Καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εξετάζει το
ενδεχόμενο αποχώρησης των ΗΠΑ από την διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα
του Ιράν, ο υπουργός Εξωτερικών, Ρεξ Τίλερσον εργάζεται παρασκηνιακά για τον
ενδεχόμενο αποτροπής μιας τέτοιας διεθνούς κρίσης, σύμφωνα με δηλώσεις
Αμερικανών αξιωματούχων, αλλά και ξένων διπλωματών στο CNN.
Οι προσπάθειες αυτές του Αμερικανού ΥΠΕΞ γίνονται ενόψει της
προθεσμίας που λήγει την 15η Οκτωβρίου για την αξιολόγηση από τις ΗΠΑ της
εφαρμογής της συμφωνίας.
Τόσο ο Τίλερσον, όσο και μέλη του Κογκρέσου προσπαθούν να
τροποποιήσουν την υφιστάμενη νομοθεσία, προκειμένου να δοθεί βαρύτητα και σε
άλλα ζητήματα, πέραν του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Μία τέτοια εξέλιξη θα
επιτρέψει την παραμονή της Ουάσινγκτον εντός του διεθνούς πλαισίου εφαρμογής
της συμφωνίας που υπογράφτηκε το 2015, ενώ παράλληλα, θα επιβραδύνει την
προκλητική συμπεριφορά της Τεχεράνης, με το επίκεντρο του ενδιαφέροντος στην
περιφερειακή αποσταθεροποίηση, τονίζουν Αμερικανοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες.
«Ο Τίλερσον έχει δηλώσει ότι το πρόβλημα της συμφωνίας
(Joint Comprehensive Plan of Action -JCPOA) δεν είναι η ίδια η JCPOA. Είναι η
νομοθεσία. Κάθε 90 ημέρες, ο Αμερικανός πρόεδρος πρέπει να επιβεβαιώνει την
εφαρμογή της και το γεγονός αυτό προκαλεί πολιτική κρίση. Εάν η αμερικανική
κυβέρνηση μπορεί ν’ αφήσει το πυρηνικό ζήτημα στην άκρη, τότε, όλοι θα
μπορέσουν να εργαστούν για τα υπόλοιπα ζητήματα που συνθέτουν το πρόβλημα του
Ιράν», δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης.
Ένα σχέδιο προκειμένου οι ΗΠΑ να παραμείνουν στο πλαίσιο
εφαρμογής της συμφωνίας μέσω μιας σκληρότερης νομοθετικής γραμμής, φαίνεται να
είναι αντίθετο με τις προθέσεις του προέδρου Τραμπ, που προτιμάει την κατάργηση
της συμφωνίας.
Ωστόσο, αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στο CNN ότι
ο Λευκός Οίκος είναι ανοιχτός σε μία άλλη νομοθετική προσέγγιση, υπονοώντας ότι
ο Τραμπ θα μπορούσε ν’ αλλάξει την οπτική του για το Ιράν.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει εκφραστεί ανοιχτά κατά της
συμφωνίας που υπέγραψε ο προκάτοχός του, Μπαράκ Ομπάμα, προκειμένου να
περιορίσει τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν.
Η υπογραφή της συμφωνίας με το Ιράν αξιοποιήθηκε προεκλογικά
από τον Τραμπ ως ένα σημείο αιχμής της κριτικής του κατά της προεδρικής
υποψηφίου των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον το 2016. Στην διάρκεια της πρώτης
ομιλίας του στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα ο Αμερικανός
πρόεδρος χαρακτήρισε την συμφωνία ως «μία από τις χειρότερες και πιο
μονόπλευρες συμφωνίες που έχουν υπογράψει οι ΗΠΑ». Ο ίδιος έχει δηλώσει δημόσια
ότι έχει «αποφασίσει» για το πως θα προχωρήσει με την πυρηνική συμφωνία του
Ιράν, χωρίς ωστόσο ν’ αποκαλύψει λεπτομέρειες.
Η αμερικανική κυβέρνηση προετοιμάζει την επανεξέταση της
πολιτικής των ΗΠΑ έναντι του Ιράν κατά τους τελευταίους μήνες, ενώ ο Τραμπ σε
μία σειρά από εκδηλώσεις έχει αφήσει να εννοηθεί ότι τάσσεται υπέρ της
αποχώρησης των ΗΠΑ, σε αντίθεση με την πιο προσεχτική θέση που υιοθετούν
αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι που είναι μέλη του Κογκρέσου, ο Τίλερσον, αλλά και ο
Αμερικανός Υπουργός Άμυνας Τζέιμς Μάτις.
Στην διάρκεια της ακρόασης που έγινε την περασμένη Τρίτη από
την αρμόδια επιτροπή της Γερουσίας, ο Μάτις εξέφρασε την πεπείθησή του ότι η
παραμονή των ΗΠΑ στην συμφωνία εξυπηρετεί τα αμερικανικά εθνικά συμφέροντα. Ο
Γερουσιαστής Άνγκους Κινγκ ρώτησε τον Αμερικανό ΥΠΑΜ: «Πιστεύετε ότι είναι προς
το εθνικό μας συμφέρον την παρούσα περίοδο να παραμείνουμε στην συμφωνία;
Μπορείτε ν’ απαντήσετε μονολεκτικά». Ο Μάτις απάντησε: «Ναι, Γερουσιαστά».
«Το σημείο ενδιαφέροντος εντοπίζεται στο αν το Ιράν
εφαρμόζει την συμφωνία, εάν μπορούμε ν’ αποφασίσουμε ότι αυτό εξυπηρετεί κατά
τον καλύτερο τρόπο τα εθνικά μας συμφέροντα. Τότε, είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να
παραμείνουμε εντός του πλαισίου της συμφωνίας. Πιστεύω ότι αυτή την περίοδο που
δεν υπάρχουν ενδείξεις για το αντίθετο, ο πρόεδρος θα πρέπει να εξετάσει το
ενδεχόμενο της παραμονής μας», επεσήμανε ο ίδιος.
Ωστόσο, ο Αμερικανός ΥΠΑΜ εξήγησε ότι επίσης υποστηρίζει μία
ουσιαστική επανεξέταση των ζητημάτων της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ που
σχετίζονται με το Ιράν και τα οποία ίσως, δεν έχουν συμπεριληφθεί στο πλαίσιο
της συμφωνίας για το πυρηνικό του πρόγραμμα. “Ο πρόεδρος θα πρέπει να εξετάσει
σε ευρεία κλίμακα ζητήματα εντός του πλαισίου άσκησης των εξουσιών του και
βρίσκονται εκτός των ειδικών προβλέψεων της JCPOA. Υπό αυτή την οπτική,
υποστηρίζω την επανεξέταση της σημερινής κατάστασης,” υποστήριξε ο Μάτις.
Ο Τίλερσον από την πλευρά του, γνωστοποίησε την προσέγγιση
που ακολουθεί στους υπουργούς των Εξωτερικών που έχουν υπογράψει την JCPOA
(Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Κίνα, Ιράν). Η ενημέρωση αυτή, έγινε στο
περιθώριο των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που έγινε τον
προηγούμενο μήνα στη Νέα Υόρκη.
Όλοι οι ΥΠΕΞ υποστήριξαν ότι η αναφερόμενη συμφωνία
σχεδιάστηκε για την ρύθμιση ζητημάτων που σχετίζονται αποκλειστικά με το
πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, σύμφωνα με τις δηλώσεις αρκετών διπλωματών που
ήταν παρόντες στην συνάντηση.
Στην αξιολόγηση εφαρμογής της συμφωνίας, όλες οι χώρες,
ακόμη και οι ΗΠΑ συμφωνούν ότι το Ιράν τηρεί τις δεσμεύσεις του, ενώ οι Ευρωπαίοι
ηγέτες έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι δεν ενδιαφέρονται για την επέκταση του
πλαισίου εφαρμογής της JCPOA και σε άλλα ζητήματα εκτός του πυρηνικού
προγράμματος.
«Ο Τίλερσον πιστεύει ότι η συμφωνία είναι πολιτικά μη
βιώσιμη στις ΗΠΑ, καθώς η κυβέρνηση Ομπάμα -η οποία συμμετείχε στις
διαπραγματεύσεις- την ψήφισε εξωθεσμικά», σύμφωνα με δηλώσεις ενός
αξιωματούχου, που συμπλήρωσε: «Έτσι, ο Τίλερσον προσπαθεί να διαπιστώσει εάν
μπορούμε ν’ αλλάξουμε την πολιτική δυναμική στις ΗΠΑ, μέσω της αλλαγής της
υπάρχουσας νομοθεσίας», για το Ιράν.
Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, προτείνει ότι αντί η αμερικανική
κυβέρνηση να επιβεβαιώνει μέσω αναφοράς προς το Κογκρέσο, την συμμόρφωση ή μη
του Ιράν με τις τεχνικές δεσμεύσεις του στο πλαίσιο της JCPOA, η αναφορά αυτή,
να επεκταθεί και σε άλλα ζητήματα που σχετίζονται με την επιθετική συμπεριφορά
της Τεχεράνης. Ως τέτοια, μπορούν ν’ αξιολογηθούν η υποστήριξη του Ιράν έναντι
της τρομοκρατίας, αλλά και το βαλλιστικού τύπου πυραυλικό του πρόγραμμα.