Γνωρίζετε ότι το πρώτο αυτοκινούμενο όχημα που κατασκευάστηκε ήταν ηλεκτρικό; Ναι, το 1838, 52 χρόνια πριν δημιουργηθεί το πρώτο αυτοκινούμενο με μηχανή εσωτερικής καύσης. Ομως, τα πρώτα ηλεκτροκίνητα οχήματα είχαν τεράστιες και ελάχιστα αποδοτικές μπαταρίες, με αποτέλεσμα η μαζική παραγωγή αυτοκινήτων με μηχανές εσωτερικής καύσης, ειδικά μετά το 1913, να οδηγήσει τους πρώτους ηλεκτρικούς δεινόσαυρους σχεδόν στην εξαφάνιση. Ηλεκτρικά οχήματα συνέχισαν να υπάρχουν βεβαίως, αλλά κυρίως για εξειδικευμένες χρήσεις.
Σήμερα, το ηλεκτρικό αυτοκίνητο αναζητεί τη μεγάλη επιστροφή. Ηδη, μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ιαπωνία αναπτύσσουν προγράμματα για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης στους δρόμους. Η σημαντική βελτίωση στην ποιότητα των μπαταριών, τα νέα υλικά, η μεγαλύτερη αυτονομία και κυρίως η τάση της βιομηχανίας να ρίξει στην αγορά νέες καινοτομίες, συναντιούνται με το αίτημα προστασίας του περιβάλλοντος. Θα τα καταφέρει;
Δεν υπάρχουν λίγα εμπόδια. Πέρα από τα τεχνολογικά υπάρχει και το πανίσχυρο πετρελαϊκό λόμπι, το οποίο έκανε επί χρόνια ό,τι μπορούσε για να εμποδίσει την είσοδο των ηλεκτρικών ή υβριδικών οχημάτων. Το 2000 κατάφερε, π.χ., να υποβαθμίσει την περιβαλλοντική πολιτική της πολιτείας της Καλιφόρνιας, που προέβλεπε μόνο καθαρά αυτοκίνητα. Αποκορύφωμα ήταν η καταστροφή των πολύ καλών ηλεκτρικών αυτοκινήτων EV της Τζένεραλ Μότορς. Πάντως, και σύγχρονα προγράμματα ανάπτυξης των ηλεκτρικών οχημάτων χωλαίνουν. Στο Λονδίνο, το πρόγραμμα για τα 100.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα προχωρεί αργά. Εχουν κυκλοφορήσει μόλις 2.313 οχήματα, ενώ υπάρχουν 400 σημεία φόρτισης, έναντι 1.300 που υπολογίζονταν μέχρι το 2013. Βεβαίως, στην Ελλάδα δεν αντιμετωπίζουμε τέτοια προβλήματα, καθώς τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα φορολογούνται ως είδη πολυτελείας…
Κίνητρα προώθησης και κατάργηση φόρου πολυτελείας
«Η έλευση της ηλεκτροκίνησης στα αυτοκίνητα πρέπει να αντιμετωπισθεί σαν ευκαιρία για τη χώρα μας. Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο σε βάθος χρόνου θα αποδειχθεί φτηνό, αποδοτικό, εύκολο στη συντήρηση, σωτήριο για τη ρύπανση και τον θόρυβο των μεγάλων αστικών κέντρων. Η επιβάρυνση του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής σε ό,τι αφορά το μέγεθος της παραγόμενης ενέργειας δεν πρόκειται να αποτελέσει πρόβλημα κατά τις πρώτες τουλάχιστον δεκαετίες της εφαρμογής». Η γνώμη του κ. Διονυσίου Νέγκα, προέδρου του Ελληνικού Ινστιτούτου Ηλεκτροκίνητων Οχημάτων, είναι κατηγορηματική. Μάλιστα, το Ινστιτούτο έχει καταθέσει μία πρόταση για κίνητρα προώθησης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Ελλάδα. Βεβαίως, το πρώτο μέτρο θα ήταν η κατάργηση του φόρου πολυτελείας, με τον οποίο επιβαρύνονται τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μόνο και μόνο γιατί είναι ακριβά. Δηλαδή, η ελληνική γραφειοκρατία φορολογεί με τον ίδιο τρόπο ένα όχημα πολυτελείας και ένα καινοτόμο αυτοκίνητο, αντιρρυπαντικής τεχνολογίας.
Ηδη βέβαια έχουν αναπτυχθεί ελληνικές πατέντες για τη μετατροπή συμβατικών αυτοκινήτων σε ηλεκτρικά, όπως συμβαίνει στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τοποθετήθηκε μπαταρία λιθίου σε ένα αυτοκίνητο Σιτροέν Σάξο, η οποία δίνει αυτονομία 100 χιλιομέτρων. Η επαναφόρτιση δεν κοστίζει, με το σημερινό τιμολόγιο της ΔΕΗ, πάνω από 2 ευρώ! Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η μπαταρία λιθίου έχει χρόνο ζωής από 300.000 έως 500.000 χιλιόμετρα, άρα πρακτικά δεν χρειάζεται αντικατάσταση. Το κόστος μετατροπής του αυτοκινήτου είναι 7.000 - 10.000 ευρώ.
Αλλά οι οπαδοί της ηλεκτροκίνησης οραματίζονται κάτι πολύ ευρύτερο. «Η δυναμική είσοδος της χώρας στη νέα αγορά των ηλεκτρικών και plug-in υβριδικών οχημάτων μπορεί να ανοίξει και την πόρτα για προγραμματικές συμφωνίες επιχειρηματικών κύκλων, αλλά και της Πολιτείας, με μεγάλους κατασκευαστές αυτοκινήτων που ενδιαφέρονται να εξασφαλίσουν αγορές. Οι συμφωνίες αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε επιχειρηματικές συνεργασίες στην προμήθεια υλικών και εξαρτημάτων αλλά και στην παροχή υπηρεσιών», τονίζει σε σχετική του πρόταση ο κ. Νέγκας.
Και θέσεις εργασίας
Υπολογίζονται εργασίες με σημαντική προστιθέμενη αξία στο εσωτερικό, όπως οι δραστηριότητες βελτίωσης του δικτύου, εισαγωγής έξυπνων συστημάτων διαχείρισης της ενέργειας, δημιουργίας μικροδικτύων υποστηριζόμενων από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας κ.λπ. Ο τομέας των υπηρεσιών και η τεχνική υποστήριξη των οχημάτων θα απαιτήσει θέσεις εργασίας. Η τεχνική εκπαίδευση θα προσανατολιστεί στην παραγωγή τεχνιτών και τεχνικών υποστήριξης των νέων τεχνολογιών. Σταθμοί ταχείας φόρτισης θα εμφανιστούν σε δημόσιες θέσεις στάθμευσης, σε εμπορικά κέντρα, υπεραγορές και σε θέσεις εξυπηρέτησης δημόσιων ή ιδιωτικών στόλων οχημάτων.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι με την ηλεκτροκίνηση θα γίνει βήμα για την ενεργειακή απεξάρτηση της χώρας, καθώς θα μεταφερθεί μέρος της ενεργειακής κατανάλωσης στις μεταφορές από το πετρέλαιο στο ηλεκτρικό ρεύμα, που παράγεται σε μεγάλο βαθμό από εθνικά καύσιμα και εγχώριες ΑΠΕ, οι οποίες θα αναπτυχθούν περαιτέρω.
Διπλώνει και γίνεται... μισό
Θα μπορούσατε να φανταστείτε ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο τσέπης; Απέχουμε πολύ από κάτι τέτοιο, αλλά όποιος δει το πρωτότυπο σπαστό ηλεκτροκίνητο αυτοκινητάκι Hiriko, που παρουσιάστηκε στα τέλη Ιανουαρίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σίγουρα του μπαίνουν ιδέες. Πρόκειται για ένα πτυσσόμενο ηλεκτρικό όχημα βασκικής κατασκευής, το οποίο χάρη σε έναν μηχανισμό κύλισης μπορεί σχεδόν να διπλωθεί στα δύο και να γίνει τόσο μικρό όταν παρκάρει, που πιάνει τον μισό χώρο στάθμευσης από τα σημερινά σούπερ μίνι αυτοκίνητα.
Το Hiriko βεβαίως προορίζεται για μετακινήσεις στην πόλη. Εξάλλου το όνομά του σημαίνει αστικό στα Βασκικά. Είναι διθέσιο, με αυτονομία 120 χιλιομέτρων και μέγιστη ταχύτητα 60 χλμ./ώρα, ενώ σύμφωνα με την εταιρεία, η επαναφόρτιση διαρκεί μόλις 15 λεπτά της ώρας. Το κόστος αγοράς υπολογίζεται σε 12.500 ευρώ. Ηδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για να εγκαταστήσουν εργοστάσια παραγωγής του αρκετές πόλεις, από το Βερολίνο και τη Βαρκελώνη έως το Σαν Φρανσίσκο και το Χονγκ Κονγκ.
Πέρα από την «εξωτική» περίπτωση του Hiriko, το σίγουρο είναι ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα γίνονται πλατφόρμες καινοτομίας. Οπως βεβαίως και ανταγωνισμού για μια προωθημένη θέση στη νέα εποχή. Δεν είναι τυχαίο ότι η Κίνα επιδιώκει να αναδειχθεί πρώτη δύναμη σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα και μπαταρίες λιθίου. Πρόσφατα εγκαινίασε τον μεγαλύτερο σταθμό ταχείας φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και αλλαγής μπαταριών, με δυνατότητα κάλυψης οκτώ οχημάτων και αλλαγή μπαταρίας σε 4-6 λεπτά. Το Πεκίνο διαθέτει 12 σταθμούς για ηλεκτρικά οχήματα και 274 σημεία φόρτισης. Ο στόχος είναι μέχρι το 2015 να φτάσει στους 250 μεγάλους σταθμούς και 210 μικρότερους.
Φιλικό στο περιβάλλον, αλλά και αθόρυβο
Οι υποστηρικτές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων τονίζουν ότι είναι πολύ πιο φιλικά προς το περιβάλλον, σε σχέση με τα συμβατικά αυτοκίνητα. Σύμφωνα με υπολογισμούς, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι μέχρι και τέσσερις φορές πιο αποδοτικά από εκείνα με μηχανές εσωτερικής καύσης, υπολογίζοντας τις απώλειες ενέργειας από το ντεπόζιτο (ή την μπαταρία αντίστοιχα) μέχρι τους τροχούς. Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο επιτυγχάνει αποδόσεις από 60%-80%. Μάλιστα, η αποδοτικότητά του είναι μεγαλύτερη σε χαμηλές ταχύτητες και όταν χρειάζεται συχνή αλλαγή σχέσης (ταχύτητας), σε συνθήκες «ξεκίνα - σταμάτα». Δηλαδή εντός αστικών κέντρων.
Το αξεπέραστο όριο των αυτοκινήτων με μηχανές εσωτερικής καύσης είναι η υποχρεωτική καύση ρυπογόνων υδρογονανθράκων. Οσο κι αν λαμβάνονται μέτρα για τη μείωση των καυσαερίων τους, δεν παύει η εξάτμισή τους να ρυπαίνει το περιβάλλον. Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο καταναλώνει ηλεκτρισμό. Με την ανάπτυξη σήμερα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας -και με στόχο μέχρι το 2020 να παράγουν το 40% του ηλεκτρικού ρεύματος σε Ευρώπη και Ελλάδα- ένα διαρκώς μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι «πράσινη».
Επιπλέον, η χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων μειώνει δραστικά τους ρύπους μέσα στις πόλεις, όπου η συγκέντρωση των ανθρώπων (και άρα η βλαβερή επίδραση της ρύπανσης) είναι πολύ μεγαλύτερη. Μία ακόμα πολύ σημαντική συνεισφορά ενός ηλεκτρικού στόλου οχημάτων είναι η... ησυχία, η καταπολέμηση της ηχορρύπανσης.
Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα αποτελούν βέλτιστη περιβαλλοντική λύση όχι μόνο στη μικροκλίμακα των πόλεων, αλλά και όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. Σήμερα, οι μεταφορές προκαλούν το 20% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Είναι ο μόνος τομέας με ανοδικές τάσεις. Ο στόχος περιορισμού των εκπομπών περισσότερο από 50% δεν μπορεί να ικανοποιηθεί από τα συμβατικά οχήματα, όσες βελτιώσεις και να πετύχουν στις μηχανές εσωτερικής καύσης (και δεν είναι καθόλου λίγες). Τα ηλεκτρικά οχήματα υπολογίζεται ότι έχουν τις μισές εκπομπές από τα συμβατικά και μάλιστα με το σημερινό ενεργειακό μείγμα στην Ευρώπη, στο οποίο αναμένεται να ενισχυθούν οι ΑΠΕ, παράγοντας πιο καθαρή ενέργεια.
Υψηλές τιμές, περιορισμένη αυτονομία
Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο έχει πολλά εμπόδια να ξεπεράσει, όσον αφορά τη διείσδυσή του στον στόλο των οχημάτων. Εάν μιλάμε για μια σχετικά περιορισμένη κυκλοφορία ηλεκτρικών οχημάτων, οι ενδιαφερόμενοι έχουν να αντιμετωπίσουν την υψηλή τιμή αγοράς τους (κυρίως λόγω του υψηλού κόστους της μπαταρίας και των άλλων συστημάτων), την περιορισμένη αυτονομία των οχημάτων (δεν ξεπερνά τα 200 χιλιόμετρα) και βεβαίως το πολύ αραιό -στην αρχή τουλάχιστον- δίκτυο επαναφόρτισης ή αλλαγής μπαταρίας.
Τι γίνεται στο εξωτερικό
Η υπέρβαση αυτών των δυσκολιών απαιτεί μέτρα ώθησης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, όπως για παράδειγμα φοροαπαλλαγές και άλλες διευκολύνσεις που θα ρίχνουν την τιμή κτήσης τους. Την ίδια ώρα γίνεται σημαντική προσπάθεια για να βελτιωθεί η αποδοτικότητα των συστοιχιών.
Στο εξωτερικό αναπτύσσονται πρωτότυπες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, που λύνουν προβλήματα. Ας δούμε ένα: εάν το ηλεκτρικό αυτοκίνητο χρησιμοποιείται μέσα στην πόλη δεν υπάρχει σημαντικό πρόβλημα με την αυτονομία του. Ακόμα και με τη μικρότερη αυτονομία, τα 100 χιλιόμετρα, καλύπτονται οι καθημερινές ανάγκες στην πόλη, ενώ κατά τη διάρκεια της βραδινής στάθμευσης μπορεί να γίνει άνετα η επαναφόρτιση της μπαταρίας.
Τι γίνεται όμως όταν κάποιος θέλει να ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη; Ακόμα και με τη μέγιστη αυτονομία, χρειάζεται δύο στάσεις για πολύωρη επαναφόρτιση, άρα το ταξίδι από πεντάωρο μπορεί να γίνει... διήμερο. Την ανάγκη αυτή έρχονται να καλύψουν εταιρείες που διαθέτουν μπαταρίες στους σταθμούς των αυτοκινητοδρόμων. Δεν περιμένεις δηλαδή να φορτιστεί η δική σου, αλλά «φοράς» μια καινούργια μέσα σε μερικά λεπτά. Το ίδιο μπορεί να γίνει και σε πιο ευρεία κλίμακα.
«Εξυπνα δίκτυα»
Για μια μαζική είσοδο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην κυκλοφορία απαιτούνται οπωσδήποτε νέες υποδομές και ηλεκτρικά δίκτυα, μεταξύ αυτών και τα λεγόμενα «έξυπνα δίκτυα». Στην περίπτωση αυτή ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο θα είναι και αποθήκη ηλεκτρικής ενέργειας, την οποία θα μπορεί να επιστρέφει στο σύστημα, εάν δεν την καταναλώσει.
(από την εφημερίδα "Καθημερινή")