Το ερώτημα που κυριαρχούσε μετά το
δημοψήφισμα της 25ης Σεπτεμβρίου στην αυτόνομη κουρδική περιοχή του
Βορείου Ιράκ ήταν πώς θα απαντήσει η Βαγδάτη στη συντριπτική υπέρ της
ανεξαρτησίας του ιρακινού Κουρδιστάν πλειοψηφία που κατεγράφη στις
κάλπες. Η απάντηση δόθηκε την εβδομάδα που πέρασε: οι δυνάμεις της
ιρακινής κυβέρνησης προωθήθηκαν ξανά στην περιοχή του Κιρκούκ, απ’ όπου
είχαν αποχωρήσει στα μέσα του 2014, μετά την προέλαση των τζιχαντιστών.
Η αλλαγή φρουράς στο Κιρκούκ και στην πλούσια σε πετρέλαια γειτονική
περιοχή έγινε υπό αδιευκρίνιστες σε μεγάλο βαθμό συνθήκες, καθώς κάποιες
πηγές μιλούν για ειρηνική αποχώρηση των κουρδικών δυνάμεων, ενώ άλλες
αναφέρονται σε ένοπλες συγκρούσεις.
Ποιος θα καλύψει το κενό
Τα γεγονότα στο Κιρκούκ και στη γειτονική περιοχή θα πρέπει να
συνδυαστούν με την είσοδο τουρκικών στρατιωτικών δυνάμενων στην περιοχή
του Ιντλίμπ, στη ΒΔ Συρία. Ο κοινός παρονομαστής των εξελίξεων σε αυτά
τα δύο μέτωπα είναι ότι αν σταθεροποιηθεί η παρουσία των κυβερνητικών
δυνάμενων του Ιράκ αλλά και η παρουσία των τουρκικών δυνάμεων, τότε
βραχυκυκλώνεται, αν δεν ακυρώνεται οριστικά, η δυναμική συγκρότησης μιας
ενιαίας κουρδικής περιοχής. Από το Βόρειο Ιράκ και τη ΒΑ Συρία με
πρόσβαση στη Μεσόγειο, μέσω ενός κουρδικού διαδρόμου νοτίως των συνόρων
Τουρκίας-Συρίας.
Η πτώση της Ράκα μετά την πολιορκία της, κατά κύριο λόγο από Κούρδους
αντάρτες της Συρίας, καταγράφεται λίγους μήνες μετά την πτώση της
Μοσούλης και σφραγίζει τη διάλυση του ισλαμικού κράτους των τζιχαντιστών
ως γεωγραφικά συμπαγούς περιοχής. Έτσι, ενεργοποιούνται οι ανταγωνισμοί
ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της σύγκρουσης για το ποιος θα καλύψει το
κενό που αφήνει η συντριβή του χαλιφάτου των τζιχαντιστών.
Η απόφαση της υπό τον Μπαρζανί κουρδικής κυβέρνησης του Βορείου Ιράκ
να διεξαγάγει δημοψήφισμα για ανεξαρτησία έφερε στο προσκήνιο της
επικαιρότητας διεργασίες και συγκλίσεις που τον τελευταίο καιρό έχουν
οδηγήσει σε προσέγγιση της Άγκυρας με την Τεχεράνη, μια εξέλιξη που
επηρεάζει τους συσχετισμούς συνολικά στο εσωτερικό της Συρίας και του
Ιράκ.
Αργά αλλά σταθερά, ως μείζον διακύβευμα για την επόμενη μέρα της
ήττας των τζιχαντιστών αναδεικνύεται η προοπτική χειραφέτησης των
Κούρδων στο Βόρειο Ιράκ και στη ΒΑ Συρία, δύο ντε φάκτο ανεξάρτητες
περιοχές. Το μεν Βόρειο Ιράκ είναι στην ουσία ανεξάρτητο από την άνοιξη
του 1991, την επόμενη μέρα δηλαδή της ήττας του Σαντάμ στην Καταιγίδα
της Ερήμου, η δε ΒΑ Συρία διοικείται από συροκουρδική οργάνωση, αδελφή
του PKK, από τα τέλη του 2011, όταν ο Άσαντ, με μια ευφυή τακτική
κίνηση, απέσυρε από εκεί τις κυβερνητικές δυνάμεις, με τη βεβαιότητα ότι
οι Κούρδοι αντάρτες θα αντισταθούν σκληρά όχι μόνο στους τζιχαντιστές
αλλά και σε κάθε προσπάθεια ένοπλης εμπλοκής της Τουρκίας στην περιοχή.
Ανήσυχη ηρεμία
Το Βόρειο Ιράκ και η ΒΑ Συρία είναι σήμερα τα δύο ενεργά μέτωπα του
Κουρδικού, ενώ στο άλλο μέτωπό του, τη ΝΑ Τουρκία, όπου στα τέλη του
2015 - αρχές του 2016 υπήρξε ανάφλεξη της σύγκρουσης όχι μόνο στις
ορεινές δύσβατες περιοχές αλλά και σε μεγάλες πόλεις, όπως το
Ντιαρμπακίρ, επικρατεί μια ανήσυχη ηρεμία. Είναι προφανές ότι η ηγεσία
του PKK, και με παραίνεση του αμερικανικού παράγοντα, δίνει
προτεραιότητα στην κατοχύρωση των κεκτημένων των Κούρδων ανταρτών στη ΒΑ
Συρία και αποφεύγει να προκαλέσει γενικευμένη σύγκρουση με την Τουρκία
του Ερντογάν.
Το τέταρτο μέτωπο του Κουρδικού, εντός του Ιράν, είναι με τα σημερινά
δεδομένα μια λογική συνεπαγωγή και μια υπόθεση εργασίας, παρά ένα
υπαρκτό μέτωπο. Το ιρανικό Κουρδιστάν, που ήταν η πρώτη αυτόνομη
κουρδική περιοχή την περίοδο της σοβιετικής κατοχής από το 1943 μέχρι το
1946, παρουσίασε ανάφλεξη μετά την ανατροπή του σάχη το 1979,
ακολούθησε σκληρή καταστολή των δυνάμεων της Τεχεράνης και από τότε δεν
έχουν αναφερθεί γεγονότα που να δείχνουν προοπτική ανάφλεξης.
Εξυπακούεται όμως ότι η χειραφέτηση των Κούρδων στο Ιράκ και στη Συρία,
μαζί με μια πολύ πιθανή γενικευμένη κουρδική εξέγερση στη ΝΑ Τουρκία, θα
πυροδοτούσαν εκ των πραγμάτων ένταση και αποσταθεροποίηση στις
κουρδικές περιοχές του Ιράν.
Στρατηγική σημασία
Σε κάθε περίπτωση, η επένδυση στη χειραφέτηση των Κούρδων είναι
μακροπρόθεσμης στρατηγικής επένδυση τόσο των ΗΠΑ όσο και του Ισραήλ. Ένα
ανεξάρτητο κουρδικό κράτος στο Βόρειο Ιράκ και ένα ντε φάκτο ανεξάρτητο
κρατικό μόρφωμα στη ΒΑ Συρία βραχυκυκλώνουν τις περιφερειακές
φιλοδοξίες τόσο του Ιράν όσο και της Τουρκίας και επιτρέπουν στην
Ουάσινγκτον να έχει υπολογίσιμο λόγο για τις κυβερνητικές ισορροπίες
τόσο στη Βαγδάτη όσο και στη Δαμασκό.
Χαρακτηριστικά της στρατηγικής σημασίας που έχει για τις μεγάλες
δυνάμεις ο κουρδικός παράγοντας είναι οι λεπτές ισορροπίες και τα
προσεκτικά βήματα της Μόσχας, που κρατά ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας
με τους Κούρδους της Συρίας, αλλά ταυτόχρονα αξιοποιεί και την οργή του
Ερντογάν για τα παιχνίδια της Ουάσινγκτον στο Κουρδικό.
(του Γιώργου Καπόπουλου, από freesunday.gr, 21/10/2017)