Η Τουρκία μπαίνει για τα καλά
πλέον στο δρόμο της αστάθειας και του ανοιχτού διχασμού, με την απειλή του
εμφυλίου να κατεβαίνει κυριολεκτικά στο δρόμο. Το Σάββατο, ομάδες φιλοκυβερνητικών
διαδηλωτών κατευθύνθηκαν προς την συνοικία Γκαζί, προπύργιο των Αλεβιτών και της
Αριστεράς. Οι κάτοικοι της συνοικίας αντέδρασαν και προκλήθηκαν επεισόδια. Πριν
τρία χρόνια είχαμε γράψει ότι ο Ερντογάν άνοιξε την πόρτα του διχασμού μετά τα
επεισόδια στην πλατεία Ταξίμ (βλ.
εδώ)–
τώρα, μετά το πραξικόπημα, διαβαίνει την πόρτα αυτή, αφού κατεβάζει τα δικά του
πλήθη στους δρόμους με την προτροπή να παραμείνουν εκεί για μια βδομάδα.
Το πραξικόπημα της περασμένης
Παρασκευής ίσως να μην ήταν «στημένο» ή προβοκάτσια του Ερντογάν, αλλά απλά το
απονενοημένο διάβημα κάποιων πυρήνων στο στράτευμα που ήξεραν πως σύντομα θα τους
άγγιζαν και εκείνους οι εκκαθαρίσεις που είχαν ήδη ξεκινήσει στις αρχές της εβδομάδας. Ουδείς, βέβαια, αποκλείει ο Τούρκος Πρόεδρος να γνώριζε εκ των
προτέρων τους σχεδιασμούς των πραξικοπηματιών και με τη χρήση «διπλών πρακτόρων»
να τους ώθησε να εκδηλωθούν. Η έκρηξη του πραξικοπήματος, που μάλλον ήταν
εξαρχής καταδικασμένο σε αποτυχία, του έδωσε την ευκαιρία για εκκαθαρίσεις σε
όλη τη δημόσια διοίκηση από κάθε αντίθετο στο κόμμα του στοιχείο. Επόμενο βήμα
θα είναι, πιθανότατα, η συνταγματική αλλαγή - «διά βοής» από τις πλατείες και τις
λεωφόρους …
Άσχετα αν υπήρχε ή όχι ενεργός
αμερικανική ανάμιξη, είναι σίγουρο πως οι ΗΠΑ, σήμερα, θα έβλεπαν θετικά την
πτώση του Ερντογάν. Δεν είναι τυχαίο πως οι δηλώσεις από την Ουάσιγκτων για «στήριξη
της δημοκρατικής νομιμότητας» ήρθαν μόνο αφού ξεκαθάρισε η κατάσταση και έγινε
σαφές πως ο Τούρκος Πρόεδρος απέφυγε την ανατροπή. Ο λόγος της αμερικανικής
δυσαρέσκειας προς το πρόσωπό του εικάζουμε πως είναι η άρνησή του να «τραβήξει
την πρίζα» από το
ISIS,
καθώς γνωρίζει πως κάτι τέτοιο θα επισπεύσει την ανεξαρτητοποίηση του συριακού
Κουρδιστάν και θα δρομολογήσει ανάλογες εξελίξεις και στις τουρκοκρατούμενες
κουρδικές περιοχές. Και όλο αυτό το παιχνίδι έχει, όπως αναλύει σήμερα το
energia.
gr (βλ.
εδώ), και ζωτικής σημασίας
περιπλοκές για την ενεργειακή ασφάλεια όλης της Ευρώπης.
Η ισραηλινή πλευρά απέφυγε να
τοποθετηθεί άμεσα στις εξελίξεις. Μόλις την Κυριακή ο Πρωθυπουργός Νετανυάχου αρκέστηκε
να δηλώσει πως η απόπειρα πραξικοπήματος δεν θα επηρεάσει την πρόσφατη συμφωνία
αποκατάστασης των σχέσεων ανάμεσα στη χώρα του και την Τουρκία. Μένει να δούμε
πόσο θα επηρεάσουν τη στάση του Ισραήλ απέναντι στον Ερντογάν από τη μια οι
σχέσεις του με τις ΗΠΑ και από την άλλη το ότι θεωρεί το
ISIS
ως «έλασσον
κακό» σε σχέση με τον Άσαντ.
Η κατάσταση, όμως, περιπλέκεται
πλέον για την Τουρκία. Ο Ερντογάν μένει χωρίς συμμάχους, ιδίως στο δυτικό
στρατόπεδο. Αν, όπως δείχνουν τα πρώτα σημάδια, αναγκαστεί να στραφεί προς τη
Μόσχα, τότε δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε ότι, μέχρι τις αμερικάνικες εκλογές –
στις αρχές Νοεμβρίου – θα υπάρξουν κι άλλες απόπειρες ανατροπής του. Ο Πούτιν
και αυτός κράτησε στάση αναμονής, διεξάγοντας «πόλεμο νεύρων» στον Ερντογάν, ο
οποίος πρόσφατα εξαναγκάστηκε σε συγγνώμη (και) προς τη Ρωσία. Αν ο Τούρκος
Πρόεδρος στραφεί προς τη ρωσική πλευρά, πώς θα εκληφθεί αυτό από το ΝΑΤΟ; Ποιος
μπορεί να αποκλείσει, σε μια τέτοια περίπτωση, αυξημένο νατοϊκό έλεγχο στο
Αιγαίο ως αντίβαρο, με δεδομένη, μάλιστα, την άσχημη κατάσταση στην οποία
βρίσκεται η χώρα μας; Επίσης, πώς θα εκλάβει το Ισραήλ την στροφή Ερντογάν προς
τη Ρωσία, τον μεγάλο προστάτη του Άσαντ; Από την άλλη, μια τέτοια στροφή δεν θα επηρεάσει τις σχέσεις της Τουρκίας με το ISIS και το επίσημο συριακό καθεστώς;
Τα γεγονότα επιταχύνονται ραγδαία και ας ελπίσουμε πως η χώρα μας θα
επιδείξει σύνεση και εγρήγορση απέναντι στο βίαιο μετασχηματισμό της γείτονος.
Κάποιοι λένε πως ο Ερντογάν θα αποτελέσει τον καταλύτη εξελίξεων στην περιοχή –
και όπως κάθε «καταλύτης», θα επιταχύνει τη «χημική αντίδραση», αλλά θα
εξαφανιστεί όταν αυτή ολοκληρωθεί. Σαν τον Χίτλερ, που αφού επί 12 χρόνια,
προήλαυνε θριαμβευτικά, συμπαρέσυρε στην πτώση του τη χώρα του, ενώ η
κατάρρευσή του άλλαξε τον χάρτη της Ευρώπης - κι ο ίδιος εξαφανίστηκε μαζί με
την αλλαγή.
Αν ισχύει η πρόβλεψη αυτή, η ένταση της «χημικής αντίδρασης» στη σημερινή
Τουρκία διαφαίνεται μεγάλη. Αυτό που δεν μπορεί κάποιος να προδικάσει με
βεβαιότητα, είναι η ταχύτητά της. Αλλά αυτό είναι μάλλον κάτι που θα κριθεί από
τον διεθνή παράγοντα σε συνάρτηση με τις περιπλοκές στο Συριακό …