Τι άλλαξε στις μετακινήσεις
μας και τι αλλάζει (;) στην νοοτροπία μας, σε ότι αφορά το πως μετακινούμαστε.
Μέσα στις πόλεις, ή...ανάμεσά τους... Θα βγει κάτι καλό από τον εγκλωβισμό μας,
σχεδόν, από την ελαχιστοποίηση της χρήσης αυτοκινήτων, αλλά κάποιες φορές και
ΜΜΜ, ελλείψη χρημάτων, αλλά και προορισμού; (Ας μην ξεχνάμε τα ολοένα
αυξανόμενα ποσοσστά ανεργίας). Μένουμε σπίτι, λαθρεπιβιβαζόμαστε στα ΜΜΜ, τα
χρησιμοποιούμε νόμιμα, ή απλά αγαπήσαμε το ποδήλατο; “ Τα πάντα ρει, μηδέποτε
κατά τ' αυτό μένει...”, κατά τον Ηράκλειτο, αλλά πια τα αυτοκίνητα
εγκαταλείπονται είτε σε δρόμους, είτε στα γκαράζ μας... Στο energia.gr, συζητήσαμε για όλα αυτά με τον
Περιβαλλοντολόγο-Συγκοινωνιολόγο του Ινστιτούτου Μεταφορών (ΙΜΕΤ), του
Υπουργείου Μεταφορών και του ΕΚΕΤΑ, Σάκη Τσιούτρα:
-
Κε Τσιούτρα, ποιες αλλαγές παρατηρούνται στις μετακινήσεις μας; Μήπως η κρίση,
μας έκανε θέλοντας και μη περισσότερο ...φιλικούς στο περιβάλλον;
-Η ζωή του Έλληνα έχει αλλάξει δραματικά την
τελευταία πενταετία, με τρόπο αργό και σταδιακό, με εξαίρεση «εντυπωσιακά»
γεγονότα (π.χ ΕΡΤ). Δυστυχώς αρκετοί από εμάς δεν αντιλαμβάνονται τις αλλαγές
που συντελούνται σε διάφορα επίπεδα και ένα από αυτά είναι οι μετακινήσεις
προσώπων, αλλά και αγαθών. Οδηγούμε όπως ζούμε λέγαμε λίγα χρόνια πριν και τότε
αναφερόμασταν στην αντικανονική συμπεριφορά μας στο δρόμο, στο άγχος μας να
περάσουμε πρώτοι ή να ξεκινήσουμε πρώτοι στο πράσινο φανάρι. Και όμως, η
«κρίση» μας άλλαξε πολύ, τόσο πολύ που θα τολμούσα να πω ότι μας «μετάλλαξε»,
μέχρι και του σημείου να γίνουμε… φιλικοί στο περιβάλλον, με αφορμή τη μείωση
όχι μόνο των μετακινήσεων, αλλά και της ταχύτητας κίνησης. Αυτό όμως είναι που
βλέπουμε «πάνω από το τραπέζι», από κάτω όμως τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα.
-
Τι άλλαξε συγκοινωνιακά στην ζωή μας και πως επιδρούν αυτές οι αλλαγές σε εμάς
και στο περιβάλλον.
-Υπάρχει
σαφέστατη μείωση στις μετακινήσεις που είναι εμφανής ακόμα και σε μη ειδικούς
στις «μετρήσεις κυκλοφοριακού φόρτου» σε όλα τα είδη των οδών, αστικών,
επαρχιακών, εθνικών κλπ. Το φαινόμενο επεκτείνεται και στην ταχύτητα κίνησης,
λογικό αφού όλοι γνωρίζουμε ότι καταναλώνουμε λιγότερο εάν οδηγούμε με 100-110,
παρά με 130-140 χλμ/ώρα! Το περιβάλλον ωφελήθηκε από αυτό, αφού λιγότερες
μετακινήσεις σημαίνουν αναλογικά λιγότερες εκπομπές καυσαερίων, πόσο μάλλον με
μειωμένες ταχύτητες κίνησης. Το περιβάλλον όμως επηρεάζεται πολύπλευρα και όχι
μόνο από τον κυκλοφοριακό φόρτο. Η μείωση της κίνησης είχε θετικό αντίκτυπο,
παραμένει όμως προς διερεύνηση η ποιότητα των εκπεμπόμενων ρύπων. Πόσοι μπορούν
να συντηρούν σύμφωνα με το εγχειρίδιο χρήσης (by the book) τα οχήματά τους;
Πόσοι θα τα αντικαταστούν κάθε 8-10 χρόνια και όχι κάθε 20-30, όπως γινόταν
στις δεκαετίες του 70’ και του 80’; Στη ζυγαριά των παραγόμενων εκπομπών ρύπων
για τις ανάγκες των πολιτών όπως οι μετακινήσεις και η θέρμανση, είναι πολύ
αμφίρροπη η «μάχη» στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας, αφού η καύση κάθε είδους
υλικού που αναδύει τις πλέον επικίνδυνες στην ατμόσφαιρα πτητικές ενώσεις, έχει
ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.
- Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για την χρήση
των ΙΧ και των ΜΜΜ σήμερα;
-Την
περίοδο 2010-2012 καταγράφεται μείωση της κίνησης των ταξί που φτάνει ή και
ξεπερνά το 50% στη Θεσσαλονίκη και σε μικρότερα αστικά κέντρα και κυμαίνεται
μεταξύ 30%-40% για την Αθήνα. Πέρυσι η μείωση των εσόδων στα μέσα μαζικής
μεταφοράς ξεπερνούσε το 20% και σε ορισμένα μέσα (λεωφορεία, τρόλεϊ) η μείωση
της κίνησης έφτασε το 30%. Την ίδια στιγμή στο υπεραστικό δίκτυο παρατηρείται
μείωση της κίνησης των ΙΧ της τάξης του 40%. Παρόμοια είναι και η κατάσταση στα
αστικά κέντρα με μέση τιμή το 30%. Σε επίπεδες και μικρές πόλεις όπου υπάρχει η
δυνατότητα κίνησης με ποδήλατο τα ΜΜΜ έχουν δεχτεί πολύ ισχυρό πλήγμα.
-Αρνητικές επιπτώσεις υπάρχουν από την μείωση
χρήσης αυτοκινήτου, ταχύτητας και ούτω καθεξής;
-Εάν
δούμε ψυχρά τους αριθμούς, αποτελεί ιδιαίτερα θετική εξέλιξη η μείωση της
κίνησης στο κέντρο των πόλεων. Προφανώς και σημαίνει συντομότερες και
οικονομικότερες μετακινήσεις, όμως από την άλλη ο αριθμός των μετακινήσεων
είναι από μόνος του ένας δείκτης ευημερίας. Η μείωση της κίνησης στα μαζικά
μέσα μεταφοράς, στις μετακινήσεις αγαθών και τα σταματημένα ΙΧ αντικατοπτρίζουν
μία σημαντικότατη απώλεια εισοδήματος σε εκατομμύρια οικογένειες. Θα θέσω όμως
και μία άλλη διάσταση. Επειδή κινούμαι με το ΙΧ στους μεγάλους
αυτοκινητόδρομους, έχω ιδίαν άποψη και για θέματα προσωπικής ασφάλειας, αφού
μετά τα μεσάνυχτα κυριολεκτικά η κίνηση είναι ελάχιστη. Η τραγική ειρωνεία
είναι ότι σε πρόσφατη κοινοτική οδηγία αναφέρεται ως αδήριτη η ανάγκη για
ασφαλείς θέσεις στάσης ειδικά των φορτηγών.
- Θα λέγατε, ότι αλλάζει η νοοτροπία μας, ή
απλώς κάνουμε υπομονή;
-Ας μη κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Δε
μειώθηκαν τα ατυχήματα επειδή έγινε κάτι ριζοσπαστικό (π.χ. μόνιμη εκπαίδευση
στα σχολεία που όμως χρειάζεται χρόνια να αποδώσει), αλλά κυρίως επειδή
μειώθηκε η κίνηση και οι ταχύτητες κίνησης των - λιγότερων - οχημάτων. Θα
πετυχαίναμε αυτόματα το στόχο της Ε.Ε. για το 2030 μηδέν θύματα από τροχαία –
μηδέν εκπομπές ρύπων (zero-zero), εάν σταματούσαν τελείως οι μετακινήσεις. Αλλά
ας σοβαρευτούμε. Οι λόγοι της μείωσης των μετακινήσεων είναι η ανεργία, η
οικονομική ανέχεια, η αύξηση της τιμής των καυσίμων και του κόστους ζωής
γενικότερα και όχι η αλλαγή νοοτροπίας. Η τελευταία χρειάζεται παιδεία και
δυστυχώς αυτή είναι πολύ περιορισμένη. Ο Έλληνας είναι ιδιαίτερα δεμένος με το
αυτοκίνητό του, το θεωρεί προέκταση του εαυτού του, θα έλεγα πρόκειται για μία
σχέση ερωτική που τελευταία εκτός από τον αντρικό πληθυσμό αγγίζει και το
γυναικείο. Το γενικότερο lifestyle που αντρώθηκε και γκρεμίστηκε ταυτόχρονα
μέσα στην προηγούμενη δεκαετία δεν έχει τη διαχρονικότητα που παρέχει το
lifestyle του αυτοκινήτου που θα παραμείνει για πάντα σύμβολο κοινωνικής καταξίωσης.
Όμως όπως έχει αποδείξει η πολύ πρόσφατη ιστορία… «ποτέ μη λες ποτέ».