Εισαγωγή στην Aποκάλυψη του Eνεργειακού Mείγματος στην Hλεκτροπαραγωγή

(αποκλειστικά για το energia. gr) Το τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες δημοσιευμάτων για τις εγγυήσεις προέλευσης (ΕΠ - Guarantees of Origin) τα οποία περιέχουν πλήθος ατεκμηρίωτων στοιχείων, ανακριβειών αλλά και συναισθηματικής φόρτισης και έχουν ως στόχο να υποβαθμίσουν την λειτουργική τους αξία και να απαξιώσουν τη χρησιμότητα τους.

Αυτό είναι το πρώτο από μια σειρά κειμένων που θα δημοσιευτούν για να συμβάλλουν στην ουσιαστική ενημέρωση για τις ΕΠ και την λειτουργία τους στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.

Η ηλεκτρική ενέργεια δεν μπορεί να μετρηθεί ή να διαχωριστεί όπως οι κόκκοι ρυζιού, παράγεται από διαφορετικές πηγές και εισάγεται στο ίδιο αγωγό ή καλώδιο. Για λόγους προστασίας των καταναλωτών, του περιβάλλοντος αλλά και της δυνατότητας επιλογής για την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιούν (τιμή, πηγή, περιβαλλοντικό αποτύπωμα κα) έχουν αναπτυχθεί συστήματα “ book and claim”. Μέσω αυτών των βάσεων δεδομένων παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας δηλώνουν την ενεργειακή τους παραγωγή, τη πηγή που χρησιμοποιούν και το χρόνο στον οποίο αυτή η ενέργεια παρήχθη. Οι προμηθευτές ενέργειας και οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε αυτές τις βάσεις δεδομένων και μπορούν να επιλέξουν το «είδος» του ηλεκτρισμού που επιθυμούν.

Η ανίχνευση της ηλεκτρικής ενέργειας ( tracking of electricity) έχει ως σκοπό της αποκάλυψης  (disclosure) του χρησιμοποιούμενου μείγματος ηλεκτρισμού, τη διαχείριση των σχημάτων στήριξης αλλά και την επίτευξη εθνικών στόχων. Hαποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος σημαίνει ότι όλοι οι προμηθευτές θα πρέπει να παρέχουν στον τελικό καταναλωτή την ενεργειακή πηγή από την οποία προέρχεται η ηλεκτρική ενέργεια, τις εκπομπές CO₂και τα ραδιενεργά απόβλητα ανά παραγόμενη kWh.

Η νομοθεσία για την ανίχνευση της ηλεκτρικής ενέργειας και την αποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος εφαρμόζεται στην Ε.Ε. από το 2003 βασισμένη στην Κοινοτική Οδηγία 2003/54/Ε C, την ανανέωση της με την 2009/72/ EC. Λόγω της ζήτησης για χρήση ενέργειας παραγόμενης από ανανεώσιμες πηγές (πράσινη ενέργεια), η ανίχνευση ηλεκτρισμού αφορά έργα ανανεώσιμων πηγών.

Στα παρακάτω δύο διαγράμματα ( www. electricityinfo. org) δίνεται το ενεργειακό μείγμα δύο προμηθευτών ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο για τη χρονική περίοδο 4/2015-3/2016 σε σχέση με το μέσο μείγμα της χώρας. Στο πρώτο διάγραμμα παρουσιάζεται το ενεργειακό μείγμα που προσέφερε η ΕΟΝ στο οποίο κυρίαρχη ηλεκτροπαραγωγική πηγή είναι το φυσικό αέριο με 32,4%, ενώ με 29% ακολουθούν οι ΑΠΕ και 18,7% ο άνθρακας. Στο δεύτερο διάγραμμα η εταιρεία Good Energy έχει ως μοναδική πηγή τις ΑΠΕ (100%), ενώ και στα δύο διαγράμματα εμφανίζεται το μέσο ετήσιο μείγμα της χώρας στο οποίο τη πρώτη θέση έχει το φυσικό αέριο με 32,4%, 24,3% οι ΑΠΕ και 23,7% πυρηνική ενέργεια.

Η αποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί μέσω της χρήσης συστημάτων ανίχνευσης της ηλεκτροπαραγωγής. Στο επόμενο σχήμα παρουσιάζονται οι τρείς βασικοί τύποι συναλλαγών μεταξύ παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας και καταναλωτή.

Επεξηγηματικά για το παραπάνω διάγραμμα:

a. Πρόκειται για τη φυσική ροή της ηλεκτρικής ενέργειας (ροή ηλεκτρονίων) από τον σταθμό παραγωγής στους καταναλωτές. Η φυσική ροή δεν επηρεάζεται από τους άλλους δύο τύπους συναλλαγών εκτός αν θέτουν περιορισμούς στη λειτουργία των ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών.

b. Η εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των παραγωγών και των τελικών καταναλωτών, συνήθως περιλαμβάνει ένα τελικό προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλους ενδεχομένως ενδιάμεσους όπως χρηματιστήρια ενέργειας. Οι συμβάσεις ηλεκτρικής ενέργειας δημιουργούν μια σχέση μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας η οποία είναι ανεξάρτητη από τη φυσική ροή του ηλεκτρισμού. Έτσι, είναι πιθανό ότι ένας καταναλωτής που βρίσκεται κοντά σε μια ηλεκτροπαραγωγική μονάδα να αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια από ένα άλλο σταθμόπου βρίσκεται πολύ πιο μακριά. Έτσι, ενώ ο καταναλωτής λαμβάνει ηλεκτρική ενέργεια από τον κοντινότερο σταθμό στη γεωγραφική περιοχή του, η συμβατική και οικονομική σχέση του μπορεί να είναι με έναν διαφορετικό παραγωγό.

c. H ανίχνευση ( tracking) των χαρακτηριστικών της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές είναι αναγκαία για τους σκοπούς της αποκάλυψης της και μπορεί να ακολουθήσει μία από τις δύο διαδρομές που περιγράφηκαν προηγουμένως ή μπορεί να είναι ανεξάρτητη.Έτσι αποτελεί τον τρίτο τρόπο συναλλαγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Η δημοσιοποίηση των πληροφοριών ηλεκτρικής ενέργειας που τίθεται σε προμηθευτές έχει ως πρόθεση να μπορούν οι καταναλωτές να κάνουν συνειδητές επιλογές μεταξύ διαφορετικών προμηθευτών και των προσφερόμενων προϊόντων τους στη ηλεκτρική ενέργεια. Έτσι, η κατανομή των χαρακτηριστικών παραγωγής από τους παραγωγούς προς τους προμηθευτές μπορεί να επηρεαστεί από τους μηχανισμούς της αγοράς. Η κατανομή αυτή μπορεί να συνδέεται με συμβόλαια στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ("σύμβαση με βάση ανίχνευσης – contractbased tracking") ή να χρησιμοποιείται ένα ξεχωριστό σύστημα ανίχνευσης ("de- linked tracking").

Οι εγγυήσεις προέλευσης (ΕΠ- GOs) και η αποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος αποτελούν δύο από τα πολιτικά εργαλεία σχετιζόμενα με την παραγωγή και την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι ΕΠ είναι το πιο διαδεδομένο και σημαντικό σύστημα ανίχνευσης ( trackingsystem) στην Ευρώπη, που υλοποιείται με τη μορφή κινητών ηλεκτρονικών πιστοποιητικών, αποσυνδεδεμένων από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Mία ΕΠ ορίζεται ως ένα μέσο για την απόδειξη της προέλευσης της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ο στόχος της είναι η αποκάλυψη της ηλεκτρικής ενέργειας και η παροχή στους καταναλωτές των σχετικών πληροφορίες σχετικά με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και για να καταστεί δυνατή η ενημερωμένη επιλογή του καταναλωτή, όχι μόνο με βάση τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας είναι αναγκασμένοι να αποκαλύπτουν το χαρτοφυλάκιό τηςπαρεχόμενης ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με την πηγή ενέργειας και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της, προσδιορίζοντας τις εκπομπές CO₂ και την ποσότητα των ραδιενεργών αποβλήτων. Η αποκαλυπτόμενη πληροφορία συχνά αναφέρεται ως τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Έτσι, είναι δυνατόν να αποτυπώνονται οι δυνάμεις της αγοράς εντός ενός ρυθμιζόμενου συστήματος με τη δημιουργία μίας πελατοκεντρικής ζήτησης για ενέργεια με βάση τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της.

Το σύστημα της αποκάλυψης του ενεργειακού μείγματος δημιουργεί επίσης μια ευκαιρία για την ισχυρή ανάπτυξη ανταγωνισμού μεταξύ των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, τους προμηθευτές και τους καταναλωτές για την επίτευξη του βέλτιστου περιβαλλοντικού προφίλ του ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. CO₂), το οποίο μπορεί να προωθήσει την περαιτέρω βελτίωση, την καινοτομία και τις επενδύσεις σε νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές.

* Ο Kωνσταντίνος Γκαράκης είναι Ενεργειακός Μηχανικός, ΜSc, MA.