Γερμανία, Πάρε την Κακή Απόφαση, Όχι την Καταστροφική!

Το μέλλον του ευρώ δεν εξαρτάται από την Ιταλία. Ούτε από την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Κύπρο. Ούτε καν από την Ελλάδα . Το αν και το πώς θα επιζήσει το κοινό νόμισμα θα κριθεί στην Γερμανία και πουθενά αλλού: στην καρδιά της κρίσης βρίσκεται το Βερολίνο.

Το υπουργείο οικονομικών και η ομοσπονδιακή τράπεζα ασφαλώς έχουν επίγνωση του γεγονότος αυτού, αλλά το ζήτημα πολύ απέχει από το να συζητιέται δημοσίως με την απαιτούμενη ειλικρίνεια. Η Γερμανία είναι η μόνη που μπορεί να επωμισθεί το βάρος που χρειάζεται η διάσωση του ευρώ. Το ερώτημα είναι αν θα δεχθούν αυτό το βάρος οι Γερμανοί και για πόσο καιρό.

Καθ' οδόν προς μια ακόμα κρίσιμη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) δίνεται η ευκαιρία στους Γερμανούς πολιτικούς και το γερμανικό κοινό να κάνουν ορισμένες δυσοίωνες σκέψεις: πόσο θα μας κοστίσει ακόμα η διάσωση του ευρώ, οικονομικά και πολιτικά; Και πόσο θα στοιχίσει τυχόν αποτυχία -π.χ. η διάλυση της ευρωζώνης; Όπως και να 'ναι τι θα καταχωρηθεί εντέλει στους ισολογισμούς των τραπεζών και της «μπούντεσμπανκ»; Τι επιπτώσεις θα έχει στη διεθνή θέση της Γερμανίας η αποτυχία της Ευρώπης; Από την άλλη, μπορεί ή πρέπει η καγκελάριος να συνεχίσει να συμπεριφέρεται ως ο επιστάτης της Ευρώπης;

Η παγκόσμια ύφεση δύσκολα αποφεύγεται

Οι πολιτικοί παρατηρητές που βρίσκονται εκτός Γερμανίας σημειώνουν πως ο τρόπος που αντιμετωπίζουν το ευρώ οι Γερμανοί είναι, σε βαθμό εντυπωσιακό, κατά βάση ηθική: «γιατί να πληρώνουμε για να βγαίνουν οι Έλληνες στη σύνταξη στα 45 τους;» Παρόμοια ερωτήματα είναι εύκολα αλλά άσχετα -μέχρι στιγμής, ούτε ένα ευρώ δεν έρευσε από τη Γερμανία προς τα ελληνικά συνταξιοδοτικά ταμεία. Έχει έρθει η ώρα η συζήτηση να αρθεί σε ανώτερο επίπεδο, οικονομικό και συνταγματικό.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση χρειάζεται να διερευνήσει τι μπορεί να κάνει και τι όχι για να διασώσει το νόμισμα. Τα όρια της παρέμβασής της καθορίζονται από τον συντακτικό χάρτη της Γερμανίας, αλλά και από την οικονομική ευρωστία της χώρας ή τις διαθέσεις της κοινής της γνώμης, που ανησυχεί για τα λεφτά της και αντιλαμβάνεται τα ποικίλα πακέτα διάσωσης ολοένα και περισσότερο σαν απειλή.

Είναι πασιφανές πως η στρατηγική της 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) έχει αποτύχει, τουλάχιστο ως προς ένα σημείο της: από το 2010, το μόνο που πέτυχε είναι να κρατήσει ίσα-ίσα στην επιφάνεια το κοινό νόμισμα. Με την πολύ κατανοητή της θέληση να συνεχίσει να κρατά τα ηνία και να εξαναγκάζει τους εταίρους της να μεταρρυθμιστούν, απλά αγόρασε λίγο χρόνο. Αλλά η αγορά χρόνου δεν έβαλε τέλος στην κρίση: αντιθέτως, το κόστος της διάσωσης του ευρώ αυξήθηκε και πολλαπλασιάζονται οι ανησυχίες για μια νέα παγκόσμια οικονομική κρίση. Η υποβάθμιση 15 τραπεζών από την «μούντι», συχνά κατά περισσότερες της μίας κλίμακας, έκρουσε τον κώδωνα του συναγερμού. Η διαδικασία κατάργησης του ευρώ μόλις ξεκίνησε.

Η διάλυση της νομισματικής ένωσης είναι μια επιλογή που κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει. Από γερμανικής σκοπιάς οι συνέπειές της δε θα ήταν μόνο πως η τιμή του «βόρειου ευρώ» ή του νέου γερμανικού μάρκου ή όπως αλλιώς ονομαστεί το νέο διασπαστικό νόμισμα θα εκτοξευόταν στα ύψη με ανεξέλεγκτο τρόπο· θα σήμαινε επίσης πως μια νέα παγκόσμια οικονομική κρίση θα ήταν εν πολλοίς αναπόφευκτη και μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν για την τύχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) συνολικά. Αυτή την εποχή, πολλοί εύχονται τον οδυνηρό θάνατο του ευρώ. Αλλά είναι αμφισβητήσιμο αν έχουν καμιά ιδέα για το πόσο οδυνηρός θα είναι και για τους ίδιους ο χαμός του.

Ρωμαλέα ευρωπαϊκή τραπεζική πολιτική

Η διάσωση του ευρώ μπορεί επίσης να αποδειχθεί πολύ δαπανηρή για την Γερμανία, αλλά και την Γαλλία, την Ιταλία και άλλες χώρες. Οι προτάσεις του «διεθνούς νομισματικού ταμείου» (ΔΝΤ) των G20 και πολλών οικονομολόγων ουσιωδώς συγκλίνουν στο ίδιο σημείο: τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης χρειάζεται να επωμισθούν από κοινού τουλάχιστο εν μέρει τις τύχες των τραπεζικών τους συστημάτων και των κρατικών τους ομολόγων. Οι Γερμανοί και οι Ολλανδοί καταθέτες θα κληθούν να αναλάβουν τους ισπανικούς λογαριασμούς και οι Γερμανοί και Γάλλοι φορολογούμενοι τα νοικοκυριά στην Ρώμη, την Μαδρίτη κι αλλού.

Χωρίς τουλάχιστο την περιορισμένη συλλογική ευρωπαϊκή λογοδοσία, το ευρώ δεν μπορεί πια να αμυνθεί αξιόπιστα. Σε αυτό συμπεριλαμβάνεται ένα ρωμαλέο τραπεζικό σύστημα . Πώς εξηγείται και τόσο πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες πάσχουν από ανεπαρκή κεφαλαιοποίηση, σε αντίθεση με τις αμερικανικές ανταγωνίστριές τους; Ο λόγος είναι πως δεν υπάρχει ευρωπαϊκή αρχή με την δικαιοδοσία να τους επιβάλει να έχουν επαρκή κεφαλαιακά αποθέματα.