Ορατές οι Τάσεις Μετασχηματισμού της Διεθνούς Αγοράς Ενέργειας

Την περασμένη εβδομάδα δημοσιεύτηκαν δυο βαρύνουσας σημασίας ετήσιες εκθέσεις από διεθνείς οργανισμούς. Η πρώτη από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας ( IEA) αφορούσε το Φυσικό Αέριο και έχουμε ήδη αναφερθεί σε αυτή στο energia. gr με ανταπόκρισή μας από τις Βρυξέλλες στις 8/6 (βλέπε « Σημαντικές Ανακατατάξεις στην Διεθνή Αγορά Αερίου Προβλέπει ο ΙΕΑ Κατά την Επόμενη Πενταετία»). Η δεύτερη έκθεση είδε το φως της δημοσιότητας τη περασμένη Παρασκευή (10/6) και αφορά την ετήσια έκθεση της BP το Statistical Review of World Energy που ετοιμάζεται από μια ομάδα επίλεκτων οικονομολόγων και αναλυτών στα κεντρικά γραφεία της BP στο Λονδίνο. Στην σημερινή του έκδοση το energia. gr δημοσιεύει μια λεπτομερή αναφορά για τα ευρήματα και τις παρατηρήσεις της σημαντικής αυτής ετήσιας Έκθεσης (βλ. εδώ) που εδώ και 65 χρόνια δημοσιεύεται κάθε Ιούνιο και αποτελεί ένα μπούσουλα για τις ενεργειακές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο.

Κοινή διαπίστωση και των δυο εκθέσεων είναι ότι η ενεργειακή ζήτηση βρίσκεται σε καθοδική πορεία και σε καθεστώς μεταρρύθμισης ως προς τη σύνθεσή της, ενώ η προμήθεια ενέργειας εξελίσσεται ταχέως ακολουθώντας ένα κύμα τεχνολογικής προόδου. Όπως παρατηρούν σχεδόν ταυτόσημα και οι δύο εκθέσεις τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονται από απτά οφέλη και βελτιώσεις σε επίπεδο τεχνολογίας και παραγωγής και είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση της προσφερόμενης ενεργειακής προμήθειας παγκοσμίως. Όπως πολύ εύστοχα τοποθετείται στο θέμα ο Spencer Dale, ο προϊστάμενος οικονομολόγος της Β P, «Σήμερα (στην ενέργεια) είναι η εποχή της αφθονίας». Έτσι, υποβοηθούμενη κυρίως από τις χαμηλές τιμές στο πετρέλαιο και φυσικό αέριο τα τελευταία δύο χρόνια, η ενεργειακή ζήτηση, αν και ασθενής, σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια αυξήθηκε με πρωταγωνιστή το πετρέλαιο (80 Mtoe, +1.9%), που βελτίωσε την συμμετοχή του στην πίτα της παγκόσμιας πρωτογενούς ζήτησης για πρώτη φορά από το 1999. Αλλά και η ζήτηση στο φυσικό αέριο αυξήθηκε σε σύγκριση με το 2014 (54 Mtoe, +1,7%) ενώ άκρως εντυπωσιακή είναι και η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μείγμα, στην παγκόσμια ενεργειακή κατανάλωση (+2,8%), αλλά και στην ηλεκτροπαραγωγή (48 Mtoe, +15.2%).

Ο μεγάλος χαμένος αυτής της συνεχιζόμενης αναδιανομής μεριδίων στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα είναι αφενός το κάρβουνο που είδε την ζήτησή του να μειώνεται(- 71 Mtoe, -1.8%) με υποχώρηση της κατανάλωσής του κυρίως στις ΗΠΑ και λιγότερο στην Κίνα. Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις στη ζήτηση και κατανάλωση των διαφόρων καυσίμων το 2015 μπορούμε να διακρίνουμε μερικά κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα στο δίπολο της ασθενέστερης παγκόσμιας ζήτησης (+1,0% το 2015 σε σύγκριση με +1,8% την περίοδο 2005-2015) και της άφθονης προσφοράς ενέργειας. Όπως ήταν αναμενόμενο οι τιμές όλων ανεξαρτήτως των ενεργειακών προϊόντων υπέφεραν αφού αποδεδειγμένα υπήρξε μια ανισότητα ανάμεσα στην παραγωγή και τη ζήτηση. Με τους παραγωγούς τόσο στο πετρέλαιο όσο και στο φυσικό αέριο να μην επιθυμούν να μειώσουν το ποσοστό συμμετοχής τους στις αγορές προτιμώντας αντ' αυτού να θυσιάσουν τις τιμές, οι οποίες βρέθηκαν σε συνεχή υποχώρηση όλο αυτό το διάστημα (με εξαίρεση το Β’ τρίμηνο του 2016).

Στην περίπτωση του φυσικού αερίου, το οποίο και αναμένεται να παίξει κομβικό (αλλά όχι αποκλειστικό ) ρόλο στην μετάβαση σε ένα καθεστώς απανθρακοποίησης τα επόμενα 30-40χρόνια, αφού αναμένεται να αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τη χρήση πετρελαίου, παρατηρούμε μια δομική αλλαγή στη σύνθεση των προσφερόμενων ποσοτήτων με την ραγδαία προώθηση του υγροποιημένου φυσικού αερίου ( LNG).

«Παρατηρούμε πολύ μεγάλες νέες ποσότητες LNG να διατίθενται προς εξαγωγή παρά τις χαμηλές τιμές καθώς η ζήτηση συνεχίζει να χαλαρώνει στις παραδοσιακές αγορές » , δήλωσε μεταξύ άλλων ο Dr. Fatih Birol, o εκτελεστικός διευθυντής του ΙΕΑ, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της ανωτέρω έκθεσης σε ειδική εκδήλωση στις Βρυξέλλες. «Αυτές οι φαινομενικά αντικρουόμενες τάσεις αργά ή γρήγορα θα έχουν επιπτώσεις στην λειτουργία της ίδιας της αγοράς αφού αναμένεται να εξασκήσουν σημαντικές καθοδικές πιέσεις», παρατήρησε ο Dr. Birol. Όπως εξάλλου επισημαίνει η Έκθεση ο συνδυασμός του φθηνού κάρβουνου και η συνεχιζόμενη ισχυρή ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) εμποδίζουν την περεταίρω διείσδυση του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, ιδίως σε ΗΠΑ και Ευρώπη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΕΑ η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου κατά την τρέχουσα πενταετία, χρονικός ορίζοντας αναφοράς της Έκθεσης, εκτιμάται ότι θα αναπτυχθεί με ρυθμό 1,5% κατ’ έτος, αρκετά μικρότερο από 2,0% που προβλέπει η περσινή αντίστοιχη έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας. Η μείωση του ρυθμού της ανάπτυξης της αγοράς φυσικού αερίου οφείλεται κυρίως στην επιβράδυνσης της ενεργειακής ζήτησης στο παγκόσμιο επίπεδο αλλά και τη μείωση της ενεργειακής έντασης ( energy intensity ) καθώς βελτιώνεται περαιτέρω o βαθμός ενεργειακής αποδοτικότητας σε πολλές βιομηχανοποιημένες χώρες ενώ και ανερχόμενες οικονομίες, με κορυφαίο παράδειγμα την Κίνα, έχουν αρχίσει και αυτές να χρησιμοποιούν με πλέον αποδοτικό τρόπο την ενέργεια. Η δε υποχώρηση της ενεργειακής έντασης έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της ζήτησης για ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένου και του φυσικού αερίου. Παράλληλα, η Έκθεση του ΙΕΑ τονίζει ότι καθώς η ζήτηση για πετρέλαιο και άνθρακα θα αδυνατίζει σταδιακά από εδώ και μπρος, πρόκειται να αυξηθεί το μερίδιο του φυσικού αερίου στο παγκόσμιο ενεργειακό μίγμα.

Συμπερασματικά, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο ασθενέστερης ενεργειακής ζήτησης, αποτέλεσμα μιας πλέον ορθολογικής χρήσης, και σαφώς βελτιωμένης, απόδοσης των μηχανισμών παραγωγής με ορατές πλέον τις ανακατατάξεις , στο ενεργειακό μίγμα. Με τον άνθρακα να χάνει σταθερά μερίδιο, κυρίως στην ηλεκτροπαραγωγή, (αλλά όχι ακόμη στη βιομηχανία) με το φυσικό αέριο να αντικαταστεί μέρος αυτού του μεριδίου και τις ΑΠΕ να διεκδικούν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στην παγκόσμια ενεργειακή πίτα.