Θα στραφούν οι ΗΠΑ στον απομονωτισμό; Θα εγκαταλείψουν την Ευρώπη και
θα αναδιπλωθούν σε ένα προστατευτισμό που θα βραχυκυκλώσει την
παγκοσμιοποιήση;
Μέσα σε δέκα μέρες ο Τραμπ έχει δώσει ένα
διαφορετικό δείγμα γραφής ενός εθνικιστή Προέδρου που θέλει την
παγκοσμιοποίηση με τους όρους των ΗΠΑ, θέλει την χώρα του άλλοτε ανοικτή
άλλοτε περιχαρακωμένη «α λα καρτ» και όχι δεσμευμένη στο ανελαστικό
πλαίσιο στρατιωτικών συμμαχιών και εμπορικών συμφώνων. Ο Τραμπ επιλέγει
συνεταίρους και προσδιορίζει αντιπάλους στην παραπάνω βάση και προφανώς
είναι έτοιμος να αποδεχθεί το δικαίωμα των συνομιλητών του να
συμπεριφέρονται αναλόγως.
Με άλλα λόγια αν ο Τραμπ επιστρέφει στις
ισορροπίες ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις προφανώς δέχεται την λογική
των ζωνών επιρροής που συμφωνούνται με τις φίλιες Δυνάμεις αλλά και της
αναζήτησης ερεισμάτων και προπυργίων απέναντι στις εχθρικές. Είναι η
πρώτη φορά στην ιστορία των ΗΠΑ που επιχειρείται να υιοθετηθεί μιά ωμή
πολιτική προβολής ισχύος χωρίς ηθικολογική ρητορική και ιδεολογικά
προσχήματα:
Το 1917 ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Ουίλσον επέλεξε να
εμπλακούν οι ΗΠΑ στον πρώτο παγκόσμιο Πόλεμο για να εμποδίσει την
Γερμανία να κυριαρχήσει στην Ηπειρωτική Ευρώπη. Ταυτόχρονα εισηγήθηκε
μια παγκόσμια οργάνωση την Κοινωνία των Εθνών που θα έβαζε αυστηρούς
κανόνες στις διεθνείς σχέσεις ένα όραμα παγκόσμιας ευταξίας που ναυάγησε
άδοξα όταν η Γερουσία τον Ιούλιο του 1920 απέρριψε την Συνθήκη των
Βερσαλλιών και έτσι ηΚοινωνία των Εθνών ξεκίνησε χωρίς τις ΗΠΑ.
Μετά
το 1945 οι ΗΠΑ αποφάσισαν να παραμείνουν στην Δυτική Ευρώπη και να
εγγυηθούν την ασφάλειά της και να χρηματοδοτήσουν την ανασυγκρότηση της
για να αποκαταστήσουν την ισορροπία με την ΕΣΣΔ που βρισκόταν στην
καρδιά της Ευρώπης. Ετσι προέκυψε μια συγκυριαρχία πάνω στις
διαχωριστικές γραμμές που είχαν χαράξει στην Γιάλτα οι τρεις μεγάλοι και
η οποία επενδύθηκε ιδεολογικά από την Ουάσιγκτον ως μάχη του ελεύθερου
κόσμου κατά του Σοβιετικού επεκτατισμού.
Ο Τραμπ επιχειρεί μια
αναδιάταξη της αμερικανικής ισχύος χωρίς το όραμα μιας παγκόσμιας
κοινωνίας όπως ο Ουίλσον το 1917, η χωρίς την θεσμικά κατοχυρωμένη
παγκόσμια τάξη πραγμάτων που οραματίστηκε ο Ρούζβελτ μετά το 1941. Ο
Τραμπ ονειρεύεται συσχετισμούς δυνάμεων , συμμαχίες ευκαιριακές ή
μόνιμες που θα του επιτρέπουν κάθε φορά να επιζητά την κατοχύρωση κατά
προτεραιότητα, αν όχι κατ' αποκλειστικότητα, των εθνικών ζωτικών
συμφερόντων των ΗΠΑ.
Να αφήσουμε κατά μέρος την φαντασμαγορική
ρητορική Τραμπ και την προκλητική παραβίαση από μέρους του κάθε μορφής
και έκφανσης πολιτικής ορθότητας, η ωμή λογική των συσχετισμών χωρίς
αξιακά και ιδεολογικά άλλοθι ήταν ο κανόνας σε ένα όχι πολύ μακρινό
παρελθόν : «Κάθε Κράτος έχει την εξωτερική πολιτική που του υπαγορεύει η
γεωγραφία του» είχε πει ο Ναπολέων Βοναπάρτης για να τον συμπληρώσει
λίγες δεκαετίες αργότερα ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Πάλμερστον με
την φράση «Η Βρετανία δεν έχει μόνιμους συμμάχους αλλά μόνιμα
συμφέροντα».
Ούτε απομονωτισμός, ούτε προστατευτισμός ούτε
εγκατάλειψη του νεοφιλελευθερισμού :Ο Τραμπ με ωμή εθνικιστική ρητορική
εννοεί την παγκοσμιοποίηση με αμερικανικούς όρους και χωρίς θεσμικές
δεσμεύσεις που να μην δίνουν δυνατότητα σε εξισορροπητικές παρεμβάσεις
όταν οι παρενέργειες στο εσωτερικό των ΗΠΑ προκαλούν αντισυστημικό
αναβρασμό.
Οι αλλαγές-ανατροπές Τραμπ γίνονται με τη βεβαιότητα
ότι δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική εναντίωση από τους δύο άμεσα
θιγόμενους την Ε.Ε και κυρίως την Γερμανία αλλά και την Κίνα με την
προσδοκία ότι στο Βερολίνο και στο Πεκίνο θα καταλάβουν γρηγορώ ότι το
κόστος της σύγκρουσης θα είναι πολλαπλάσιο μιας προσαρμογής στους νέους
κανόνες του παιχνιδιού.
Οταν το 1971 ο τότε υπουργός Οικονομικών
της Γαλλίας Ζισκάρ Ντεστέν διαμαρτυρήθηκε στον Αμερικάνο ομόλογο του
Κόναλι για τις διακυμάνσεις του δολαρίου πήρε την απάντηση «Το δολάριο
είναι το νόμισμα μας και το πρόβλημα σας» .Κατί παρόμοιο σε γεωπολιτικό
επίπεδο διαμηνύει σήμερα και ο Τραμπ στην Γερμανία.
(του Γιώργου Καπόπουλου, από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 01/02/2017)