Η εκνευριστική αναμονή τόσων εβδομάδων τερματίσθηκε για τον Τούρκο
πρόεδρο Tayyip Erdogan αφότου δέχθηκε το τηλεφώνημα του νέου ενοίκου του
Λευκού Οίκου Donald Trump – και αν για το περιεχόμενο της συνομιλίας
μένουν ακόμη πολλά που δεν έχουν διευκρινισθεί, οι πράξεις πάλι των
εμπλεκόμενων πλευρών μπορούν να είναι εύγλωττες: όπως, λ.χ., το γεγονός
ότι το πρώτο ταξίδι του νέου διευθυντή της CIA Mike Pompeo στο εξωτερικό
ξεκινά από σήμερα Πέμπτη από την Τουρκία.
Και πριν γίνει γνωστή πάντως οποιαδήποτε λεπτομέρεια, ένα πρώτο
συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα: τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει στην
τουρκική εξωτερική πολιτική τον ρόλο των ΗΠΑ και οι λεονταρισμοί περί
προσχώρησης στο Σύμφωνο της Σαγκάης και περί ρήξης με το ΝΑΤΟ δεν έχουν
παρά διαπραγματευτικό χαρακτήρα. Επιπλέον, η "πολιτική αρχών” που ήθελε
την τουρκική κυβέρνηση να λειτουργεί ως η "φωνή” των καταπιεσμένων
μουσουλμάνων του κόσμου, υποχωρεί μπροστά στην υπερδύναμη: για το
προεδρικό διάταγμα Trump περί μετανάστευσης η Άγκυρα δεν είχε τίποτε να
πεί.
Το περιβάλλον του Erdogan επιμένει ότι αυτό που προσδοκά η Άγκυρα από
την Ουάσιγκτον είναι η παράδοση του εγκατεστημένου στην Πενσιλβάνια
ιεροκήρυκα Fethullah Gulen και η εγκατάλειψη από αμερικανικής πλευράς
των Κούρδων ανταρτών του PYD στη βόρεια Συρία. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο
αν οποιοδήποτε από αυτά τα δύο αιτήματα πρόκειται να βρει ανταπόκριση.
Όμως η κυβέρνηση Trump φαίνεται πως απεργάζεται εύσχημους τρόπους να τα
προσπεράσει, διότι σκοπεύει να αναθερμάνει τις σχέσεις με την Τουρκία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου δεν αναφέρεται
δε κανένα από τα επίμαχα ζητήματα (και δεν περιλαμβάνει καν την λέξη
"Συρία”), ωστόσο εξαίρει τον ρόλο της Τουρκίας ως παλαιού και
στρατηγικού εταίρου στο ΝΑΤΟ και την αποφασιστικότητά της να
καταπολεμήσει κάθε μορφή τρομοκρατίας.
Με μια έννοια, οι απαντήσεις δίνονται ήδη στην περιοχή της πόλης al-Bab
στη βόρεια Συρία η οποία κατέχεται από τους τζιχαντιστές και
πολιορκείται από τον τουρκικό στρατό και τους προστατευόμενούς του
Σύρους αντάρτες από τον περασμένο Αύγουστο στο πλαίσιο της επιχείρησης
"Άσπίδα του Ευφράτη”. Το προηγούμενο διάστημα η Άγκυρα παρακολουθούσε
τις δυνάμεις της να μένουν καθηλωμένες στη βόρεια είσοδο της πόλης και
τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις να πλησιάζουν ολοένα και περισσότερο
από τα νότια, ενώ οι Κούρδοι του PYD ανακοίνωναν την αναβάθμιση της
αμερικανικής βοήθειας με την παραλαβή τεθωρακισμένων οχημάτων - σε μία
κίνηση που και αν ανάγεται στις ημέρες της κυβέρνησης Ομπάμα, δεν έχει
πάντως διακοπεί.
Αντιθέτως, το τελευταίο 24ωρο οι (φιλο)τουρκικές δυνάμεις σημειώνουν
πρόοδο, περικυκλώνοντας την al-Bab και διεισδύοντας στο κέντρο της, όπως
ανακοινώνεται από την Άγκυρα. Παράλληλα, σε πολιτικό επίπεδο, πολύ
διαφωτιστική υπήρξε η συνεδρίαση της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της
Αμερικανικής Γερουσίας στις 7 Φεβρουαρίου, όπου ο πρώην πρεσβευτής στην
Άγκυρα James Jeffrey παρουσίασε επιχειρήματα υπέρ μιας ταυτόχρονης
αξιοποίησης στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους, αν και σε
διαφορετικά μέτωπα, τόσο των τουρκικών όσο των κουρδικών δυνάμεων. Οι
τελευταίες θα πρέπει, πάντως, να μείνουν μακριά από τη Ράκκα (οιονεί
πρωτεύουσα των τζιχαντιστών), διότι δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτές
από τις αραβικές φυλές της περιοχής, ενώ το καθεστώς Erdogan αναμένεται
να γίνει πιο "ευέλικτο” μετά το δημοψήφισμα του Απριλίου, όταν δεν θα
είναι πια αναγκαία η εθνικιστική ψήφος για τη μετατροπή του τουρκικού
πολιτεύματος σε προεδρικό.
Ήδη ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μevlut Cavusoglu ανταποκρίθηκε στα νέα
μηνύματα, προτείνοντας συμμετοχή των τουρκικών ειδικών δυνάμεων στις
επιχειρήσεις για την κατάληψη της Ράκκα, ενώ ο προεδρικός σύμβουλος
Ibrahim Kalin έριξε τη "βόμβα” ότι κατά τη συνομιλία Erdogan - Trump
συζητήθηκε και το ζήτημα της δημιουργίας μιας "ασφαλούς ζώνης” στον
μεθοριακό άξονα Azaz-Jarabulus-al Bab.
Η ιδέα της δημιουργίας "ασφαλούς ζώνης” (θεωρητικά για την προστασία των
προσφύγων, ουσιαστικά για την δημιουργία μιας επικράτειας για μια
κυβέρνηση των ανταρτών), ήταν παλαιόθεν προσφιλής στην Άγκυρα και
απέκτησε νέα ζωή αφότου την επικαλέστηκε ο Trump. Ωστόσο, τυχόν
δημιουργία της στα κουρδοκρατούμενα εδάφη θα ήταν ένα βήμα για την
περαιτέρω απόσχιση και νομιμοποίησή τους, γεγονός που ανησυχεί την
τουρκική πλευρά. Η Ρωσία και το Ιράν, πάλι, παρακολουθούν νευρικά.
Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η επίσκεψη Pompeo στην Άγκυρα συμπίπτει με
επίσκεψη του Σαουδάραβα υπουργού Εξωτερικών (σε προετοιμασία ταξιδιού
του Tayyip Erdogan στο Ριάντ το Σαββατοκύριακο) και πλαισιώνεται από την
πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία του Trump με τον βασιλιά Σαλμάν, αλλά
και τις αμερικανικές προειδοποιήσεις και κυρώσεις κατά του Ιράν. Η
προσπάθεια της Ουάσιγκτον να οικοδομήσει έναν αντι-ιρανικό άξονα
στηριγμένο σε παραδοσιακούς συμμάχους, εξηγεί και τις αμερικανικές
προτεραιότητες σε σχέση με την Τουρκία.
(από www.capital.gr, 10/02/2017)