Σε όλη την διάρκεια της προεκλογικής
περιόδου, τόσο του Μαΐου όσο και του Ιουνίου, αλλά και στα προεκλογικά
προγράμματα και τις τοποθετήσεις των περισσοτέρων κομμάτων, χρησιμοποιήθηκαν
κατά κόρον
η ανακήρυξη της ΑΟΖ και
οι έρευνες για ανακάλυψη κοιτασμάτων
υδρογονανθράκων. Μερικά κόμματα και πολιτικοί αρχηγοί ισχυρίσθηκαν ότι «….
η ανακήρυξη της ΑΟΖ θα πρέπει να γίνει άμεσα για να προχωρήσει η εκμετάλλευση
των κοιτασμάτων που υπάρχουν στην Ελληνική ΑΟΖ». Κάποιοι ισχυρίσθηκαν ότι θα
προχωρήσουν άμεσα στην
τιτλοποίηση
των συμβολαίων, για να μπορέσει η χώρα να πάρει τα αναγκαία δάνεια
και χρηματοδοτήσεις, τα οποία θα χρησιμοποιήσει αφενός για να «… ξεχρεώσει τους
δανειστές και αφετέρου … να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη της…(!)». Τόσο ωραία και τόσον απλά.
Και όλα αυτά χωρίς να έχουμε στη διάθεση
μας συμβόλαια και κοιτάσματα.
Τώρα που πέρασε ο κονιορτός των εκλογών,
τώρα που τα προεκλογικά πάθη καταλαγιάζουν, πρέπει να δούμε νηφάλια κατά πόσον
τα παραπάνω είναι εφικτά και θα μπορούσαν ή μπορούν να γίνουν πραγματικότητα,
έχοντας σαν γνώμονα την διεθνή πρακτική και εμπειρία για τις έρευνες πετρελαίου
και το παράδειγμα της Κύπρου, το οποίο επικαλούνται όσοι υποστηρίζουν την άμεση
ανακήρυξη της ΑΟΖ. Επειδή δεν ήθελα να εμπλακώ σε κομματικές αντιπαραθέσεις
στην διάρκεια των εκλογών, αποφάσισα τώρα να δημοσιεύσω τις θέσεις μου (τις
οποίες εξέφρασα και στο παρελθόν σε άρθρα, σε συνέδρια και ημερίδες), θεωρώντας
ότι συμβάλλουν στην ορθολογικότερη διαχείριση αυτών των θεμάτων και την αποφυγή
λανθασμένων εκτιμήσεων και κινήσεων.
Το παράδειγμα της διαχείρισης της οριοθέτησης
της ΑΟΖ και των ερευνών υδρογονανθράκων, της Κύπρου, πρέπει πράγματι να
χρησιμοποιείται. Πρέπει όμως να
αντιμετωπίζεται όπως ακριβώς έγινε και όχι όπως νομίζουν διάφοροι πως
έγινε. Και πρέπει να χρησιμοποιηθεί στην πράξη και όχι στα λόγια. Κατ’ αρχήν η
Κύπρος δεν ανακήρυξε μονομερώς καμιά ΑΟΖ,
όπως ζητούν οι θιασώτες της ανακήρυξης της ΑΟΖ. Πρώτα συζήτησε με την
Αίγυπτο(2001), διαπραγματεύθηκε σκληρά, συμφώνησε και υπόγραψε την οριοθέτηση
και μετά ακολούθησε η κύρωση (ανακήρυξη) στα κοινοβούλια της Κύπρου και της
Αιγύπτου. Το θέμα είχε διαχειρισθεί η «δεξιά» κυβέρνηση
Κληρίδη και κράτησε σχεδόν δύο χρόνια, σε καθεστώς μυστικότητας, για
να αποφευχθούν οι παρεμβάσεις του «καλού» μας γείτονα της Τουρκίας, η οποία
κατέχει με τον στρατό της την βόρεια Κύπρο και συνηθίζει να παρεμβαίνει
ποικιλοτρόπως. Ακολούθησε η οριοθέτηση
με τον
Λίβανο με τον ίδιο τρόπο:
διαπραγμάτευση με μυστικότητα, συμφωνία οριοθέτησης και μετά κύρωση/ ανακήρυξη
στη βουλή της Κύπρου. Αυτή τη φορά οι διαδικασίες και η συμφωνία έγιναν από την
κυβέρνηση του «κεντρώου»
Τάσσου
Παπαδόπουλου, ο οποίος προχώρησε και σε διαγωνισμό παραχωρήσεων και ανάθεση
του τεμαχίου 12 για έρευνες υδρογονανθράκων. Ακολούθησε η οριοθέτηση με το
Ισραήλ ( το οποίο δεν είχε υπογράψει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας). Αυτό
έγινε από την «αριστερή» κυβέρνηση
Χριστόφια,
η οποία συνέχισε την ίδια πολιτική, υλοποίησε τα προηγούμενα προγράμματα και
αποφάσεις, διοργάνωσε επιτυχώς δεύτερο διαγωνισμό παραχωρήσεων και
προγραμματίζει με προσοχή την αξιοποίηση του ήδη ανακαλυφθέντος κοιτάσματος
φυσικού αερίου στο «οικόπεδο» 12.
Βλέπουμε
λοιπόν συνέχεια και συνέπεια στην χαραχθείσα πολιτική και αποφασιστικότητα στην
υλοποίηση της. Διακρίνουμε σοβαρότητα στην αξιολόγηση των διεθνών συσχετισμών,
των οικονομικών συμφερόντων, των
παρεμβάσεων της Τουρκίας και των δυνατοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όπως όλοι αντιλαμβάνονται
κάθε συσχετισμός και σύγκριση με την ελληνική πραγματικότητα περισσεύει.
Καταστροφικό και ανατρεπτικό «τσουνάμι» κατακρημνίζει τα πεπραγμένα των
προηγούμενων, όταν αλλάζουν κυβερνήσεις στην Ελλάδα.
Ας εξετάσουμε τώρα με προσοχή τις
προτάσεις που ακούστηκαν στην προεκλογική περίοδο:
Πρόταση άμεσης ανακήρυξης της ΑΟΖ. Νομίζω δεν υπάρχει Έλληνας ή
Ελληνίδα που να μην επιθυμεί να έχει η Ελλάδα την δική της ΑΟΖ. Μάλιστα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τους
ειδικούς, η ελληνική ΑΟΖ θα συνορεύει με την Κυπριακή (χάρτης 1).
ΧΑΡΤΗΣ- 1 Εν
δυνάμει ΑΟΖ Ανατολικής Μεσογείου σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο
Εκτός όμως από την οριοθέτηση με την Κύπρο χρειάζεται
οριοθέτηση και με την Λιβύη, την Αίγυπτο και την Τουρκία. Πάγια θέση της
Τουρκίας είναι η μη αναγνώριση ΑΟΖ ή υφαλοκρηπίδας στα νησιά. Ήδη η Τουρκία
ανακοίνωσε τον δικό της χάρτη με τις ΑΟΖ, όπως αυτή τις αντιλαμβάνεται,
σύμφωνα με τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις
της (χάρτης -2).
ΧΑΡΤΗΣ-2 Εν
δυνάμει ΑΟΖ Ανατολικής Μεσογείου σύμφωνα με την Τουρκία
Όπως βλέπουμε οι δύο χάρτες διαφέρουν
ριζικά. Το διεθνές δίκαιο της θάλασσας προβλέπει ότι, όταν οι αποστάσεις μεταξύ
των όμορων κρατών είναι μικρότερες των 2Χ200 μίλια (όπως στην περίπτωση μας)
θα πρέπει να συμφωνηθεί οριοθέτηση με τις
συνορεύουσες χώρες ( όπως έγινε στις περιπτώσεις Κύπρου με Αίγυπτο, Λίβανο και
Ισραήλ). Ποιος λοιπόν εξασφαλίζει
ότι η Τουρκία θα μείνει απαθής και αμέτοχη στην μονομερή ανακήρυξη της ΑΟΖ από
την Ελλάδα, όπως εισηγούνται σε προγράμματα τους κάποια πολιτικά κόμματα και
κάποιοι; Εκτός βέβαια αν η όποια Ελληνική κυβέρνηση κηρύξει τις ΑΟΖ και μπορεί να τις ΣΤΗΡΙΞΕΙ έ
μπρακτα, εξουδετερώνοντας κάθε πιθανή αμφισβήτηση, χωρίς κινδύνους
και διακυβεύματα.
Αυτό μπορεί να γίνει
με διπλωματικά και όχι μόνο μέσα και βέβαια ξεπερνά το παρόν άρθρο και
εντάσσεται σαφώς σε θέματα εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της χώρας. Άρα
είναι πολύ σοβαρό θέμα και δεν επιδέχεται επιπόλαιους χειρισμούς.
Υπενθυμίζω πάντως ότι σκοπός των όσων
επικαλούνται την άμεση κήρυξη της ΑΟΖ, είναι η προώθηση των ερευνών
υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές. Εν προκειμένω υπάρχουν δύο
γεγονότα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη. α) Η ελληνοτουρκική διαμάχη για
το Αιγαίο και οι αλλεπάλληλες κρίσεις, με αιτία και πρόσχημα τις έρευνες
υδρογονανθράκων, όχι μόνο δεν προώθησαν τις έρευνες
αλλά πάγωσαν κυριολεκτικά κάθε ερευνητική προσπάθεια εδώ και 40 περίπου
χρόνια. Μήπως λοιπόν τελικά οδηγηθούμε σε επανάληψη του παγώματος των
ερευνών και στην Ανατολική Μεσόγειο (ΑΟΖ Ρόδου, Καρπάθου, Καστελόριζου κλπ); β)
Η Τουρκία έχει ήδη αμφισβητήσει ΕΜΠΡΑΚΤΑ την εν δυνάμει ελληνική ΑΟΖ στην περιοχή
Ρόδου, Καστελόριζου, Κύπρου με έκδοση αδειών και χαρτών, υπέρ της Τουρκικής
κρατικής εταιρίας πετρελαίου (ΤΡΑΟ) και με διεξαγωγή σεισμικών ερευνών με σκοπό
τον εντοπισμό στόχων για γεωτρήσεις. Αν φυσικά ακολουθήσει μετακίνηση
γεωτρητικής εξέδρας, δεν θα είναι απλή και
εύκολη υπόθεση για την Ελλάδα, γιατί το διεθνές δίκαιο προβλέπει και προστασία
της. Δεν γνωρίζουμε μέχρι σήμερα τι έκαναν οι ελληνικές κυβερνήσεις για το θέμα
αυτό. Είναι βέβαιο όμως ότι θα πρέπει να αναμένουμε την αντίδραση της Τουρκίας
όταν μονομερώς ανακηρύξουμε την ελληνικά ΑΟΖ, όπως έγινε και στο Αιγαίο. Άρα το
θέμα είναι εξαιρετικά σοβαρό για να το αντιμετωπίζουμε δημαγωγικά.
Ας
δούμε και το θέμα των ερευνών και των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Πρέπει να
ξεκαθαρίσω από την αρχή την θέση μου. Οι ελληνικές θάλασσες και η εν δυνάμει
Ελληνική ΑΟΖ, τόσο στο Ιόνιο και το Αιγαίο, όσο και νοτιοδυτικά, νότια,
νοτιοανατολικά της Κρήτης παρουσιάζουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά και
γνωρίσματα που τις κατατάσσουν στις
πετρελαιοπιθανές
περιοχές. Υπάρχουν όλες εκείνες οι ενδείξεις (όχι όμως αποδείξεις
κοιτασμάτων) που υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Κάποιες υποπεριοχές είναι
καλύτερες, κάποιες μέτριες και κάποιες χρειάζονται περαιτέρω έρευνα για να
επιβεβαιωθούν ή όχι. Κοιτάσματα θα πιστοποιηθούν (ή όχι) με περαιτέρω
γεωλογικές, γεωφυσικές και
ΓΕΩΤΡΗΤΙΚΕΣ
έρευνες. Πιστοποίηση και επιβεβαίωση κοιτασμάτων θα γίνει μόνο με γεωτρήσεις
και τέτοιες δεν έγιναν στην περιοχή νότια τις Κρήτης. Σήμερα μπορούν να
γίνονται υποθέσεις και πιθανολόγηση ύπαρξης ενεργειακών πόρων
(υδρογονανθράκων).
Μέχρι την ανακάλυψη
υδρογονανθράκων θα μεσολαβήσει πολύς χρόνος και εκατοντάδες εκατομμύρια
επενδύσεις που θα γίνουν από εταιρίες πετρελαίων οι οποίες θα διαθέσουν τα
κεφάλαια και την τεχνογνωσία, πάντοτε κάτω από την εποπτεία και τον έλεγχο του
Δημοσίου.
Όσον αφορά την ενδεχόμενη
τιτλοποίηση των «κοιτασμάτων» ξεκάθαρα
μπορούμε να πούμε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει με την σημερινή κατάσταση,
ούτε μπορεί να γίνει προτού ανακαλυφθούν
και επιβεβαιωθούν κοιτάσματα και πριν προηγηθεί πρόγραμμα ανάπτυξης και
εκμετάλλευσης. Μόνον τότε υπεισέρχονται στην όλη διαδικασία οι τράπεζες και
προσδίδουν αξία στις ανακαλύψεις. Για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο στην
Ελλάδα θα πρέπει να προηγηθούν έρευνες και γεωτρήσεις, να έχουν γίνει
επιβεβαιωμένες ανακαλύψεις με πρόγραμμα εκμετάλλευσης. Αυτό θα χρειαστεί πολύ
χρόνο και χρήμα. Αν ξεκινήσουμε τις προσπάθειες σήμερα, αν διαμορφωθεί το
κατάλληλο επιχειρηματικό περιβάλλον για τους επενδυτές, αν διευθετηθούν οι ΑΟΖ, (σε επίμαχες περιοχές), τότε μπορούμε
να ελπίζουμε ότι θα μπορούμε να τιτλοποιήσουμε κοιτάσματα στο μέλλον. Τελειώνω,
όπως άρχισα, με το παράδειγμα της Κύπρου η οποία ξεκίνησε την προσπάθεια το
2001, ανακάλυψε πολύ μεγάλο κοίτασμα μετά από μια ΔΕΚΑΕΤΙΑ και
ακόμα δεν τιτλοποίησε τα αποθέματα.
Πρέπει να γίνουν οι γεωτρήσεις επιβεβαίωσης και αν όλα είναι θετικά να γίνουν
τα προγράμματα ανάπτυξης και εκμετάλλευσης που θα εγκρίνουν οι δανειοδοτούσες
τράπεζες. Υπενθυμίζω ότι η οικονομία της Κύπρου βρίσκεται μπροστά στην πόρτα
του ευρωπαϊκού μηχανισμού διάσωσης. Αυτά για γνώση των όσων υποσχέθηκαν
πετρελαϊκούς παραδείσους στον Ελληνικό λαό. Ας προχωρήσουμε τις προσπάθειες που
ξεκίνησαν για τις έρευνες υδρογονανθράκων, με σοβαρότητα και υπευθυνότητα για
να δούμε το συντομότερο δυνατό την «τιτλοποίηση» ελληνικών κοιτασμάτων που
θα ανακαλυφθούν στο μέλλον. Στο χέρι μας
είναι να σμικρύνουμε τον χρόνο.