Κριτική εναντίον εκείνων που υπέγραψαν
τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 άσκησε ο πρόεδρος της Τουρκίας Recep
Tayyip Erdogan, δηλώνοντας πως κάποιοι είχαν προσπαθήσει να παρουσιάσουν
τη Λωζάννη σα νίκη.
Σε
δημοσίευμά της η Hurriyet σημειώνει πως η συνθήκη της Λωζάννης είναι
αυτή που σε μεγάλο βαθμό έδωσε στην Τουρκία τα σημερινά της σύνορα αντί
των πολύ πιο περιορισμένων συνόρων που περιλάμβανε η Συνθήκη των Σεβρών.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Hurriyet, ο
Τούρκος πρόεδρος δήλωσε πως "η 15η Ιουλίου είναι ο δεύτερος πόλεμος για
την Ανεξαρτησία του τουρκικού έθνους. Ας το γνωρίζουμε ως τέτοιο. Μας
απείλησαν με τις Σέβρες το 1920 και μας έπεισαν να δεχθούν την Λωζάννη
το 1923. Ορισμένοι προσπάθησαν να μας εξαπατήσουν παρουσιάζοντας τη
Συνθήκη της Λωζάννης ως νίκη. Στη Λωζάννη, παραδώσαμε (τώρα ελληνικά)
νησιά από τα οποία μπορείς να ακουστείς απέναντι (στην Τουρκία)".
Ο Τούρκος πρόεδρος, μιλώντας στην 27η
συνάντηση με επικεφαλής επαρχιών, τόνισε πως "ακόμη δίνουμε μάχη για το
ποια θα είναι η υφαλοκρηπίδα, και ποια θα είναι τα σύνορά μας σε αέρα
και γη. Ο λόγος για αυτό είναι εκείνοι που κάθισαν στο τραπέζι για αυτή
την Συνθήκη. Εκείνοι που κάθισαν εκεί δεν (μας) έφεραν δικαιοσύνη και
δρέπουμε αυτά τα προβλήματα τώρα. Εάν το πραξικόπημα είχε πετύχει, θα
μας έδιναν μια Συνθήκη με την οποία θα αναπολούσαμε αυτή των Σεβρών",
δήλωσε.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα της
Hurriyet, η Συνθήκη της Λωζάννης όρισε τα σύνορα της Τουρκίας καθώς και
τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα ζούσαν οι μη μουσουλμανικές
μειονότητες στη νέα δημοκρατία.
Τι περιλαμβάνει η Συνθήκη της Λωζάννης
Υπενθυμίζεται ότι με την Συνθήκη της
Λωζάννης η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, κάποια νησιά του
Αιγαίου, συγκεκριμένα την Ίμβρο και την Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά
μήκος των συνόρων με την Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της
Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών η οποία όμως θα έμενε
αποστρατικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης.
Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία,
όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για
δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της
την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε
όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των Στενών.
Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει σε
είδος (ελλείψει χρημάτων) τις πολεμικές επανορθώσεις. Η αποπληρωμή έγινε
με επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης πέρα από τα όρια
της συμφωνίας.
Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος
παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς
όρους για τους Έλληνες. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του
Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς.
Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία παραιτήθηκε από
όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των
μειονοτήτων στην Τουρκία.
Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και
Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο
χώρες και η αποστρατικοποίηση κάποιων νησιών του Αιγαίου.
Σε ποιους απευθύνεται το μήνυμα
Οι δηλώσεις του Tayyip Erdogan σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης
αποτελούν την σημαντικότερη έως τώρα προσπάθειά του να αλλάξει το εθνικό
αφήγημα της γείτονος, παρουσιάζοντας το κεμαλικό κίνημα όχι ως
θεμελιωτή της Τουρκικής Δημοκρατίας, αλλά ως συνεργό στον ακρωτηριασμό
της Οθωμανικής Τουρκίας.
"Αυτοί που διαπραγματεύτηκαν στη
Λωζάννη” το 1923 μπόρεσαν, κατά τον Erdogan, να καταγραφούν στη
συλλογική μνήμη ως εθνικοί ήρωες, μόνο και μόνο επειδή το μέτρο
σύγκρισης έδινε η κατά πολύ δυσμενέστερη Συνθήκη των Σεβρών του 1920.
Όμως το μέτρο της αποτυχίας τους δίνει, σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο,
το γεγονός ότι οι ρυθμίσεις της Λωζάννης στέρησαν την Τουρκία από νησιά
που αποτελούν τη φυσική γεωγραφική συνέχεια της Μικράς Ασίας, με
αποτέλεσμα να υπάρχουν μέχρι σήμερα ελληνοτουρκικές "εκκρεμότητες” στα
θέματα των δικαιοδοσιών.
Η αναφορά αυτή, πέρα από την υπεροψία
που αποπνέει έναντι της ελληνικής πλευράς, εντάσσεται πρωτίστως στην
προσπάθεια του Erdogan να ανυψωθεί σε ρόλο εφάμιλλο με του Kemal Ataturk
ως προς την σύγχρονη τουρκική ιστορία και να αναγάγει την 15η Ιουλίου,
ημέρα του αποτυχημένου πραξικοπήματος εναντίον του, σε οιονεί εθνική
επέτειο, ή μάλλον σε γενέθλιο ημέρα της "νέας Τουρκίας”, όπως τη
φαντάζονται οι ισλαμιστές. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ήδη οι μαθητές των
τουρκικών σχολείων υποδέχθηκαν τη νέα σχολική χρονιά με την παραλαβή
ειδικού βιβλίου για τα γεγονότα της 15ης Ιουλίου, το οποίο προλογίζει ο
Erdogan.
Επιπλέον, ο Τούρκος πρόεδρος εμφανίζεται
να υποδαυλίζει τα αντιδυτικά συνομωσιολογικά αντανακλαστικά που τόσο
μεγάλη διάδοση έχουν στη χώρα του, υποστηρίζοντας ότι αν το πραξικόπημα
επιτύγχανε, η μοίρα της Τουρκίας θα ήταν μια νέα Συνθήκη των Σεβρών. Με
άλλα λόγια, το πραξικόπημα ήταν ξενοκίνητο και απέβλεπε στον διαμελισμό
της γείτονος. Αλλά από την άποψη αυτή, η συνέχεια ανάμεσα στο παλαιό
κεμαλιστικό κατεστημένο και τους σημερινούς κυβερνώντες είναι
αδιάσπαστη: το "σύνδρομο των Σεβρών” είναι ακριβώς ο όρος που περιγράφει
την διαχρονική καχυποψία των Τούρκων ιθυνόντων προς τη Δύση, ακόμη και
στις περιόδους που προσπαθούσαν διακαώς να τη μιμηθούν.
(capital.gr)