Η ανακατάληψη του Κιρκούκ από τον ιρακινό στρατό ήταν ζήτημα
ημερών, αλλά η κρίση μεταξύ Βαγδάτης και Ερμπίλ κάθε άλλο παρά προχωρά προς το
τέλος της. Ο πυρήνας της διαμάχης μεταξύ του Ιράκ και της Κουρδικής
Περιφερειακής Κυβέρνησης (KRG) είναι η κυριαρχία επί των αμφισβητούμενων εδαφών
της περιοχής. Αλλά η μοίρα του πετρελαίου είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη διαμάχη αυτή.
Το ουσιαστικό διακύβευμα είναι η κυριότητα των πετρελαϊκών
πεδίων και των οδών εξαγωγής. Από τη μία πλευρά βρίσκεται η κρατική εταιρεία
North Oil Company (NOC) του Ιράκ και τα πεδία του Κιρκούκ που βρίσκονται και πάλι
στα χέρια της κυβέρνησης. Από την άλλη είναι οι εταιρείες που λειτουργούν υπό
την ομπρέλα της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης.
Μέσα σε λίγες ημέρες, η ιρακινή πετρελαϊκή σκηνή υπέστη
τεράστιες αλλαγές. Για πολλούς μήνες, πριν από την πρόσφατη κρίση, περίπου 0,6
εκατ. βαρέλια αργού την ημέρα κατευθύνονταν από τις πετρελαιοπηγές του ιρακινού
Βορρά προς το τουρκικό λιμάνι Ceyhan για εξαγωγή, με την KRG να εισπράτει τα
έσοδα ως απάντηση στην απόφαση της Βαγδάτης να σταματήσει τη χρηματοδότηση της Ερμπίλ
από κρατικούς πόρους. Σήμερα, λιγότερο ποσότητα μικρότερη από τη μισή της αρχικής
-περίπου 200.000-240.000 βαρέλια ημερησίως- διακινούνται μέσω του αγωγού.
Η μείωση της παραγωγής οφείλεται σε τεχνικά προβλήματα στα
αντλιοστάσια που συνδέονται με το Avana Dome στο Κιρκούκ και το πεδίο Bai
Hassan. Το ιρακινό υπουργείο πετρελαίου κατηγόρησε τους Κούρδους ότι, πριν την
απόσυρσή τους από την περιοχή, αφάιρεσαν μέρος του εξοπλισμού από τους σταθμούς
άντλησης για να διαταράξουν την παραγωγή. Οι Κούρδοι μαχητές πεσμεργκά απέκτησαν
τον έλεγχο των πετρελαιοπηγών το 2014, απαντώντας στην ανάπτυξη του Ισλαμικού
Κράτους στο βόρειο Ιράκ.
Διαφόρων ειδών ζητήματα που σχετίζονται με το πετρέλαιο
είναι πιθανό να περιπλέξουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την εξεύρεση
πολιτικής λύσης στην κρίση. Οι ομοσπονδιακές αρχές έχουν κατηγορήσει εδώ και
καιρό την KRG ότι παραβιάζει το ιρακινό σύνταγμα υπογράφοντας συμφωνίες με
διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες και εξάγοντας πετρέλαιο ανεξάρτητα από τη
Βαγδάτη. Οι Κούρδοι αρνούνται ότι οι πράξεις τους είναι αντισυνταγματικές.
Οι κυβερνήσεις στη Βαγδάτη και την Ερμπίλ γνωρίζουν πολύ καλά
ότι καμία από τις δύο δε μπορεί να επιβιώσει χωρίς τις εξαγωγές πετρελαίου και τα
έσοδα που αποφέρουν. Η κάθε πλευρά θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει το ‘χαρτί’
του πετρελαίου προς όφελός της. Προς το παρόν, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει το
πάνω χέρι, επειδή μεγάλο μέρος της παραγωγής πετρελαίου των Κούρδων προερχόταν
από την περιοχή του Κιρκούκ. Επιπλέον, οι Κούρδοι στηρίζονται πλήρως στη
συνεργασία της Τουρκίας για να πετύχουν την εξαγωγή το πετρελαίου τους στις
διεθνείς αγορές και γνωρίζουν ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν εξαπέλυσε σφοδρές
επικρίσεις κατά της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος περί ανεξαρτησίας, η οποία πυροδότησε
και την τελευταία κρίση.
Καμία από τις δύο πλευρές δε δείχνει διάθεση να συμβιβαστεί.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η KRG αυτή την εβδομάδα υπέγραψε συμφωνίες με τη
ρωσική Rosneft που αφορούν σε πέντε πετρελαϊκά πεδία στην επικράτεια που
βρίσκεται υπό τον έλεγχό της. Αυτό οδήγησε την κυβέρνηση της Βαγδάτης να
επαναλάβει την προειδοποίησή της προς τις διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες ότι θα
βρεθούν αντιμέτωπες με νομικές συνέπειες αν προχωρήσουν σε συμφωνίες με τις κουρδικές
αρχές.
Οι κουρδικές δυνάμεις έχουν υποχωρήσει πλέον πίσω από τις
γραμμές που κατείχαν πριν το 2014 και το Κιρκούκ επέστρεψε στα χέρια της ομοσπονδιακής
κυβέρνησης του Ιράκ. Αλλά η γενικευμένη κρίση, με τις πολλές διαστάσεις που
έχει, απέχει πολύ από το να επιλυθεί.