«Είναι δε εις θέσιν οι Πόντιοι να
αποτελέσουν τους φρουρούς του Ελληνισμού. Εν πρώτοις, είναι έργον εις το
οποίον έχουν συνηθίσει από αιώνων. Περιβαλλόμενοι εν τη απομακρύνσει
των από ξένα φύλα, παλαίοντες διαρκώς προς αυτά, αφομοιούντες παρά
αφομοιούμενοι, αποτελούσι τον ισχυρότερον τύπον της ελληνικής φυλής».
(Στρατηγός Καθενιώτης, σύμβουλος του Ελευθερίου Βενιζέλου).
Έχει ειπωθεί και γραφεί και άλλη φορά πως υπάρχει ένα έλλειμμα γνώσης
για τη συνεισφορά του Ποντιακού Ελληνισμού στον απελευθερωτικό αγώνα
των Ελλήνων του 1821.
Η Μικρά Ασία, ο Πόντος, εκεί που μέχρι το 1922 επιβίωνε ακραιφνής
Ελληνισμός, απουσιάζουν προκλητικά από τις επίσημες ιστοριογραφίες με
αποτέλεσμα να δημιουργείται η άποψη πως οι Έλληνες του Πόντου παρέμειναν
απαθείς και αμέτοχοι κατά την Επανάσταση.
Ο μελετητής και συγγραφέας Αντωνιάδης Γεώργιος, Παφραίος στην
καταγωγή, μας θυμίζει: "Από τις αρχές ακόμη του 1800 η ιδέα του
ξεσηκωμού, με το σάλπισμα του Ρήγα, μεταφέρεται και στον Πόντο.
Ο Ρήγας, όπως γνωρίζουμε από την ιστορία, είχε τυπώσει τη δωδεκάφυλλο
"ΧΑΡΤΑ" του το 1797 και 3.000 αντίτυπα, που τη μοίρασε σε όλες τις
περιοχές όπου κινούνταν και δρούσαν Έλληνες την εποχή εκείνη. Ήταν ο
επιτελικός χάρτης, που περιλάμβανε την περιοχή που άρχιζε από τα
Καρπάθια και το Δούναβη και έφτανε στην Κρήτη και από την Αδριατική
μέχρι τον Εύξεινο Πόντο και τη Μικρά Ασία.
Με το "Θούριο" του, που αρχίζει με τον στίχο "Ως πότε παλληκάρια",
προσπαθούσε να συνεγείρει, να ωθήσει, να παροτρύνει τους λαούς σε ένα
γενικό ξεσηκωμό , βέβαιος ότι οι Έλληνες θα μπορούσαν να ανακτήσουν την
ελευθερία τους στηριζόμενοι μόνο στις δικές τους δυνάμεις και με μια
καθολική εξέγερση.
Απευθυνόμενος στους Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας γράφει στον Θούριο του.
Λεβέντες αντριωμένοι, Μαυροθαλασσινοί,
ο βάρβαρος ως πότε, θε να σας τυραννή.....
Ο Θούριος του Ρήγα είχε μεγάλη απήχηση στους Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας.»
Το σάλπισμα του πρωτομάρτυρα της λευτεριάς Ρήγα βρίσκει απήχηση στον
Πόντο. Την ίδια εποχή 4.000 Μπαφραίοι θανατώνονται από τους Τούρκους,
ρίχνονται δεμένοι πισθάγκωνα και πνίγονται στον ποταμό Άλυ
Το 1814 ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία. Αρχηγός της ορίζεται ο Αλέξανδρος
Υψηλάντης. Οι Υψηλάντες ήταν μια από τις αρχοντικές και παλιές
ποντιακές οικογένειες του Φαναρίου της Πόλης, κατάγονταν από την Υψηλή,
ένα παλιό χωριό του Όφι, στον Πόντο. Την άνοιξη του 1821 ο Αλ.Υψηλαντής
κηρύσσει τον πόλεμο της ανεξαρτησίας στη Μολδοβλαχία. Από την πρώτη
στιγμή της διακήρυξης περί ελευθερίας του Υψηλάντη, Έλληνες νέοι
σπουδαστές σπεύδουν από διάφορα μέρη και οργανώνονται κατά τα πρότυπα
του θηβαϊκού «Ιερού Λόχου», με αρχηγό τον Λασσάνη.
Πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, ήταν Πόντιοι. Στις 7 Ιουνίου του 1821
στο Δραγατσάνι, πέφτουν οι περισσότεροι στο πεδίο της μάχης. Από τους
διασωθέντες είναι γνωστά τα ονόματα 19 Ποντίων αγωνιστών του Ιερού
Λόχου. Ήταν οι:
Κυριαζής Νικόλαος, Μιχαήλ Ανδρέας, Τσερκέσης
Δημήτριος, Τραπουζανλής Δημήτριος (Τραπεζούντιος), Σαλαγάρ Νικόλαος (από
το Μπουλαντάν), Τουρκουλέτς Βασίλειος, Αναστασίου Θεόδωρος,
Κωνσταντίνου Στέφανος, Σοφιανόπουλος Νικόλαος (Τραπεζούντιος), Σάββας
Παναγιώτης (Τραπεζούντιος), Δημητρίου Γιάννης (Τραπεζούντιος),
Βελισσάριος Ιβάν (από τη Νικομήδεια), Χρήστου Πολύχρονης (από την
Κουμουσχανά), Ισαάκ Αναστάσιος, (Καϊσαρλής) Ασλάν Γεώργιος, Αντωνίου
Δημήτριος, Γιακοβάκης Γεώργιος, Ιωάννου Δημήτριος και Ιωσήφ Γεώργιος.
Ας σημειωθεί εδώ ότι ο Τούρκος σουλτάνος κήρυξε τον Ιερό Λόχο ως
ποντιακή στρατιωτική μονάδα και με την πρόφαση αυτή, έσφαξε τότε τους
προκρίτους της Αργυρούπολης. Επί δύο χρόνια οι κάτοικοι της
Αργυρούπολης, κι άλλων περιοχών του Πόντου, δεν είχαν δικαίωμα να
παίρνουν νερό την ημέρα από τις βρύσες τους, έστω κι αν αυτές βρίσκονταν
μέσα στην αυλή τους. Ερμηνεύοντας το φιρμάνι οδηγούμαστε με βεβαιότητα
στο συμπέρασμα ότι ο Ιερός Λόχος αποτελούνταν στην πλειοψηφία του από
Πόντιους φοιτητές.
Δεν έχουμε δυστυχώς πολλές μαρτυρίες για το θέμα της συμβολής του
Πόντου στην Επανάσταση του ʼ21. Η ολοκληρωτική καταστροφή του Ποντιακού
Ελληνισμού συνεπέφερε και καταστροφή των μαρτυριών. Σε γραπτά όμως
κείμενα αγωνιστών του ʼ21 πολλές φορές γίνεται μνεία εκατοντάδες για
«Μαυροθαλασσίτες», «Τραπεζούντιους», «Σινωπείς», «Αργυρουπολίτες». Όλοι
αυτοί οι μαχητές ήταν Πόντιοι εθελοντές που πολέμησαν γενναία για την
απελευθέρωση της πατρίδας.
Έδωσε λοιπόν, και ο Πόντος τον φόρο τον αιματηρό για την ελευθερία
της σημερινής πατρίδας μας. Για 100 χρόνια από την επανάσταση του ʼ21
ανθούσε η ευλογημένη γη των Κομνηνών. Ως την μαύρη μέρα. Και μετά σιωπή,
απόκρυψη.
Η αφιέρωση αυτή των λίγων λέξεων, στην συνεισφορά των συμπατριωτών
μας Ποντίων στον γενικό ξεσηκωμό των Ελλήνων, ας αποτελέσει μνημόσυνο
της συνεισφοράς τους στον Ιερό Αγώνα υπέρ της Πίστεως και της Πατρίδος..
(www.spnx.gr)