Οι
διαφορετικές επιλογές που υπάρχουν αυτή την στιγμή ,και φαίνεται να
ανταγωνίζονται η μία την άλλη, ως προς την εξαγωγή των σημαντικών ποσοτήτων φυσικού
αερίου που έχουν ανακαλυφθεί τα τελευταία 6-7 χρόνια στην περιοχή της
Ανατολικής Μεσογείου, με επίκεντρο το Ισραήλ, απασχόλησαν κατά, την χθεσινή
πρώτη ημέρα των εργασιών του, το ετήσιο Συνέδριο Israel Energy and
Business Convention, που
πραγματοποιείται στο Τέλ Αβίβ. Όπως προκύπτει από τις εισηγήσεις που
παρουσιάστηκαν τόσο από τις άμεσα εμπλεκόμενες εταιρείες ( δηλ. Derek, Noble, Avner,
Ratio) αλλά, και από ανεξάρτητα ερευνητικά ινστιτούτα τα βεβαιωμένα αποθέματα
της ευρύτερης περιοχής στα υποθαλάσσια κοιτάσματα στην λεκάνη της Λεβαντίνης ξεπερνούν
τα 3.0 τρισεκ. κυβικά μέτρα , ενώ τα εν δυνάμει εκμεταλλεύσιμα (contingent
reserves) φθάνουν τα 10 τρισεκ. κυβ. μέτρα.
Καθιστούν
έτσι την περιοχή της Ανατολ. Μεσογείου (East Med) ανώτερη από άποψη γεωλογικού ενδιαφέροντος
και αποθεμάτων από αυτή του αζέρικου
τομέα στην Κασπία, στην εκμετάλλευση του οποίου εδώ και χρόνια έχουν εναποθέσει
τις ελπίδες τους για διαφοροποίηση της ενεργειακής προμήθειας της Ευρώπης τόσο
το State Department των ΗΠΑ όσο και το εντολοδόχο ευρω-ιερατείο των Βρυξελλών.
Σήμερα ευρίσκεται ήδη υπό εκμετάλλευση το κοίτασμα Tamar στο Ισραήλ το οποίο τροφοδοτεί
με περίπου 6-7 δισεκ. κυβ. μέτρα την εγχώρια αγορά, κυρίως για ηλεκτροπαραγωγή
και βιομηχανία, η οποία όμως έχει πολύ μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης με
εκτιμήσεις για κατανάλωση στα 14-15 δισεκ .κυβ. μέτρα κατ’ έτος μέσα στην
επόμενη 5ετία. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα 16.000 MW εγκατεστημένης
ηλεκτρικής ισχύος, το 40% από αυτά σήμερα
λειτουργούν με φ. αέριο.
Όπως
έγινε γνωστό κατά την διάρκεια του Συνεδρίου, μέσα στις επόμενες εβδομάδες, και
πάντως πριν το τέλος του έτους, πρόκειται να ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση
(FID) για την ανάπτυξη του γιγαντιαίου κοιτάσματος Leviathan η συνολική παραγωγή
του οποίου εκτιμάται να φθάσει τα 21.0 δισεκ. κυβ. μέτρα κατ’ έτος. Σύμφωνα με
τα σχέδια της κοινοπραξίας η εκμετάλλευση πρόκειται να γίνει σε δυο στάδια, με
το πρώτο να προβλέπει παραγωγή στα 12 δισεκ. κυβ. μέτρα, η οποία θα ξεκινήσει
στα τέλη του 2019.Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου εκτιμάται στα $4.0 με $
4.5 δισεκ. και περιλαμβάνει τα παραγωγικά πηγάδια, την εξέδρα, τους αγωγούς
προς την ξηρά και την μονάδα επεξεργασίας. Το δεύτερο στάδιο του έργου, γνωστό
ως Leviathan II, που πρόκειται να αναπτυχθεί μετά το 2021, επιτυγχάνει
οικονομίες κλίμακος, αφού σύμφωνα με τον τρέχοντα προγραμματισμό θα
χρησιμοποιηθεί η πλατφόρμα και οι
εγκαταστάσεις του Leviathan I για την παραγωγή που θα προκύψει από την δεύτερη
φάση.
Σύμφωνα
με τα όσα ανέφεραν οι εκπρόσωποι της κοινοπραξίας που αναπτύσσει το Leviathan,
οι πρώτες ποσότητες θα εξυπηρετήσουν τις ανάγκες μιας μονάδας παραγωγής
ποτάσσας στην Ιορδανία με δυνατότητες απορρόφησης επιπλέον ποσοτήτων από τον
Pan Arab Pipeline αλλά και για την κάλυψη των ολοένα αυξανόμενων αναγκών της
εγχώριας αγοράς του Ισραήλ, τις οποίες σε λίγο διάστημα δεν θα μπορεί να
καλύψει πλήρως το κοίτασμα του Tamar. Παρ’ όλα αυτά πολύ σύντομα θα πρέπει να
εξασφαλιστούν ποσότητες προς εξαγωγή αφού στη καλύτερη περίπτωση οι εξαγωγές
προς Ιορδανία και πέριξ και προς την εσωτερική αγορά του Ισραήλ δεν πρόκειται
να υπερβούν τα 4.0 δισεκ.κυβ.μ. κατ’ έτος.
Αυτή
την στιγμή εξετάζεται ως η πλέον ρεαλιστική λύση αυτή της κατασκευής αγωγού
προς την Τουρκία (μήκους 500 χλμ. περίπου)
ενώ παράλληλα μελετάται ως εναλλακτική η κατασκευή αγωγού (450 χλμ.)
προς την Αίγυπτο για τροφοδοσία της εσωτερικής αγοράς η για επανεξαγωγή, ως
LNG, μέσω των υπολειτουργούντων σήμερα σταθμών liquefaction στο Idku και
Damietta , ιδιοκτησίας Union Ferossa και
BG/ Shell. Όμως μετά την ανακάλυψη πέρυσι του τεραστίου κοιτάσματος Zhor στην
ΑΟΖ της Αιγύπτου, και την έναρξη εργασιών fast track από την Ιταλική ΕΝΙ, για
την εκμετάλλευση του με προοπτική έναρξης παραγωγής εντός του 2018, για κάλυψη
των εσωτερικών αναγκών της Αιγύπτου, οι πιθανότητες εξαγωγής αερίου από το
Leviathan προς τον Νείλο έχουν ελαχιστοποιηθεί.
Πιθανές Εξαγωγικές Επιλογές για το Φυσικό Αέριο της Ανατολικής Μεσογείου
πηγή: ΔΕΠΑ
Σήμερα
μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα σε Ισραήλ και Τουρκία
εξετάζεται με μεγάλη προσοχή ,τόσο από την κοινοπραξία του Leviathan όσο και από
την κυβέρνηση του Ισραήλ, η δυνατότητα εξαγωγής κάτι που όμως θα εξαρτηθεί από
τις ποσότητες και τους εμπορικούς όρους που θα συμφωνηθούν μεταξύ Botas, ως του
αγοραστή, και της κοινοπραξίας ως πωλητή. Απ’ ό, τι είναι σε θέση να γνωρίζει
το energia.gr οι μέχρι σήμερα επαφές και
διαπραγματεύσεις μεταξύ των δυο μερών δεν έχουν οδηγήσει σε κοινά αποδεκτή λύση
αν και παρατηρείται έντονη κινητικότητα. Η δε Ισραηλινή πλευρά ενδιαφέρεται να
συμπεριλάβει, στον αγωγό προς Τουρκία, και την πλεονάζουσα (δηλ. προς εξαγωγή)
ποσότητα αερίου που θα παράγει το κοίτασμα Αφροδίτη της Κύπρου. Κάτι που όμως
προϋποθέτει μια βασικη πολιτική συνεννόηση. Σε κάθε περίπτωση η κοινοπραξία του
κοιτάσματος της Αφροδίτης, σε σύμπραξη με την Κυβέρνηση της Κύπρου, εξετάζουν
σε ανεξάρτητη βάση τις δυνατότητες εξαγωγών προς την Αίγυπτο.
Τελευταία,
η κυβέρνηση του Ισραήλ έχει αρχίσει να εξετάζει ως μια εναλλακτική λύση και τον
East Med, τον αγωγό που προωθεί η ΔΕΠΑ με την IGI Poseidon, που όμως παραμένει
μια λύση outsider. Και αυτό διότι έχει επικρατήσει η άποψη ότι πρόκειται περί
ενός πανάκριβου και δύσκολου, από τεχνικής άποψης, να κατασκευασθεί αγωγού. Μια
θέση που μάλλον καταρρίφθηκε μετά από σχετική παρουσίαση στο Συνέδριο από Έλληνα
εμπειρογνώμονα, ο όποιος και υποστήριξε, βάσει απόλυτα τεκμηριωμένων θέσεων, ότι
το πρόβλημα εξαγωγών του φ. αερίου της περιοχής έχει να κάνει περισσότερο με
τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα, και για τα επόμενα μερικά χρόνια, στην Ευρωπαϊκή
αγορά αερίου -όπου ως γνωστό παρατηρείται σοβαρή κάμψη της ζήτησης ως και
τιμών- παρά με το μέσο που θα επιλεχθεί τελικά να πραγματοποιηθούν οι εξαγωγές.
Στην προσκείμενη περίπτωση, δηλ. του
East Med, η ενδιαφερόμενη κοινοπραξία θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσει τις
προς εξαγωγή ποσότητες βάσει διμερών διαπραγματεύσεων με Ευρωπαϊκές εταιρείες
λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνικές δυνατότητες του εν λόγω αγωγού. Όμως σε μια
αγορά όπου μειώνονται συνεχώς οι εισαγωγές ενώ οι τιμές δείχνουν να έχουν
σχεδόν καταρρεύσει, είναι εξαιρετικά απίθανο να υπάρξει, αυτή την περίοδο
τουλάχιστον, ενδιαφερόμενη εταιρεία σε θέση να υπογράψει μακροχρόνια συμβόλαια
αγοράς φ. αερίου προέλευσης Ανατολικής Μεσογείου.
Πιθανοί Δρόμοι για τη Μεταφορά Φυσικού Αερίου Από την Αν. Μεσόγειο και την Κεντρική Ασία Μέσω Ελλάδος
πηγή: ΔΕΠΑ