Ο Αντερς Γκούσταφσον είναι σε φιλοσοφική
διάθεση. Είναι μια λαμπρή, ζεστή μέρα του Μαΐου και το κορυφαίο στέλεχος
της Volvo Cars έχει μόλις φτάσει στο Grand Resort Lagonissi, όπου σε
λίγη ώρα θα εκφωνήσει ομιλία στο πλαίσιο του συνεδρίου ηγεσίας της
Εταιρείας Ανώτατων Στελεχών Επιχειρήσεων. Πριν από αυτό, όμως, έχει
αφιερώσει χρόνο στην «Κ» για ένα γεύμα δίπλα στα κρυστάλλινα νερά του
Σαρωνικού.
«Στη Volvo μαθαίνουμε να εμπιστευόμαστε την εμπειρία μας όταν
παίρνουμε αποφάσεις» μου λέει, εξηγώντας τη φιλοσοφία management της
ιστορικής αυτοκινητοβιομηχανίας. «Διαβάζουμε τα spreadsheets του Excel,
αλλά είναι πολύ σημαντικό να μη χανόμαστε στους αριθμούς, να
επιστρατεύουμε το ένστικτο και την κοινή λογική μας». Είναι η απάντησή
του σε ερώτημα της «Κ» για την επιλογή της Νότιας Καρολίνας για το νέο
μεγάλο εργοστάσιο της εταιρείας – μία απόφαση που ελήφθη πριν από την
εκλογή Τραμπ, αλλά που μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο επιχείρημα της
εταιρείας, κινεζικής ιδιοκτησίας, απέναντι στις τάσεις προστατευτισμού
του νέου προέδρου. Ο Γκούσταφσον είναι ένα από τα κορυφαία στελέχη του
ομίλου της Volvo. Είναι μέλος της 14μελούς εκτελεστικής επιτροπής
διοίκησης και ανώτερος αντιπρόεδρος επικεφαλής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής
και Αφρικής – με 62 χώρες υπό την επίβλεψή του (μόνο στην Ευρώπη
λαμβάνει χώρα το 60% των πωλήσεων της Volvo).
Ο Γκούσταφσον αρέσκεται να μιλάει για το μέλλον – και η εταιρεία έχει
συναρπαστικά σχέδια για τα επόμενα χρόνια, μεταξύ των οποίων ο στόχος
μηδενικών απωλειών ανθρώπινης ζωής ή σοβαρών τραυματισμών σε αυτοκίνητα
της Volvo ώς το 2020. Η εταιρεία ήταν πάντα πρωτοπόρος στην οδική
ασφάλεια – η πρώτη που χρησιμοποίησε ζώνες και αερόσακους. Στην εποχή
της ψηφιακής επανάστασης, η εμμονή αυτή με την ασφάλεια έχει οδηγήσει τη
Volvo στην έντονη ενασχόληση με την αυτόνομη οδήγηση – φέτος κιόλας θα
λάβουν χώρα οι πρώτες δοκιμές με αυτοκίνητα χωρίς οδηγό στο Γκέτεμποργκ,
γενέτειρα της εταιρείας και έδρα της ώς σήμερα.
Ο συνδαιτυμόνας της «Κ», αφού τονίζει ότι η δέσμευση του 2020 «είναι ο
λόγος για τον οποίον δουλεύω στη Volvo», μιλάει για ένα «πολύ στέρεο
σχέδιο» για την εισαγωγή της αυτόνομης οδήγησης. «Η μεγάλη μας έγνοια
είναι το συνολικό περιβάλλον γύρω από το όχημα – τα άλλα αυτοκίνητα, τα
ποδήλατα κ.ο.κ. Και δεν μιλάμε για μια κατάσταση όπου ο χρήστης του
αυτοκινήτου θα χαλαρώνει και θα βλέπει Netflix. Αυτό είναι μακριά στο
μέλλον, όπως τα ιπτάμενα αυτοκίνητα. Εγώ είμαι επιχειρησιακός τύπος –
θέλω να προχωράω με μικρά, σταθερά βήματα». Μιλάει, συγκεκριμένα, για το
σύστημα ημιαυτόνομης οδήγησης Pilot Assist που εισήγαγε πέρυσι η Volvo
σε ένα από τα μοντέλα της. «Οδηγεί μόνο του, επιταχύνει, φρενάρει,
σβήνει τη μηχανή όταν το αυτοκίνητο είναι σε κίνηση», εξηγεί. «Ηταν μια
πολύ τολμηρή απόφαση, με μεγάλο κόστος. Αλλά είναι στο χέρι του οδηγού
να το ενεργοποιήσει ή όχι και πρέπει ο οδηγός να ξέρει τι κάνει – δεν
μπορεί να αφήσει απλά τον έλεγχο στη μηχανή. Εκεί διαφέρουμε κάπως από
ορισμένους από τους ανταγωνιστές μας».
Ο ρόλος του οδηγού
Πώς θα διασφαλιστεί ότι –σε αντίθεση με τον τρόπο που έχει
λειτουργήσει έως σήμερα η αυτοματοποίηση σε πολλούς τομείς– η μετάβαση
στην αυτονόμηση του οχήματος δεν θα επιδράσει αρνητικά στις οδηγικές
ικανότητες του; «Είναι ένα κρίσιμο ερώτημα. Διαθέτουμε κορυφαίους
μηχανικούς και με τη συνεργασία μας με την Autoliv [σ.σ.: σουηδική
εταιρεία που είναι διεθνής ηγέτις σε συστήματα οδικής ασφάλειας] και τις
δοκιμές στο Γκέτεμποργκ, ελπίζουμε να μάθουμε πολλά για το πώς πρέπει
να προχωρήσει η διαδικασία. Η τεχνολογία πρέπει να υποστηρίζει τον
οδηγό, να τον βοηθάει εκεί που οι έρευνές μας δείχνουν ότι έχει
αδυναμίες και να τον απελευθερώνει ώστε να επικοινωνεί, ακόμα και να
κάνει δουλειά στο αυτοκίνητο – αλλά όχι να του παίρνει τον έλεγχο από τα
χέρια».
Η αυτόνομη οδήγηση «θα είναι πολύ σημαντική για την
αυτοκινητοβιομηχανία», εκτιμά ο Γκούσταφσον, «γιατί το ένα πράγμα που
δεν μπορούμε να ανακτήσουμε είναι ο χρόνος». Ο Σουηδός επιχειρηματίας
ξέρει περί τίνος μιλάει, καθώς βρέθηκε αντιμέτωπος –και νίκησε– με τον
καρκίνο του δέρματος. Επανέρχεται ξανά και ξανά στην κουβέντα μας στη
σημασία του χρόνου.
Αλλά στα μάτια του το αυτοκίνητο εκπροσωπεί και κάτι άλλο – «την
ελευθερία». Γι’ αυτό και δεν πιστεύει τη θεωρία σύμφωνα με την οποία η
αυτόνομη οδήγηση θα συνοδευθεί από το τέλος της ατομικής ιδιοκτησίας των
αυτοκινήτων. «Για μένα, το αυτοκίνητο είναι το μέρος όπου σκέφτομαι
καλύτερα από οπουδήποτε αλλού».
Το DNA της Volvo είναι και θα παραμείνει σουηδικό
Η θεαματική επανάκαμψη της Volvo έχει την αφετηρία της το 2010 και
την εξαγορά της από την κινεζική Geely. Ωστόσο, η νέα στρατηγική που
έχει οδηγήσει στα εντυπωσιακά αποτελέσματα των τελευταίων ετών,
βασίζεται σε μία επιστροφή της εταιρείας στις σουηδικές της ρίζες. Ρωτάω
τον κ. Γκούσταφσον τι σημαίνει αυτό – από ποια άποψη παραμένει σουηδική
η Volvo;
«Το DNA της Volvo είναι και θα παραμείνει σουηδικό. Δεν έχει σημασία
ποιος είναι ο ιδιοκτήτης» απαντά. «Είναι μια φιλοσοφία με τον άνθρωπο
και την ασφάλεια στο επίκεντρο, βασισμένη στην εμπιστοσύνη και στην
ειλικρίνεια».
Είχε κάπως ξεθωριάσει αυτή η σουηδική ιδιοσυγκρασία στα χρόνια που η
Volvo ανήκε στη Ford; «Κοιτάξτε, έχουμε μια καταπληκτική ελευθερία τώρα –
και είναι μια ελευθερία που έχουμε κερδίσει» λέει, αναφερόμενος στη
στάση των νέων ιδιοκτητών της εταιρείας. «Δεν θέλω να πω ότι οι
προηγούμενοι ιδιοκτήτες ήταν κακοί – κάθε άλλο, έκαναν πολλά θετικά για
τη Volvo. Αλλά ο κόσμος αλλάζει», σημειώνει, επικαλούμενος την παραβολή
του προέδρου της Geely για το νέο του απόκτημα το 2010: «Θέλω να αφήσω
το λιοντάρι ελεύθερο», είχε πει.
H Volvo έφτασε πέρυσι τις 534.332 πωλήσεις αυτοκινήτων, καταρρίπτοντας
για τρίτη συνεχόμενη χρονιά το προηγούμενο ρεκόρ της και καταγράφοντας
λειτουργικά κέρδη 7%. Πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε η Geely –τα 11 δισ.
δολάρια που επένδυσε αλλά και η κινεζική της προέλευση– στην ανάκαμψη
της Volvo τα τελευταία χρόνια; Θα πετύχει η εταιρεία τον στόχο των
800.000 ετήσιων πωλήσεων το 2020;
Ο Γκούσταφσον ξεκινά από το τελευταίο, για το οποίο δηλώνει σίγουρος.
«Είμαστε πλέον πολύ κοντά στο να ξεκινήσουμε παραγωγή στο νέο εργοστάσιο
της εταιρείας στις ΗΠΑ, στη Νότια Καρολίνα. Αυτό θα μας βοηθήσει πολύ,
μειώνοντας την πίεση στην Τορσλάντα –το σουηδικό εργοστάσιο– που
δουλεύει πολύ εντατικά τον τελευταίο καιρό». Γενικότερα, τα τελευταία
χρόνια, εξηγεί, η εταιρεία έχει επιταχύνει τον ρυθμό με τον οποίο
προωθεί νέα μοντέλα στην αγορά: «Στην αυτοκινητοβιομηχανία χρειάζεται
συνεχώς να παρουσιάζεις νέα προϊόντα», κάτι το οποίο «κάναμε τα
τελευταία χρόνια, αυξάνοντας έτσι την κερδοφορία μας. Το πιο σημαντικό
πράγμα είναι αυτό – όχι τόσο ο όγκος των αυτοκινήτων που πουλάς».
Σχετικά με τον παράγοντα Κίνα, αναφέρει «ότι το επίπεδο κερδοφορίας στην
κινεζική αγορά είναι εξαιρετικό» και ότι η εξαγορά από την Geely «έχει
ενισχύσει τη θέση μας εκεί».
Οταν λαμβάνουμε αποφάσεις, δεν τις βασίζουμε στις πολιτικές εξελίξεις
Μετά την εξαγορά της από την Geely, η Volvo έχει ανοίξει δύο
εργοστάσια παραγωγής αυτοκινήτων στην Κίνα, με ένα ακόμα να είναι υπό
κατασκευή, καθώς και ένα εργοστάσιο παραγωγής μηχανών. Τον περασμένο
Ιανουάριο μετακόμισε στον Λευκό Οίκο ένας άνθρωπος που έθεσε στο
επίκεντρο της προεκλογικής του εκστρατείας τον αθέμιτο – όπως τον
αντιλαμβάνεται– ανταγωνισμό από την Κίνα, που έχει αποδεκατίσει την
αμερικανική βιομηχανία. Ρωτάω τον Γκούσταφσον αν ανησυχεί για τις
συνέπειες που θα έχει στην εταιρεία του μια ενδεχόμενη επιδείνωση των
εμπορικών σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και πώς συνδέεται το νέο
εργοστάσιο στη Νότια Καρολίνα με τα νέα δεδομένα που δημιουργούν οι
τάσεις προστατευτισμού της νέας αμερικανικής κυβέρνησης.
«Οταν παίρνουμε αυτές τις αποφάσεις, δεν τις βασίζουμε στις πολιτικές
εξελίξεις. Είχαμε πολλές επιλογές για τοποθεσίες κοντά αλλά εκτός των
ΗΠΑ, αλλά αποφασίσαμε να χτίσουμε το εργοστάσιο εκεί. Δεν φοβόμαστε όμως
τις πολιτικές εξελίξεις – ξέρουμε ότι αν συμβεί κάτι θα ισχύει για
όλους». Δεν ανησυχεί ότι μία εταιρεία κινεζικής ιδιοκτησίας θα
επηρεαστεί δυσανάλογα σε περίπτωση εμπορικού πολέμου ΗΠΑ - Κίνας; «Οχι.
Δεν είναι κάτι που αποτελεί θέμα συζήτησης στην εταιρεία». Οπως
αναφέρει, φέτος είναι η πρώτη χρονιά που τα κινεζικά εργοστάσια θα
εξάγουν αυτοκίνητα στην Ευρώπη. «Πάντα συμβαίνουν πράγματα που είναι
πέρα από τον έλεγχό μας, στα οποία πρέπει να προσαρμοστούμε. Αυτό είναι
που κάνει τη διοίκηση μιας εταιρείας τόσο ενδιαφέρουσα δουλειά».
Στρέφοντας τη συζήτηση στην ελληνική αγορά, αναφέρω ότι το 2016
αποτέλεσε περίπου το 0,3% των συνολικών πωλήσεων της Volvo. «Κερδοφόρα»,
με διακόπτει μονολεκτικά. «Είναι πολύ σημαντικό. Οταν επισκέπτομαι μία
χώρα, δεν μιλάω ποτέ για τον όγκο των πωλήσεων. Μόνο για τα κέρδη». Οι
πωλήσεις της Volvo στην Ελλάδα μειώθηκαν σημαντικά το 2016, μετά ένα
έτος-ρεκόρ το 2015. Ο λόγος, μου εξηγεί, είναι ότι η εταιρεία απέσυρε
ένα συγκεκριμένο τύπο μηχανής (μικρής ντίζελ) που ήταν ιδιαίτερα
δημοφιλής στην Ελλάδα. «Δεν είχε να κάνει με αλλαγή στάσης των πελατών
απέναντι στη μάρκα μας. Απλά δεν είχαμε διαθέσιμο πια αυτό το προϊόν».
Ηγεσία και κουλτούρα
Στην ομιλία που θα εκφωνούσε μετά το γεύμα μας το κορυφαίο στέλεχος
της Volvo, στο συνέδριο της ΕΑΣΕ, θα τόνιζε ότι ο «στόχος του ηγέτη
είναι να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον ώστε τα μέλη της ομάδας να
πάρουν τη σωστή απόφαση, τη σωστή στιγμή. Ολα είναι θέμα κουλτούρας η
οποία ενθαρρύνει τη διαφάνεια και δίνει στα μέλη της εταιρείας την άνεση
να είναι δημιουργικά και να νιώθουν άνετα ακόμα και να αμφισβητήσουν
καταστάσεις όταν θεωρούν ότι δεν είναι σωστές. Τελικά, το πάθος για
ποιότητα, για ικανοποίηση του πελάτη, η ευθύνη απέναντι στη μάρκα και
στο κοινωνικό σύνολο, δεν είναι κάτι που επιβάλλεται, αλλά καλλιεργείται
στα μέλη της ομάδας ως μία συνολική φιλοσοφία».
Κάποια από αυτά τα ζητήματα προσπάθησα να τα κατανοήσω πιο
χειροπιαστά στη συζήτησή μας. Η «ικανοποίηση του πελάτη», για
παράδειγμα, εξαντλείται στην ανταπόκριση στις εκπεφρασμένες του
επιθυμίες; Για τον Γκούσταφσον, ο πελάτης δεν ξέρει πάντα τι θέλει. «Η
γυναίκα μου, που θα έρθει εδώ για να περάσουμε περισσότερο χρόνο μαζί,
ήταν στην αρχή τελείως κατά του cruise control. Τώρα, σε κάθε καινούργιο
Volvo που παίρνει, επιμένει να έχει cruise control. Πρέπει να
προβλέπουμε τις ανάγκες των πελατών μας, όχι απλά να ανταποκρινόμαστε σε
αυτές».
Ο Γκούσταφσον δεν είναι το μόνο μέλος της οικογένειάς του που η
επαγγελματική του ζωή είναι στενά συνυφασμένη με τη Volvo. Τα δύο
αδέλφια του είναι ιδιοκτήτες της παλαιότερης αντιπροσωπείας της
εταιρείας στη Σουηδία. Η πρώτη του δουλειά, πριν αναλάβει θέση στελέχους
στη Hertz σε ηλικία μόλις 29 ετών, ήταν σε αυτή την αντιπροσωπεία.
Θεωρεί ότι ήταν πάντα το πεπρωμένο να εργαστεί στην αυτοκινητοβιομηχανία
- και στη συγκεκριμένη εταιρεία;
«Οχι. Ούτε συνδέεται με τη σχέση που είχαν οι αδελφοί μου με τη
Volvo. Κοιτάξτε, είμαι ένας απλός άνθρωπος. Είμαι καλός στη δουλειά μου
επειδή παίρνω χαρά από αυτήν. Δεν είμαι από αυτούς τους ανθρώπους που
έχουν μανία με τις μηχανές, που καταλαβαίνουν από το άκουσμα αν είναι
τετρακύλινδρη ή όχι. Μου αρέσουν οι άνθρωποι, και μου αρέσει ο κλάδος
επειδή τα περιθώρια κέρδους είναι πολύ μικρά και πρέπει κανείς να είναι
πάρα πολύ έξυπνος για να μπορέσει να βγάλει χρήματα. Θα μπορούσα να
πληρώνομαι καλύτερα σε κάποια άλλη επιχείρηση, σε άλλο κλάδο. Αλλά δεν
θα έβρισκα την ίδια κουλτούρα, την ίδια ποιότητα ζωής που υπάρχει στη
Volvo».
Η συνάντηση
Βρεθήκαμε με τον Αντερς Γκούσταφσον στο εστιατόριο Mediterraneo του
Grand Resort Lagonissi, λίγα βήματα από τη θάλασσα. Το γεύμα
περιελάμβανε δροσερές σαλάτες και ψητό ψάρι με βραστά λαχανικά,
λεμονάδες και λευκό κρασί. Στο τέλος, καθώς ανηφορίζαμε από την παραλία
συζητώντας με τον Γκούσταφσον για τον σπουδαίο Σουηδό τενίστα Στέφαν
Εντμπεργκ, τον οποίο είχε στρατολογήσει για να διδάξει στις
αντιπροσωπείες της εταιρείας τις αρετές του fair play, κατέφθασε η
σύζυγός του. Θα προλάβαινε να έχει λίγο χρόνο μαζί της πριν από την
ομιλία του.
Oι σταθμοί του
1968
Γεννιέται στη Σουηδία.
1997
Προσλαμβάνεται από τη Hertz First Rent A Car στη θέση του διευθυντή πωλήσεων και μάρκετινγκ.
2000
Προάγεται σε διευθύνοντα σύμβουλο της Hertz Sweden και γενικό διευθυντή της Hertz Nordic.
2009
Αναλαμβάνει τη θέση του αναπληρωτή προέδρου και του διευθυντή πωλήσεων
της Volvo Σουηδίας. Την ίδια χρονιά διορίζεται πρόεδρος Δ.Σ. της Hertz
First Rent A Car.
2011
Διορίζεται πρόεδρος της Volvo Sweden και μέλος Δ.Σ. της τράπεζας Volvofinans.
2015
Αναλαμβάνει ρόλο ανώτερου αντιπροέδρου επικεφαλής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής του ομίλου Volvo.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 11/06/2017)