Στην εποχή της παγκοσμιοποιήσεως, της
διαμορφώσεως του «νέου ανθρώπου», του απαλλαγμένου από εθνικά
χαρακτηριστικά, κάποιοι διερωτώνται ποία η χρησιμότης εορτών και
επετείων που αναφέρονται στη δημιουργία των εθνικών κρατών. Μα επειδή
ακριβώς το «πανευρωπαϊκό» ή «πανανθρώπινο», στο επίπεδο της
καθημερινότητος και εκτός πλαισίου μίας οικουμενικής θρησκείας, είναι
απλώς ένα νεφέλωμα.
Το επιβεβαιώνει, δυστυχώς, η ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων –όχι η ιδεατή
αλλά η συμβατή με την πραγματικότητα– καθώς, παρ’ όλες τις «αρχές» και
τις «διακηρύξεις» περί ευρωπαϊκής ολοκληρώσεως, ο εθνικισμός εισβάλλει
εκ νέου στην ευρωπαϊκή σκηνή.
Κάποιοι
φρονούν ότι η ορθότης και η εσωτέρα δύναμη των ιδεών περί του «νέου
ανθρώπου» θα κατισχύσουν τελικώς· διόλου απίθανο, αλλά διά της βίας και
όχι με την πειθώ. Η γκιλοτίνα επέβαλε τις «πανανθρώπινες αξίες» της
ελευθερίας, της αδελφότητος και της ισότητος, κατά τη Γαλλική Επανάσταση
του 1789. Οχι τα επιχειρήματα και οι διατριβές των Φιλοσόφων και
Εγκυκλοπαιδιστών του Διαφωτισμού.
Διέρχεται η Ευρώπη μία φάση μεταβατική, όρος χρησιμοποιούμενος για να
αποδώσει ότι η παλαιά τάξη πραγμάτων δεν είναι δυνατόν να ανταποκριθεί
στους ρυθμούς που επιβάλλουν δυνάμεις εκτός ελέγχου της παραδοσιακής ή
της συμβατικής πολιτικής αντιλήψεως, και ότι το αναδυόμενο δεν έχει
ακόμη σχηματοποιηθεί αρκούντως.
Ανάλογες συνθήκες ίσχυαν ασφαλώς και όταν ο «άνεμος αλλαγής» της
Γαλλικής Επαναστάσεως σάρωνε την Ευρώπη. Μόνον που σήμερα η Επανάσταση
εκπορεύεται από μία ελίτ που έχει αποβάλει τα εθνικά της χαρακτηριστικά,
αλλά οι διάφοροι ηγέτες της Ευρώπης αναδεικνύονται ακόμη από την ψήφο
πολιτών συγκεκριμένης εθνικής διαμορφώσεως και αντιλήψεων που πρέπει να
αναιρεθούν για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες της παγκοσμιοποιήσεως. Εξ ου
και η δυσλειτουργία και η ανασφάλεια.
Ηχεί παράλογο και είναι πράγματι, από μίαν άποψη, καθώς η
αγνωστικιστική Ευρώπη των πεντακοσίων εκατομμυρίων αδυνατεί να
απορροφήσει δύο εκατομμύρια νέους πρόσφυγες διαφορετικού θρησκεύματος
και παραδόσεων πολιτιστικών. Και όμως επί της ουσίας η Ευρωπαϊκή Ενωση
είναι μία αυτοκρατορία, όπου οι κανόνες της εθνικής και θρησκευτικής
ομοιογένειας και καθαρότητος δεν είναι δυνατόν να ισχύουν.
Τα κράτη που συνθέτουν την Ευρωπαϊκή Ενωση δεν αρνήθηκαν απλώς τη
συμβολή του Χριστιανισμού στη διαμόρφωση της πολιτιστικής τους
φυσιογνωμίας, αλλά και τις αξίες του Διαφωτισμού, που υποτίθεται πως
συγκροτούν την ιδεολογική φυσιογνωμία της ηπείρου.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση παραμένει ένα πελώριο «δήθεν», τόσο στην
αντιμετώπιση προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, όσο ακόμη και στα
θέματα ασφαλείας, όπως διαπιστώθηκε με τρόπο τραγικό τις τελευταίες
ημέρες, και φυσικά στον οικονομικό τομέα. Ολοι μαζί και ταυτοχρόνως ο
καθένας μόνος ενώπιον των ευθυνών του, πάντα με επικούρηση
γραφειοκρατική βεβαίως. Ομως το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στην ανεπάρκεια
των μηχανισμών, το έλλειμμα είναι αποκλειστικώς πολιτικό και μόνον.
Αλλά σε αυτήν την Ενωση των ευρωπαϊκών κρατών ανήκουμε και πρέπει
απαρεγκλίτως να παραμείνουμε όσο τουλάχιστον θα υφίσταται. Θα
αναμείνουμε την ολοκλήρωση, αλλά έως τότε θα τιμούμε τις εθνικές μας
επετείους, διότι εκτός του εθνικού πλαισίου τα άλλα παραμένουν
ιδιαζόντως ασαφή.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 27/03/2016)