Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν το Αζερμπαϊτζάν σε μερική
αναστολή της υπογραφής συμφωνίας προμήθειας LNG προς την Ουκρανία; Αν και η
επίσημη δικαιολογία είναι η αιφνίδια έξαρση της ζήτησης στην Τουρκία, λόγω κακοκαιρίας, έγκυροι
αναλυτές θεωρούν ότι η Άγκυρα να προσπαθεί να εκβιάσει την είσοδό της στην
συμφωνία, ώστε να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερο ρόλο στην προσπάθεια της Ε.Ε. για
ενεργειακή απεξάρτηση από την Ρωσία.
Αναλυτικότερα, Μπακού και Κίεβο έχουν ήδη υπογράψει
προκαταρκτική συμφωνία για μεταφορά LNG μέσω του Ευξείνου Πόντου, από τον
Σεπτέμβριο, αλλά εκκρεμεί η οριστικοποίησή της, η οποία επρόκειτο να
πραγματοποιηθεί στη Σύνοδο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός στα
τέλη του περασμένου Ιανουαρίου. Αν και ο Αζέρος πρόεδρος Ιλχάμ Αλίγιεφ και ο
Ουκρανός πρόεδρος Γιανουκόβιτς ήταν έτοιμοι να προχωρήσουν στην υπογραφή της
συμφωνίας, στις 26 Ιανουαρίου, αυτή ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή, λόγω
ξαφνικής υπαναχώρησης της αζερικής πλευράς. Αξιοσημείωτη είναι η δήλωση που
έκανε ο επικεφαλής της επενδυτικής υπηρεσίας της Ουκρανίας, Βλαντισλάβ Κασκίφ, ότι
υπεύθυνη για την μεταστροφή των Αζέρων είναι η Τουρκία, η γνώμη της οποίας
πρέπει να υπολογίζεται σοβαρά στους σχεδιασμούς του Αζερμπαϊτζάν, του αποτελεί
βασικό ενεργειακό εταίρο. Πρέπει, επίσης, να σημειωθεί, ότι εκτιμάται, γενικά,
ότι η διαφωνία Μπακού-Κιέβου για την σύναψη της συμφωνίας θα έχει αίσιο τέλος.
Η συμφωνία αφορούσε αρχικά μεταφορά ποσότητας 5bcm φυσικού
αερίου ετησίως, ωστόσο οι Ουκρανοί είχαν αποφασίσει τον τριπλασιασμό της
ποσότητας στα 15 bcm. Συγκεκριμένα, η ισπανική Socoin επρόκειτο να χτίσει
τερματικό LNG, κόστους 1 δις δολ., ενώ οι μεταφορές διά θαλάσσης θα άρχιζαν το
2014.
Μετά την αναβολή της υπογραφής, ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε
ότι «εκκρεμούν ζητήματα που πρέπει να εξετάσουν οι τεχνικοί» και πρόσθεσε –
προς έκπληξιν όλων -ότι βρίσκονται σε εξέλιξη τριμερείς συνομιλίες, με
συμμετοχή και της Τουρκίας. Η Άγκυρα έχει ήδη ξεχωριστές επαφές με το Κίεβο για
παροχή φυσικού αερίου, αν και δεν έχει γίνει ακόμη σαφές από πού θα προέλθουν
οι ποσότητες αυτές, καθώς και η ίδια η Τουρκία εξαρτάται από εισαγωγές
ποσοτήτων από άλλες χώρες.
Έτσι, θεωρείται πιθανόν οι προσπάθειες αυτές να εντάσσονται
σε μία προσπάθεια της Τουρκίας να συστήσει κοινό μέτωπο με το Αζερμπαϊτζάν και
να επιβάλει την είσοδο και των κρατικών της εταιρειών, ΒOTAS και TPAO, στο
αζερο-ουκρανικό κονσόρτσιουμ για μεταφορά LNG μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Η
εξέλιξη αυτή θα είχε και χρηματικό κέρδος για την Τουρκία, αλλά και γεωπολιτική
αύξηση του ρόλου της στο «παιχνίδι» μεταφοράς φυσικού αερίου από την Κεντρική
Ασία προς τις αγορές της Ε.Ε., με παράλληλη παράκαμψη της Ρωσίας. Δεν θα πρέπει
να ξεχνάμε, άλλωστε, ότι εντός του πρώτου τριμήνου του 2012 αναμένεται η τελική
απόφαση για τον αγωγό που θα μεταφέρει τις ποσότητες του Σαχ Ντενίζ 2, υλοποιώντας
την ευρωπαϊκή στρατηγική του «Νοτίου Διαδρόμου» - και η Άγκυρα επιθυμεί να
μεγιστοποιήσει τα δικά της οφέλη.
Και το Αζερμπαϊτζάν, επίσης, στο γεωπολιτικό αυτό πλαίσιο,
βλέπει την μεταφορά LNG ως μία εναλλακτική οδό προς τους σχεδιαζόμενους αγωγούς
φυσικού αερίου. Δεν πρέπει, εξάλλου, να θεωρηθεί ασήμαντος ο ρόλος που έπαιξε
στην αζερική απόφαση για αναβολή η πώληση όπλων από την Ουκρανία προς την
Αρμενία, με την οποία το Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται σε ένταση από την εποχή της
πτώσης της ΕΣΣΔ για τον θύλακο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Από την δική της πλευρά, ωστόσο, και η Ουκρανία βλέπει
θετικά μία τέτοια κίνηση, που θα οδηγούσε στην δική της απαλλαγή από τον σφιχτό
«ενεργειακό εναγκαλισμό» της ρωσικής Gazprom. Έτσι, αν και οι ποσότητες LNG δεν
πρόκειται να αντισταθμίσουν ολοκληρωτικά τις ρωσικές εισαγωγές στην Ουκρανία,
θα δώσουν, εντούτοις, μία ζωτική «ανάσα» σε περίπτωση που επαναληφθεί το
σκηνικό του 2009, με τη διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου, που «πάγωσε»
ολόκληρη την χώρα.