Τις τελευταίες ημέρες, ιδίως μετά την επίσκεψη του Τούρκου
Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στην Ελλάδα στις αρχές Δεκεμβρίου, έχει φουντώσει πάλι
η συζήτηση περί των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στο Αιγαίο, την ΑΟΖ και τις
διαρκείς απειλές της Άγκυρας μέσω του νομοθετημένου από το 1992 casus belli.
Μόλις πριν λίγες ημέρες η εφημερίδα «Εστία» με πρωτοσέλιδο άρθρο της ανέδειξε
το θέμα της οριοθέτησης των θαλάσσιων μας συνόρων στο Αιγαίο, και μάλιστα
τμηματικά και αθόρυβα, δηλ. χωρίς τις τυμπανοκρουσίες που αναπόφευκτα θα ακολουθούσαν μια ενδεχόμενη ανακοίνωση περί
διακήρυξης ΑΟΖ για όλο το Αιγαίο. Το άρθρο αυτό με τίτλο «12 μίλια σε
Ιόνιο-Κρήτη με την κάλυψη Ισραήλ» δικαιώνει απόλυτα την ανάλυση μας με τίτλο «Θέλουμε
να κάνουμε Έρευνες για Πετρέλαιο ή να Δημιουργούμε Εντυπώσεις;», που
δημοσιεύτηκε στο energia.gr στις 22 Δεκεμβρίου, αλλά και την στήλη, αφού το
θέμα αυτό μάς έχει απασχολήσει επανειλημμένα.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που (μάλλον αφελώς) υποστηρίζουν ότι
η Ελλάδα δεν έχει μέχρι σήμερα προχωρήσει σε έρευνες υδρογονανθράκων επειδή δεν
έχει ανακηρύξει ΑΟΖ ,παραθέτοντας μάλιστα το παράδειγμα της Κύπρου η οποία ήδη
από το 2007 έχει οριοθετήσει τα θαλάσσια σύνορα της με τις πέριξ χώρες, πράγμα
που της επέτρεψε να προχωρήσει στην οργάνωση τριών μέχρι σήμερα επιτυχών διεθνών
διαγωνισμών (International rounds) Όμως η γεωγραφία και γεωμορφολογία της
Κύπρου, που περιβάλλεται από μια ανοικτή θάλασσα, είναι τελείως διαφορετική από
αυτήν του Αιγαίου η οποία παραμένει μια περίκλειστη θάλασσα με εκατοντάδες
νησιά, νησίδες και βραχονησίδες. Η ανοικτή πέριξ θάλασσα στην περίπτωση της
Κύπρου την διευκόλυνε στην διευθέτηση των θαλάσσιων της
συνόρων ενώ η Ελλάδα, πέρα από τις γνωστές Τουρκικές αξιώσεις περί «γκρίζων
ζωνών», έχει να αντιμετωπίσει επιπλέον την πολυπλοκότητα της αιγιαλίτιδας ζώνης
πληθώρας νήσων.
Ναι μεν η Ελλάδα προχώρησε μέσω του 2ου Διεθνούς Γύρου
Παραχωρήσεων (το 2014) στη Δυτική Ελλάδα και νοτίως της Κρήτης στον επίσημο
καθορισμό των ορίων των θαλάσσιων οικοπέδων (ουσιαστικά πρόκειται για μία de
facto υιοθέτηση όριων ΑΟΖ) στην ευρύτερη αυτή περιοχή, δεν έχει όμως κάνει
απολύτως τίποτα για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων της για έρευνες στην
υπόλοιπη χώρα συμπεριλαμβανομένου και του Αιγαίου. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα
σήμερα δεν μπορεί να διεξαγάγει έρευνες ακόμα και σε περιοχές πλησίον των
παραλίων της όπως λ.χ. στον Θερμαϊκό Κόλπο, στην περιοχή Ανατολικά της Θάσου
(όπου έχουν εντοπισθεί αξιόλογα κοιτάσματα), στον Κόλπο του Ορφανού, στον
Μεσσηνιακό Κόλπο, για να αναφέρουμε λίγες μόνο τοποθεσίες.
Με πολιτικούς και διπλωμάτες να προβάλλουν κατά καιρούς νομικά
και άλλα επιχειρήματα κατά της άμεσης ανακήρυξης Αποκλειστικής Οικονομικής
Ζώνης (ΑΟΖ) στις Ελληνικές θάλασσες, χωρίς αυτό να σημαίνει επ’ ουδενί
παραίτηση από το δικαίωμά μας αυτό. Και ναι μεν η ανακήρυξη ΑΟΖ ενέχει
μεγαλύτερους κινδύνους από πλευράς Τουρκίας, αλλά αυτό που είναι ακατανόητο
είναι η αποφυγή, από διαδοχικές κυβερνήσεις, της επέκτασης των χωρικών μας
υδάτων από τα 6 ναυτικά μίλια στα 12 ναυτικά μίλια όπως δικαιούμαστε να
πράξουμε βάσει των διατάξεων του νέου Διεθνούς Δικαίου της Θαλάσσης (
UNCLOS).
Μία κίνηση που διασφαλίζει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα -
βάσει των προβλέψεων του
UNCLOS
- ενώ συγχρόνως θα επέτρεπε τη διεξαγωγή ερευνών σε μεγάλο
τμήμα της επικράτειας. Δεν μπορεί η Κύπρος - η οποία στερείται ενόπλων δυνάμεων
και έχει το μισό της έδαφος παράνομα κατεχόμενο και το υπόλοιπο ασφυκτικά
περικυκλωμένο από Τουρκικά στρατεύματα - να προχωρά στην διευθέτηση των
θαλάσσιων της συνόρων με τις γείτονες χώρες (δηλ. Αίγυπτο, Ισραήλ, Λίβανο) και
στη διεξαγωγή ερευνών την τελευταία δεκαετία και η Ελλάδα να αδυνατεί να
οργανώσει έρευνες ακόμη και στις περιοχές πλησίον των ακτών της στο ευρύτερο
Αιγαίο.
Βλέπουμε, λοιπόν, από τη μια μεριά, τη μικρή Κύπρος να έχει
αναπτύξει μία έντονη δραστηριότητα για έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων
αποβλέποντας σε σημαντικά οικονομικά οφέλη, και από την άλλη η Ελλάδα, που
βιώνει μία από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις στην ιστορία της, να είναι μάλλον
απαθής και αμέτοχη αδυνατώντας να αξιοποιήσει το συγκριτικό πλεονέκτημα που
διαθέτει στο Αιγαίο και αλλού. Με δεδομένη την μέχρι σήμερα επιτυχία της Κύπρου
στις έρευνες υδρογονανθράκων, τόσο από πλευράς πολιτικών και διπλωματικών
χειρισμών όσο και από άποψη αποτελέσματος, το ερώτημα τίθεται πλέον μετ’
επιτάσεως ως προς τις θέσεις και τα σχέδια της Ελλάδας. Εδώ, ως γνωστόν, έχουμε
ένα τελείως διαφορετικό σκηνικό, κυριαρχούμενο από ένα διαχρονικό φοβικό
σύνδρομο, αφού όχι μόνο έρευνες δεν διεξάγουμε στο Αιγαίο και τις άλλες θάλασσες
που περιβάλλουν την Ελλάδα αλλά ούτε έχουμε τολμήσει να ανακηρύξουμε ΑΟΖ. Οι δε
έρευνες που διεξάγονται στη Δ. Ελλάδα προχωρούν με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς,
αφού η κυβέρνηση χρειάζεται κατά μέσο όρο 26 μήνες για την αξιολόγηση των
υποβληθέντων προτάσεων.
Θα περίμενε κάποιος ότι εν μέσω βαθύτατης οικονομικής κρίσης
οι πολιτικοί μας θα έπρατταν το αυτονόητο και θα είχαν εντείνει τις προσπάθειες
τους για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων πλησίον της χώρας. Αφού με την
παραγωγή εγχώριου πετρελαίου και φυσικού αερίου μπορούμε να μειώσουμε αισθητά
τις εισαγωγές αυξάνοντας συγχρόνως το ΑΕΠ. Να θυμίσουμε ότι η Ελλάδα, με
εξαίρεση τη μικρή παραγωγή του Πρίνου, εξαρτάται κατά 99% από εισαγωγές αργού
για το πετρέλαιο που καταναλώνει. Προέχει όμως να εξασφαλίσουμε τα κυριαρχικά
μας δικαιώματα σε ολόκληρη τη χώρα και αυτό μπορεί να ξεκινήσει άμεσα με την – τμηματική
έστω (για αρχή) – επέκταση των χωρικών μας υδάτων σε 12 ν. μ.