Οι Εγγυήσεις Προέλευσης (GOs) στην Ελλάδα

Το παρόν άρθρο αποτελεί τη τέταρτη και τελευταία συνέχεια της ανάλυσης περί εγγυήσεων προέλευσης (ΕΠ) και του ρόλου τους στην απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και ως εργαλείου ισχυροποίησης των επιλογών των καταναλωτών. Βάση της αρθρογραφίας αυτή αποτέλεσε η διπλωματική εργασία μου στο ΠΜΣ Ενέργεια: Στρατηγική, Δίκαιο και Οικονομία του Πανεπιστημίου Πειραιώς με θέμα : «Εγγυήσεις Προέλευσης ΑΠΕ: Εργαλείο διάχυσης πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας στη κοινωνία» που παραδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2016.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω ενός φορέα ΑΙΒ (Association of Issuing Bodies) έχει αναπτύξει και προωθήσει ένα τυποποιημένο σύστημα ΕΠ, το ονομαζόμενο «European Energy Certificate System» (EECS-GO), έτσι ώστε να υπάρχουν οι δομές και οι διαδικασίες που διασφαλίζουν την αξιόπιστη λειτουργία των Ευρωπαϊκών Συστημάτων ΕΠ. Για την περαιτέρω διευκόλυνση της διεθνούς ανταλλαγής και διαπραγμάτευσης των ενεργειακών πιστοποιητικών, η AIB λειτουργεί ένα ηλεκτρονικό μητρώο (Hub) όπου ηλεκτρονικά ακυρώνονται (cancellation) άμεσα οι ΕΠ υπέρ του τελικού χρήστη-καταναλωτή.

Στο τέλος του 2015, στον ΑΙB συμμετέχουν ως μέλη 22 φορείς (19 χώρες – το Βέλγιο έχει τρεις φορείς) ενώ 2 χώρες εκ των οποίων η μία είναι η Ελλάδα έχει υποβάλλει αίτηση για ένταξη της ως πλήρες μέλος (σήμερα είναι παρατηρητής). Στον παρακάτω χάρτη παρουσιάζεται η κατάσταση των χωρών ως προς τη συμμετοχή τους στον AIB στο τέλος του 2015 [1].

H νομοθεσία που διέπει τις ΕΠ στην Ελλάδα είναι:

1. Νόμος 3468/2006 – άρθρα 15-18

2. Νόμος 4062/2012 – άρθρα 15 και 17 ο οποίος ενσωμάτωσε την Οδηγία 2009/28/EC

3. Υ.Α Δ6/Φ1οικ.8786 – 14/5/2010 – ΦΕΚ 646

Στην Ελλάδα υπάρχουν τρεις φορείς έκδοσης των ΕΠ (από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ), ο ΛΑΓΗΕ για το ηπειρωτικό σύστημα, ο ΔΕΔΔΗΕ για το μη διασυνδεδεμένο σύστημα και το ΚΑΠΕ για τα αυτόνομα συστήματα, ενώ φορέας ελέγχου είναι η ΡΑΕ. Το Ελληνικό Σύστημα ΕΠ (GO registry) τηρείται από τον ΛΑΓΗΕ που είναι υπεύθυνος για την λειτουργία και τη συντήρηση του.

Οι ΕΠ ηλεκτρικής ενέργειας, που παράγεται από ΑΠΕ, αποτελούν τη βεβαίωση του Προμηθευτή (παρόχου) ηλεκτρικής ενέργειας, προς τον τελικό πελάτη (καταναλωτή) του, ότι για την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώθηκε στις εγκαταστάσεις του, έχει παραχθεί ισόποση ενέργεια από συγκεκριμένες πιστοποιημένες μονάδες ΑΠΕ και έχει δεσμευτεί (cancelled) στο όνομά του.

Κάθε πιστοποιητικό ΕΠ από ΑΠΕ αναγράφει τις εξής πληροφορίες:

1. έναν μοναδικό αριθμό πιστοποίησης

2. τον εκδότη του

3. την ποσότητα ενέργειας

4. το είδος της ενεργειακής πηγής

5. τον σταθμό παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας

6. την περίοδο ηλεκτροπαραγωγής

Η Ελλάδα, αν και έχει εναρμονιστεί με τις Ευρωπαϊκές Ανανεώσιμες Οδηγίες (Ν.3468/2006) και με την Εφαρμογή του Συστήματος Εγγυήσεων Προέλευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ καθώς και του Μηχανισμού Διασφάλισής τους, δεν είναι ακόμη πλήρες μέλος (υποβολή αίτησης τον Ιούλιο 2015) του ΑΙΒ, καθιστώντας τις ελληνικές ΕΠ μη διαπραγματεύσιμες στην Ευρώπη. Επιπλέον, δεν υπάρχει το κατάλληλο λογισμικό πακέτο για να διασυνδεθεί με τo ΕΕCS [1].

Οι Ελληνικές ΕΠ μπορούν να λειτουργούν μόνο εσωτερικά στη χώρα, ενώ δεν μπορούν να διαπραγματευτούν σε διεθνή χρηματιστήρια και εταιρείες όπως το ΕΕΧ, EcoHz, CertiQ, Grexel κλπ). Αιτία είναι η μη διασύνδεση στο hub της ΑΙΒ ενώ χρήση ελληνικών ΕΠ με την διαδικασία «ex-domain cancellations -ΕDCs» δεν επιτρέπεται. Η έλλειψη δευτερογενούς νομοθεσίας περί αποκάλυψης του ενεργειακού μείγματος κρατούν την ελληνική αγορά των ΕΠ σχεδόν παγωμένη.

Στις 27 Απριλίου 2016 τέθηκε από τη ΡΑΕ σε δημόσια διαβούλευση η πρόταση του ΛΑΓΗΕ για τη τροποποίηση του Κώδικα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΚΣΗΕ) για την εισαγωγή νέων διατάξεων για τον υπολογισμού του ενεργειακού μείγματος Προμηθευτή αλλά και του Υπολειπόμενου Ενεργειακού Μείγματος της χώρας, θέτοντας τις βάσεις για την ολοκλήρωση της λειτουργίας της αγοράς των ΕΠ. Ο ΛΑΓΗΕ θα υπολογίζει ετήσια το υπολειπόμενο ενεργειακό μείγμα και το μείγμα εκάστου προμηθευτή, λαμβάνοντας στοιχεία από τους τρείς φορείς έκδοσης ΕΠ. Θα υπολογίζει και θα κοινοποιεί στον κάθε προμηθευτή/πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας τη συνεισφορά κάθε ενεργειακής πηγής στο ενεργειακό μείγμα του, αναδεικνύοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ώστε να λαμβάνει γνώση ο τελικός καταναλωτής.

Η ΡΑΕ έθεσε σε δημόσια διαβούλευση πρόταση-εισήγηση του ΛΑΓΗΕ ΑΕ για την τροποποίηση ΚΣΗΕ και του Εγχειριδίου του, με την οποία σκοπείται η εισαγωγή νέων διατάξεων για τον υπολογισμό του Ενεργειακού Μείγματος Προμηθευτή και του Υπολειπόμενου Ενεργειακού Μείγματος της χώρας.

Σύμφωνα με τα υποβληθέντα, ο ΛΑΓΗΕ αναλαμβάνει να υπολογίζει ετησίως το υπολειπόμενο Ενεργειακό Μείγμα και το Μείγμα εκάστου Προμηθευτή, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα των Μητρώων που τηρεί η ίδια η εταιρεία ως Φορέας Έκδοσης (ΦΕ) σύμφωνα με το Ν.3468/2006 όπως ισχύει, τα δεδομένα Εγγυήσεων Προέλευσης των Μητρώων που τηρούν οι άλλοι δύο ΦΕ, δηλαδή ο Διαχειριστής των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών και το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, και τα δεδομένα παραγωγής και κατανάλωσης που του κοινοποιούν ο Διαχειριστής του Συστήματος, ο Διαχειριστής του Δικτύου και ο Διαχειριστής των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών, με την υπόθεση ότι:

1. Το Υπολειμματικό Ενεργειακό Μείγμα είναι ένα και μοναδικό και αφορά στο σύνολο της Επικράτειας και όχι τρία διακριτά για το α) Διασυνδεδεμένο Σύστημα (Domain ΛΑΓΗΕ ΑΕ), β) τα ΜΔΝ (Domain ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ) και γ) τα Αυτόνομα Συστήματα (Domain ΚΑΠΕ).

2. Οι ΕΠ ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που αποζημιώνονται από τον Ειδικό Λογαριασμό του ΛΑΓΗΕ ΑΕ χρησιμοποιούνται στον προσδιορισμό του ιδιαίτερου Ενεργειακού Μείγματος Προμηθευτή.

3. Οι Φορείς Έκδοσης ΕΠ παραμένουν τρεις, όπως ορίζει ο Ν.3468/2006.

Σύμφωνα με το κείμενο της διαβούλευσης, η πλήρης ενεργοποίηση των Ελληνικών ΕΠ και της λειτουργίας της περιβαλλοντικής αγοράς θα δώσει ένα πρόσθετο εισόδημα στους παραγωγούς ΑΠΕ. Επίσης ο κάθε προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να ενημερώνει στους πελάτες του για το ενεργειακό μείγμα που παρέχει ενώ τίθενται και οι βάσεις για την ανάπτυξη πράσινων τιμολογίων. Συνάμα, ο υπολογισμός του τελικού υπολειμματικού μείγματος και του μείγματος κάθε προμηθευτή θα πραγματοποιείται από τον ΛΑΓΗΕ, ενώ μπορούν να λαμβάνουν ΕΠ και έργα ΑΠΕ που έχουν λάβει επιδότηση ή στήριξη Feed in Tariff (FiT).

Αναμένεται το επόμενο χρονικό διάστημα να εξαχθεί από τη ΡΑΕ το αποτέλεσμα της διαβούλευσης ώστε να προχωρήσει η σχετική νομοθέτηση για την αποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος, η οποία θα θέσει τη βάση για τη πλήρη λειτουργία της αγοράς των ΕΠ. Σε αυτό το πλαίσιο ελπιδοφόρα είναι η προκήρυξη τριών θέσεων εργασίας ειδικού επιστημονικού προσωπικού στον ΛΑΓΗΕ για θέματα ΕΠ και περιβαλλοντικών αγορών.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία συνολικά για τη χώρα για το 2014 (ΔΕΔΔΗΕ, ΛΑΓΗΕ) μόνο το 7% των φ/β σταθμών, το 46% των αιολικών πάρκων και το 62% των υδροηλεκτρικών έργων έχουν εγγραφεί στο μητρώο των ΕΠ (βλ. παρακάτω διαγράμματα). Τα χαμηλά αυτά ποσοστά φανερώνουν τις μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης της Ελληνικής αγοράς.

Σύμφωνα με την ενεργειακή παραγωγή για το 2015 των φ/β, αιολικών και υδροηλεκτρικών σταθμών και τις τιμές ΕΠ που προσφέρει το ΕΕΧ, το συνολικό εκτιμώμενο έσοδο από τη πώληση των ΕΠ είναι ίσο με 4,5 εκατομμύρια ευρώ, ετήσια.

Στην Ελλάδα, η ΔΕΗ έχει προχωρήσει στην εμπορική ονομασία “GreenPass” των ΕΠ ηλεκτρικής ενέργειας που έχει παράξει από ΑΠΕ [2].

Το εννιάμηνο του 2016 υπήρξε κινητικότητα με «ex-domain cancellation” συνολικά 57.262 GOs από τη Νορβηγία στην Ελλάδα, σε τελικό καταναλωτή [3], [4].

Αξιοσημείωτη περίπτωση χρήσης ΕΠ από ΑΠΕ αποτελεί η COSMOTE/OTE που εξασφάλισε, για 5η συνεχόμενη χρονιά, από τη ΔΕΗ, προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας του Οργανισμού κατά το 2015, ΕΠ Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ (GreenPass), πιστοποιώντας με τον τρόπο αυτό, ότι για το σύνολο των ηλεκτρικών καταναλώσεων του ΟΤΕ και της COSMOTE από τη ΔΕΗ, ισόποση ενέργεια έχει παραχθεί από ΑΠΕ.

Οι έμμεσες εκπομπές αερίων του Θερμοκηπίου (scope 2), που οφείλονται στην κατανάλωση ηλεκτρισμού και την τηλεθέρμανση) του ΟΤΕ και της COSMOTE, για το 2015, υπολογίστηκαν σε 274.700 t CO2 eq Το μεγαλύτερο μέρος των έμμεσων εκπομπών ΑΦΘ των OTE και COSMOTE (86% περίπου) οφείλεται στη λειτουργία του τηλεπικοινωνιακού δικτύου (σταθερής και κινητής τηλεφωνίας). Για την αντιστάθμιση των έμμεσων εκπομπών από την κατανάλωση ηλεκτρισμού, ο ΟΤΕ και η COSMOTE εξασφάλισαν ΕΠ από ΑΠΕ. Λαμβάνοντας υπόψη τις ΕΠ, οι έμμεσες εκπομπές μειώνονται στους 56.500 t CO2 eq. Περισσότερα στοιχεία υπάρχουν στον Απολογισμό Βιώσιμης Ανάπτυξης 2015.

Eλπίζουμε στις αρχές του 2017 να προχωρήσει η διαδικασία από την ΡΑΕ και να υπάρξει νομοθεσία για την αποκάλυψη του ενεργειακού μείγματος αλλά και τη πλήρη ενεργοποίηση της λειτουργίας των Ελληνικών ΕΠ. Ο ΛΑΓΗΕ να αποτελέσει πλήρες μέλος του AIB και να συνδεθεί στη κοινή ηλεκτρονική πλατφόρμα (AIB Hub). Με αυτό τον τρόπο οι ελληνικές ΕΠ θα μπορούν να διαπραγματευτούν στα διεθνή χρηματιστήρια ενέργειας ώστε να αποτελέσουν βάση για την ενίσχυση της διείσδυσης των ΑΠΕ, της προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και διεύρυνσης των επιλογών των τελικών καταναλωτών.

* Ο Kωνσταντίνος Γκαράκης είναι Ενεργειακός Μηχανικός, ΜSc, MA.

Αναφορές:

1. AIB 2015. Connecting Annual report 2015. Available from http://www.aib-net.org/portal/page/portal/AIB_HOME/NEWSEVENTS/Annual_reports/2015_AIB_AnnualReport_F.pdf

2. ΔΕΗ Green Website. https://www.dei.gr/el/green-pages/eggiiseis-proelefsis-ape-dei

3. AIB Newsletter 25. 06.06.2016. Available from http://www.aib-net.org/portal/page/portal/AIB_HOME/NEWSEVENTS/Newsletters/Newsletters%202016