικής
Σχέσης στην οποία επένδυσε όλη της την ενέργεια η Ε.Ε. με κορύφωση τη
Σύνοδο Κορυφής του Βίλνιους τον Νοέμβριο του 2013 και η οποία πυροδότησε
τη σύγκρουση στην Ουκρανία.
Αν οι φράκτες και τα συρματοπλέγματα
περιπλέκουν και δεν λύνουν το πρόβλημα στη Γηραιά Ήπειρο, δυστυχώς
περιορισμένης αποτελεσματικότητας είναι πολύ πιθανόν να αναδειχθεί και η
ούτως ή άλλως επιχειρησιακά και πολιτικά δυσχερής φρούρηση των
εξωτερικών θαλάσσιων συνόρων της Ζώνης Σένγκεν από μόνη της, αν δεν
συνοδεύεται από αποφασιστικές πρωτοβουλίες και δράσεις στην καρδιά του
προβλήματος.
Με άλλα λόγια, το Προσφυγικό υπαγορεύει επιτάχυνση
και εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και αλληλεγγύης, την ώρα που
μια ομάδα χωρών-μελών υιοθετεί ρητορική και μέτρα που παραπέμπουν στον
Ντόναλντ Τραμπ...
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ")