Με αφορμή την πρόσφατη μαγνητική καταιγίδα, που
με δέος παρατήρησαν οι επιστήμονες στις 28 Μαϊου, το
energia.gr,
είχε μία
ενδιαφέρουσα συζήτηση, με τον Αστρονόμο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών,
Βαγγέλη Κολοκοτρώνη, για το ισχυρό αυτό ενεργειακό φαινόμενο, για τις επιδράσεις
τους στη γη, αλλά και για τις ασύλληπτες ενεργειακές δυνάμεις του σύμπαντος,
γενικότερα.
-Τι ακριβώς είναι οι μαγνητικές καταιγίδες και
τι τις προκαλεί.
-Οι μαγνητικές καταιγίδες είναι διαταραχές στην
μαγνητόσφαιρα και την ιονόσφαιρα της Γης και προέρχονται από την αλληλεπίδραση
του ακραίου διαστημικού καιρού (ισχυρός ηλιακός άνεμος) με το γήινο μαγνητικό
πεδίο. Ανάλογα με την έντασή τους χωρίζονται σε υποκαταιγίδες, τοπικά φαινόμενα
που συνήθως εκδηλώνονται στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη (με την μορφή του γνωστού
σε όλους σέλαος), και καταιγίδες, οι οποίες επηρεάζουν ολόκληρο το ηλιακό μας
σύστημα (όλους τους πλανήτες), άρα και την Γη. Για να συμβεί αυτό όμως, πρέπει ο
Ήλιος να μας προμηθεύσει την απαραίτητη ενέργεια και ο προσανατολισμός του
μαγνητικού του πεδίου να είναι τέτοιος ώστε να επηρεάσει άμεσα τον πλανήτη μας.
Τα φαινόμενα αυτά σχετίζονται με ηλιακές εκρήξεις (εκλάμψεις) καθώς και με
στεμματικές εκτινάξεις θερμού υλικού (βίαιες αποδεσμεύσεις αερίου από την
ανώτερη ατμόσφαιρα του Ήλιου), ιδιαίτερα κατά την περίοδο που ο Ήλιος βρίσκεται
στο μέγιστο της δραστηριότητάς του, δηλαδή το 2013. Και στις δύο περιπτώσεις
(υποκαταιγίδες και καταιγίδες), εντοπίζεται και παρατηρείται αυξημένη ροή
ηλιακού ανέμου (ροή πρωτονίων και ηλεκτρονίων ηλίου και υδρογόνου) που μπορεί να
φτάσει σε ταχύτητες έως και 1000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο.
-Πως επηρεάζουν ενεργειακά την ζωή μας;
-Παρόμοια μεγάλης έντασης φαινόμενα μπορούν να
επηρεάσουν τα επίγεια αλλά και τα διαστημικά τεχνολογικά συστήματα. Τα τεράστιας
ισχύος μαγνητικά (και ηλεκτρικά) πεδία προκαλούν βλάβες σε κάθε είδους
δορυφόρους (τηλεπικοινωνιακούς, μετεωρολογικούς κλπ), σε συστήματα ναυσιπλοίας,
σε μετασχηματιστές τάσεις, σε αγωγούς μεταφοράς καυσίμων, σε δίκτυα
ηλεκτροδότησης και διαβρώσεις στους πυλώνες υψηλής τάσης, λόγω επαγωγικών
ηλεκτρικών ρευμάτων. Σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις, η σωματιδιακή ακτινοβολία
μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα την υγεία των αστροναυτών που εκτελούν εργασίες
στο διάστημα και βρίσκονται εκτός των διαστημικών σταθμών. Αυτά όμως, τα
γνωρίζουν οι επιστήμονες εκ των προτέρων ώστε να προλαμβάνονται τέτοιου είδους
επεισόδια που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.
-Τι ακριβώς συνέβη στις 28 Μαίου 2013, με τις
μαγνητικές καταιγίδες, που είχαν προβλεφθεί;
-Στις 28 Μαίου έπληξε την Γη ηλιακός άνεμος
φορτισμένων σωματιδίων ο οποίος προήλθε από μικρής έντασης ηλιακή έκλαμψη η
οποία σημειώθηκε στις 22 του ίδιου μήνα. Δεν αναφέρθηκαν ζημιές και δεν ήταν από
τα φαινόμενα αυτά που θα μας έκαναν να ανησυχούμε. Φέτος, μέσω των διαστημικών
παρατηρητηρίων (ευρωπαικών και μη) αλλά και των επίγειων ηλιακών ανιχνευτών
παρατηρούμε ίσως το ασθενέστερο ηλιακό μέγιστο των τελευταίων χρόνων. Ο
ενδεκαετής κύκλος ηλιακής δραστηριότητας εμπεριέχει χιλιάδες χαμηλής έντασης
επεισόδια (που συνοδεύονται από υποκαταιγίδες) και μόνο μερικά μεγάλης έντασης
φαινόμενα, η συχνότητα των οποίων (και των δύο) αυξάνεται καθώς προχωρούμε στο
μέγιστο του κύκλου αυτού το τρέχον έτος.
-Υπάρχουν προβλέψεις για επόμενες;
-Τα φαινόμενα αυτά δεν μπορούν να προβλεφθούν με
την σημερινή τεχνολογία. Ωστόσο, παρατηρούνται και ανιχνεύονται μέσω των
διαστημικών παρατηρητηρίων της ευρωπαϊκής αλλά και της αμερικανικής υπηρεσίας
διαστήματος (ESA, NASA). Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται ένας σχετικά μεγάλος
χρόνος αντίδρασης και προειδοποίησης (ιδιαίτερα για τους αστροναύτες), εφόσον
γνωρίζουμε με αρκετά μεγάλη ακρίβεια το μέγεθος, το είδος και τον χρόνο έλευσης
στην Γη τέτοιων φαινομένων.
-Θα μπορούσε η ενέργεια αυτού του είδους να
ελεγχθεί ή ακόμη και να διοχετευθεί σε σκοπούς που θα εξυπηρετούσαν γήινες
ανάγκες;
-Μία ισχυρή μαγνητική καταιγίδα εκλύει ενέργεια
της τάξης του ενός τρισεκατομμυρίου Watts, την στιγμή που ένα τυπικό εργοστάσιο
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας δεν ξεπερνά το ένα Giga Watt. Επιπροσθέτως, ο
ηλιακός άνεμος υπερβαίνει σε θερμοκρασία τους 100 χιλιάδες βαθμούς και η
ταχύτητά του κοντά στον Ήλιο είναι μεγαλύτερη των τριών εκατομμυρίων χιλιομέτρων
την ώρα. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι με την παρούσα τεχνολογία είναι αδύνατη η
τιθάσευση (και η διοχέτευσή της στην υπηρεσία της ανθρωπότητας), τέτοιων ποσών
ενέργειας. Αντίθετα, οι επιστήμονες προσανατολίζονται στην πρόβλεψη και
αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων μεγάλης κλίμακας (σύστημα έγκαιρης
προειδοποίησης), με την ανάπτυξη τεχνολογίας και τεχνογνωσίας πολύ περισσότερο
παρά στην χρησιμοποίηση ενέργειας τέτοιας ισχύος (http://comesep.eu).