Η πρόσφατη επίσημη επίσκεψη
του Έλληνα πρωθυπουργού στη Σόφια, επικεφαλής πολυάριθμου κυβερνητικού
κλιμακίου, ανέδειξε για ακόμη μία φορά το ενεργειακό ως βασικό σημείο αναφοράς
των διμερών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων. Πράγματι, οι δύο χώρες κατά τα
τελευταία 15 και κάτι χρόνια έχουν αναπτύξει μία στενή συνεργασία πάνω σε
θέματα ενέργειας με έμφαση τον ηλεκτρισμό και το πετρέλαιο. Στον μεν ηλεκτρισμό
η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει συστηματοποιήσει τις εισαγωγές φθηνού
Βουλγαρικού ηλεκτρισμού, χάρη στις λίαν ανταγωνιστικές τιμές της Βουλγαρίας που
στηρίζονται κυρίως στους πυρηνικούς αντιδραστήρες του
Kozloduy (παρά το γεγονός ότι στην
Ελλάδα όλες οι πολιτικές παρατάξεις σε πλήρη εναρμόνιση και για αδιευκρίνιστους
λόγους αντιτίθενται σφόδρα σε ότι έχει να κάνει με την πυρηνική ενέργεια), στο
δε πετρέλαιο η Ελλάδα, κυρίως μέσω των ΕΛΠΕ, έχει αναπτύξει μία αξιόλογη
εμπορική δραστηριότητα διαθέτοντας εκατοντάδες πρατήρια και τροφοδοτώντας έτσι
την εσωτερική αγορά της γείτονος με άριστης ποιότητας πετρελαϊκά προϊόντα.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η πολύ πετυχημένη διείσδυση
των ΕΛΠΕ στη Βουλγαρία, όπως και άλλων Ελληνικών εμπορικών επιχειρήσεων
επετεύχθη χάρις στην μέχρι πρόσφατα ισχυρή Ελληνική παρουσία στο τραπεζικό σύστημα
της γείτονος. Στον δε ενεργειακό τομέα είναι αξιοσημείωτες οι δραστηριότητες
και άλλων Ελληνικών επιχειρήσεων όπως της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, η οποία έχει περί
τα 100
MW
εγκατεστημένων αιολικών πάρκων και αρκετών άλλων
εταιρειών που δραστηριοποιούνται στα φωτοβολταϊκά, τα θερμικά- ηλιακά, τα
ηλεκτρικά καλώδια και στη μεταλλουργία και σε παρεμφερή κατασκευαστικά έργα.
Βέβαια η όλη συνεργασία στον ενεργειακό τομέα θα μπορούσε να έχει προχωρήσει
πολύ περισσότερο και να εκάλυπτε και αρκετούς άλλους τομείς εάν η Σόφια, εδώ
και χρόνια, δεν επέλεγε να παίξει ένα διπλό και υπόγειο παιχνίδι με στόχο την
επιβράδυνση ή και ακύρωση των όποιων μεγάλων
projects, ιδίως αυτών που έχουν ειδικό βάρος για την περιοχή,
από τα οποία θα αποκόμιζε όμως απτά οφέλη και η Ελλάδα. Η Σόφια κρίνοντας ότι
τα οφέλη αυτά ενδεχομένως υπερτερούσαν των δικών της υιοθέτησε άκρως
παρελκυστικές τακτικές με αποτέλεσμα την ματαίωση σημαντικών έργων.
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ο
πετρελαιαγωγός Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη και ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής
Bobov-
Dol
όπου είχε εκφράσει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον η ΔΕΗ.
Και τα δύο αυτά έργα αφορούν την περίοδο 2005-2008 όπου η Ελλάδα είχε την
οικονομική δυνατότητα και διέθετε την απαραίτητη αξιοπιστία (που δεν έχει
σήμερα) και άρα μπορούσε να τα υποστηρίξει έμπρακτα. Όμως και τα δύο αυτά έργα
δεν πραγματοποιήθηκαν με αποκλειστική ευθύνη της Σόφιας η οποία δεν έβλεπε με
καλό μάτι την Ελληνική παρουσία σε μεγάλα έργα βιτρίνας, παρά το γεγονός ότι η
Ελλάδα, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 αποτελούσε σταθερά έναν από τους
μεγαλύτερους ξένους επενδυτές της Βουλγαρίας. Στην δε περίπτωση του
πετρελαιαγωγού Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη (γνωστού ως
BAP), για τον οποίον είχε υπογραφεί στην Αθήνα (Μάρτιος
2007) τριμερής διακρατική συμφωνία μεταξύ Ρωσίας, Βουλγαρίας και Ελλάδας ήτο η
Σόφια που τράβηξε κυριολεκτικά το χαλί κάτω από τα πόδια των εταίρων,
προβάλλοντας μετ’ επιτάσεως δήθεν περιβαλλοντικές ευαισθησίες για την χάραξη
του αγωγού και καθυστερώντας με μεγάλη μεθοδικότητα το όλο έργο, έτσι που στο
τέλος άλλαξαν οι πολιτικοί συσχετισμοί σε Ελλάδα και Βουλγαρία (2009)
τινάζοντας το όλο έργο στον αέρα. Επιβεβαιώνοντας, με αυτόν τον τρόπο, τις
εκφρασθείσες επιφυλάξεις του Βλαδίμηρου Πούτιν, ο οποίος κατά την τελετή της
υπογραφής στην Αθήνα, είχε αμφισβητήσει ανοικτά την διοικητική και τεχνική
επάρκεια αλλά και πολιτική δέσμευση των δύο συμβαλλόμενων χωρών (και ιδιαίτερα
της Βουλγαρίας) να υλοποιήσουν το έργο.
Ακολουθώντας σχεδόν τις ίδιες τακτικές η Σόφια έχει με
μεγάλη μεθοδικότητα καθυστερήσει εδώ και πέντε χρόνια την υλοποίηση ενός
παρόμοιου με τον
BAP σε μέγεθος έργου, την κατασκευή ενός
διασυνδετήριου αγωγού αερίου, γνωστού και ως
Interconnector
Greece-
Bulgaria (
IGB) που θα συνδέει τα δίκτυα αερίου των δύο χωρών. Μικρό
σε μέγεθος έργο (180 χλμ.) και όχι ιδιαίτερα ακριβό (περί τα 150 εκατομμύρια) ο
διπλής ροής αυτός αγωγός έχει μεγάλη στρατηγική σημασία διότι ενισχύει σημαντικά
την ενεργειακή ασφάλεια των δύο χωρών. Το έργο αυτό το έχει υποστηρίξει εν
μέρει οικονομικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και θα χρηματοδοτηθεί μέσω
EIB
και
EBRD, με την ΕΕ να ασκεί αφόρητη πίεση
στη Βουλγαρική κυβέρνηση για την κατασκευή του καθότι εμπίπτει στο νέο όραμα
της για την πλήρη ενοποίηση των ενεργειακών δικτύων στο πλαίσιο του νεοπαγούς
Energy
Union. Όμως η Σόφια, παρά τα πρωτόκολλα συνεργασίας (
MoU) και άλλες δευτερεύουσες συμφωνίες που έχουν υπογραφεί
από τις εμπλεκόμενες εταιρείες (ΔΕΠΑ/
Poseidon και
Bulgartransgaz), αντιδρά
ακόμη και αυτή τη στιγμή προωθώντας παράλληλα την διασύνδεση της με την Τουρκία
μέσω της κατασκευής του ανταγωνιστικού
Interconnector
Bulgaria-
Turkey (ΙΒΤ) που
θεωρεί ότι πρέπει να έχει προτεραιότητα.
Και ασφαλώς υπάρχουν πλείστα όσα άλλα θέματα στην
ενεργειακή ατζέντα όπου η Σόφια και συμφωνίες αθετεί, όπως λ.χ. η συμφωνία του
Νοεμβρίου 2014 μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας- Βουλγαρίας- Ρουμανίας για την
κατασκευή του
Vertical
Corridor, και υποσκάπτει τις όποιες Ελληνικές πρωτοβουλίες αρνούμενη
συνεργασία και συνεννόηση. Έτσι, αντί του Κάθετου Διαδρόμου η Βουλγαρία έχει
συμμαχήσει με τις χώρες της ομάδας του
Visegrad
προσχωρώντας στο σχήμα
CESEC για την δημιουργία ενός ανταγωνιστικού πλέγματος αγωγών
που θα ενώσει το δίκτυο Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας και Αυστρίας ενώ στην
περίπτωση της Ελληνικής πρωτοβουλίας για την δημιουργία του Gas Trading Hub η
Σόφια, τελείως ανερυθρίαστα αντέγραψε την Ελληνική πρόταση, παρουσιάζοντας την
ως δική της ιδέα.
Ας μην
τρέφει λοιπόν υψηλές προσδοκίες ο πρωθυπουργός μας και η περί αυτού ομάδα στο
Μαξίμου περί των καλών και αθώων προθέσεων της Σόφιας σε ότι έχει να κάνει με
την προώθηση κοινών επενδυτικών πρωτοβουλιών, δημιουργίας συμμαχιών περί την
ενέργεια και άλλων τινών. Η Βουλγαρία πάντοτε είχε κρυφή ατζέντα στις σχέσεις της
με την Ελλάδα και πολύ περισσότερο τώρα που επικρατούν συνθήκες
αποσταθεροποίησης σε πολλές χώρες της περιοχής μας (λ.χ. Ουκρανία, Τουρκία,
Ιράκ, Συρία, Αίγυπτος). Καλό θα ήτο λοιπόν ο πρωθυπουργός μας να αντιμετωπίσει
την πρόσφατη επίσκεψη του στη Σόφια, όπου όλα τα βρήκε «ωραία και καλά»
σκορπώντας αρκετά χαμόγελα, όχι ως μία ακόμη αυταπάτη αλλά ως ένα όνειρο, ένα
«όνειρο θερινής νυκτός», όπως αναφέρει και ο
Shakespeare.