Καθώς προχωρεί η περαιτέρω αξιολόγηση των Κυπριακών
κοιτασμάτων φυσικού αερίου με νέες ερευνητικές γεωτρήσεις προγραμματισμένες από
την Noble Energy στο Οικόπεδο 12 (Αφροδίτη) για τους επόμενους μήνες και ενώ
παράλληλα προχωρούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Κυπριακής κυβέρνησης και
ανάδοχων εταιρειών για τα οικόπεδα 2, 3 και 9 η γενική εκτίμηση είναι ότι πολύ
σύντομα θα υπάρξει αναθεώρηση προς τα άνω των απολήψιμων ποσοτήτων. Αυτές υπολογίζονται
σήμερα στα 7.0 tcf (τρις. κυβικά πόδια) μόνο από το Οικόπεδο 12 αλλά εάν
λάβουμε υπόψη τις δυνατότητες των νέων κοιτασμάτων τα Κυπριακά απολήψιμα
αποθέματα σύντομα αναμένεται να επανεκτιμηθούν στα 15.0 tcf ή περίπου 0.5 tcm
(τρις. κυβικά μέτρα) ή και ακόμη υψηλότερα.
Μάλιστα συνδυαζόμενα τα Κυπριακά αποθέματα με το δυναμικό
των παραπλήσιων Ισραηλινών κοιτασμάτων, το συνολικό μέγεθος αναμένεται να
ξεπεράσει άνετα τα 1.5 τρις. κυβικά μέτρα. Ουσιαστικά πρόκειται για συγκρίσιμο
μέγεθος με τα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν για τα οποία τόσος
λόγος έχει γίνει και μάλιστα επ’ αυτών έχει βασιστεί όλος ο σχεδιασμός του
Νοτίου Διαδρόμου. Με πενιχρά όμως μέχρι σήμερα αποτελέσματα αφού ούτε ένας
αγωγός (TAP, Nabucco, SEEP, ITGI) δεν έχει υλοποιηθεί δέκα ολόκληρα χρόνια μετά
την ανακοίνωση των πρώτων σχεδίων. Το συνολικό μέγεθος των συνδυασμένων
κοιτασμάτων Κύπρου – Ισραήλ έχει επιτρέψει στις δύο κυβερνήσεις αλλά και στις
εμπλεκόμενες εταιρείες να προχωρήσουν στον σχεδιασμό τους για την δημιουργία ενός
σταθμού παραγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (liquefaction plant) που για
λόγους ασφαλείας αλλά και χωροταξίας προορίζεται να κατασκευασθεί στην Κύπρο
στην περιοχή του Βασιλικού. Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη επένδυση της τάξης
των 8.0 - 10.0 δις. ευρώ και με προβλεπόμενη παραγωγική ικανότητα 5.0 – 6.0
εκατ. τόνους LNG κατ’ έτος.
Βάσει του σημερινού σχεδιασμού η μελέτη και ανάθεση
κατασκευής της εν λόγω μονάδας θα απαιτήσει τουλάχιστον δυο χρόνια πράγμα το
οποίο σημαίνει ότι η κατασκευή της δεν θα ξεκινήσει πριν τα τέλη του 2015 στη
καλύτερη περίπτωση με προβλεπόμενη ολοκλήρωση το 2020. Όμως την περίοδο αυτή
προβλέπεται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί και θα λειτουργούν μια σειρά από νέοι
σταθμοί liquefaction που κατασκευάζονται ήδη στην Αυστραλία αλλά και σε άλλα
μέρη του κόσμου, όπως στις ΗΠΑ και
Καναδά (που σύντομα εκτιμάται ότι θα γίνουν οι εξαγωγείς LNG), στην Ρωσία, στην
Αγκόλα, στο Περού και στο Κατάρ. Αυτό σημαίνει ότι την περίοδο 2018 – 2020
αναμένεται να τεθούν σχεδόν ταυτόχρονα σε λειτουργία περί τα δώδεκα εξαγωγικά LNG
τέρμιναλ με αποτέλεσμα μέσα σε διάστημα 8 ετών να διπλασιασθεί η παγκόσμια παραγωγική
ικανότητα υγροποιημένου φυσικού αερίου. Δηλαδή, από τα 180 εκατ. τόνους παγκόσμια
παραγωγή το 2012 αυτή πρόκειται να εκτοξευθεί στα 360 εκατ. τόνους μέχρι το τέλος του 2018 και στα
400 εκατ. τόνους έως το 2020.
Η σημαντική νέα αυτή παραγωγή LNG θα κληθεί να ικανοποιήσει
τις αυξανόμενες ανάγκες του πλανήτη, κυρίως στην Ιαπωνία και ΝΑ Ασία και
δευτερευόντως στην Ευρώπη. Όμως ήδη διατυπώνονται επιφυλάξεις ως προς ένα
πιθανό κορεσμό της παγκόσμιας αγοράς με μια πλημμυρίδα LNG. Για αυτό τους
μελετητές του σχεδιαζόμενου Κυπριακού σταθμού παραγωγής LNG έχει αρχίσει να
τους απασχολεί σοβαρά η προοπτική απορρόφησης
του εξαγόμενου αερίου καθ’ ότι είναι ξεκάθαρο πλέον ότι το εν λόγω liquefaction
plant θα αντιμετωπίσει σφοδρό ανταγωνισμό. Υπό αυτή την έννοια το σχέδιο του
αγωγού East Med που προωθεί η ΔΕΠΑ και θα συνδέει την Κύπρο με την Ελλάδα
αρχίζει να κερδίζει έδαφος.
Ο υπό σχεδίαση και
οικονομική αξιολόγηση East Med πρόκειται σε πρώτη φάση να έχει
μεταφορική ικανότητα 8.0 bcma (δις κυβικά μέτρα ετησίως), να έχει συνολικό
μήκος 1,188 χλμ και ν’ αποτελείται από τρία βασικά τμήματα. Το πρώτο αφορά την
μεταφορά αερίου από τα υποθαλάσσια κοιτάσματα στην στεριά στην Κύπρο (150 χλμ),
το δεύτερο θα ενώνει την Κύπρο με την Κρήτη (633 χλμ) και το τρίτο θ’ αποτελεί
την διασύνδεση της Κρήτης, με απευθείας αγωγό που θα διασχίζει το Αιγαίου, με
την στερεά Ελλάδα (405 χλμ). Εξετάζονται παράλληλα δυο εναλλακτικές λύσεις με
την πρώτη να προβλέπει την διασύνδεση της Κρήτης με την Βόρεια Ελλάδα, πλησίον
της Αλεξανδρούπολης, με πλήρη παράκαμψη της Στερεάς Ελλάδας, και τη δεύτερη να
επικεντρώνεται στην διασύνδεση Κρήτης – Πελοποννήσου και εν συνέχεια μέσω άλλου αγωγού με την
Θεσπρωτία απ’ όπου προβλέπεται να ξεκινά ο διασυνδετήριος αγωγός «Ποσειδών» που
είναι ήδη εντεταγμένος στο σύστημα ITGI.
Σε κάθε περίπτωση η κατασκευή ενός αγωγού μεταξύ Κύπρου και
Ελλάδας θα εξασφαλίσει αξιόλογες ποσότητες αερίου που θα έρθουν να καλύψουν
κυρίως τις αυξανόμενες ανάγκες Ελλάδος και Ιταλίας ενώ θα μπορούν να
ικανοποιήσουν και την ζήτηση σε Βουλγαρία, F.Y.R.O.M. και Ρουμανία αφού εν τω
μεταξύ εκτιμάται ότι θα έχει κατασκευασθεί και ο διασυνδετήριος Ελληνό –
Βουλγαρικός αγωγός, μήκους 180
χλμ. Το βασικό προτέρημα του αγωγού East Med συνίσταται
στην σχεδόν εγγυημένη αγορά που ήδη προσφέρει αφού το 50% της δυναμικότητας του
θα καλυφθεί από την ζήτηση στα Βαλκάνια ενώ το υπόλοιπο μπορεί άνετα ν’
απορροφηθεί από την τεράστια Ιταλική αγορά. Αλλά ακόμα και εάν εξετασθεί το όλο
project του αγωγού με βάση καθαρά τεχνικό –οικονομικά κριτήρια όπως προκύπτει
από πρόσφατη μελέτη του ΙΕΝΕ το κόστος κατασκευής του αγωγού (CAPEX) που
εκτιμάται στα 6.0 δις ευρώ είναι αισθητά μικρότερο του αντίστοιχου κόστους κατασκευής
της μονάδας παραγωγής LNG. Επιπλέον και ιδιαίτερα σημαντικό για την οικονομική
λειτουργία του αγωγού, είναι το προβλεπόμενο κόστος μεταφοράς ανά κυβικό μέτρο
αερίου που στην περίπτωση της μεταφοράς αερίου μέσω αγωγού από Κύπρο προς
Ελλάδα αντιστοιχεί στο 37% του αντίστοιχου κόστους LNG, και την περίπτωση
μεταφοράς από Κύπρο προς Ιταλία στο 64% του αντίστοιχου προβλεπόμενου κόστους παραγωγής
και μεταφοράς μέσω LNG.
Πρέπει ακόμη να παρατηρήσουμε ότι ο αγωγός East Med έχει
συμπεριληφθεί ως ένας από τους 12 Ευρωπαϊκούς διαδρόμους προτεραιότητας (12 priority
corridors) έχοντας ενταχθεί στα Κοινοτικά Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI). Αυτό
σημαίνει ότι το έργο δικαιούται μερική οικονομική υποστήριξη μέσω των
διαθρωτικών ταμείων της Ε.Ε. καθιστώντας το ακόμη πλέον οικονομικό από πλευράς
υλοποίησης.
O προτεινόμενος αγωγός East Med
(βλ. IENE Research Note No.3: «The Role of Greece as a Supply Route to
Europe in View of the Latest Gas Discoveries in the East Mediterranean» στην κατηγορία "Μελέτες" του site του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) www.iene.gr)
