Η σημασία της Κύπρου για την Ευρώπη στον τομέα της ενέργειας και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα ως προς την αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων επισημάνθηκαν σε πρόσφατο συνέδριο στο Λονδίνο για τις εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Ο εκ των διοργανωτών Δρ. Κώστας Ανδριοσόπουλος, Εκτελεστικός Διευθυντής του Κέντρου Έρευνας για τη Διαχείριση Ενέργειας (RCEM) του ECSP Europe με έδρα το Λονδίνο, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ότι αν και το άμεσο οικονομικό όφελος για την Κύπρο από το φυσικό αέριο προβλέπεται να καταγραφεί σε βάθος 6-7 ετών, ήδη υπάρχουν έμμεσα οφέλη. «Έχουμε ήδη αρχίσει να παρατηρούμε κάποιον αντίκτυπο στην τοπική οικονομία του νησιού, μέσω της δημιουργίας περισσότερων θέσεων εργασίας και των περισσότερων κονδυλίων που έχουν διοχετευθεί στην όλη αλυσίδα προσφοράς, από τις κατασκευές έως τις μεταφορές, τον τομέα της μηχανικής, των επιχειρηματικών, νομικών, λογιστικών και άλλων συμβουλευτικών υπηρεσιών, όπως επίσης και στο μεσιτικό τομέα».
Αναφορικά με τη θέση της Κύπρου στις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες που δημιουργούνται στη ΝΑ Μεσόγειο, ο Δρ. Ανδριοσόπουλος ανέφερε ότι «για πρώτη φορά έχουμε μια κατάσταση κατά την οποία μπορούμε να φανταστούμε τις ροές εξαγωγής πετρελαίου και αερίου εκτός περιοχής αραβικού ελέγχου». Αυτό, κατά τον Έλληνα αναλυτή, συνιστά μια πολλά υποσχόμενη προοπτική για την Κύπρο, αλλά και για το Ισραήλ. «Θα ενδυναμώσει το γεωπολιτικό ρόλο τους και θα μπορούσε να αποδειχθεί κεντρικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη, η οποία δεν είναι ασύνδετη με τις προοπτικές οικονομικής ανάκαμψης της ΕΕ», είπε.
Ο Δρ. Ανδριοσόπουλος εξέφρασε επίσης τη γνώμη ότι η χρήση αγωγών για τη μεταφορά αερίου θα είχε μια σειρά πλεονεκτημάτων για την Κύπρο έναντι της λειτουργίας τερματικού υγροποίησης αερίου. «Έχει μεγαλύτερη στρατηγική σημασία για τις συνδεόμενες χώρες, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ενεργειακή ασφάλεια», ανέφερε μεταξύ άλλων.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:
Ερ. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος αξιοποίησης του κυπριακού φυσικού αερίου;
Απ. Ένα δίκτυο αγωγών αερίου έχει μια σειρά πλεονεκτημάτων έναντι του σταθμού LNG για την Κύπρο. Έχει μεγαλύτερη στρατηγική σημασία για τις συνδεόμενες χώρες, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ενεργειακή ασφάλεια. Στην προκειμένη περίπτωση αυτό αφορά την Ελλάδα και την Ιταλία και κατ’ επέκταση τη δυτική Ευρώπη. Επιπλέον, ο αγωγός θα μπορούσε να καταστήσει μελλοντικά με μικρότερα σε μέγεθος υπεράκτια ευρήματα φυσικού αερίου οικονομικώς συμφέροντα, καθώς θα μπορούσαν να συνδεθούν απευθείας στο δίκτυο αγωγών. Παράλληλα, η λύση της μονάδας υγροποιημένου αερίου θα σήμαινε ότι ο πωλητής θα ήταν πιο εκτεθειμένος στις παγκόσμιες εξελίξεις στις αγορές ενέργειας, όχι αποκλειστικά του φυσικού αερίου. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές θα ήταν πολύ πιο άστατες και επομένως με μεγαλύτερο ρίσκο. Για παράδειγμα, αν η επανάσταση σχιστολιθικού αερίου που βιώνουν οι ΗΠΑ – επανάσταση που οδήγησε σε ιστορικά χαμηλές τιμές αμερικανικού αερίου και σε εξαγωγές υγροποιημένου αερίου και άνθρακα από τις ΗΠΑ - επαναληφθεί σε άλλα σημεία του κόσμου, όπως η κεντρική Ευρώπη και/ή η ανατολική Ασία, τότε ο παγκόσμιος χάρτης LNG θα έπρεπε να χαραχτεί ξανά. Δεν θα ήταν βέβαιο κατά πόσο οι τιμές φυσικού αερίου θα επαρκούσαν για την κάλυψη του υψηλού κόστους μεταφοράς. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε ένα σενάριο στο οποίο η Ελλάδα και η Ιταλία θα προμηθεύονταν σχιστολιθικό αέριο από την Πολωνία και άλλες κεντροευρωπαϊκές χώρες μέσω αγωγού, «σκοτώνοντας» στην ουσία την αγορά LNG που θα αναπτυσσόταν στην Κύπρο.
Ερ. Πόσο διαφορετική θα είναι η οικονομική κατάσταση στο νησί όταν ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός αξιοποίησης των υδρογονανθράκων;
Απ. Κατ’ αρχάς, από τη στιγμή που η χρήση και εξαγωγή του φυσικού αερίου που βρέθηκε στο τεμάχιο 12 δεν θα ξεκινήσει πριν από το τέλος του 2019 ή τις αρχές του 2020, σύμφωνα με τον Υπουργό Ενέργειας κ. Λακκοτρύπη, καταλαβαίνουμε ότι ο θετικός αντίκτυπος των ευρημάτων αερίου θα εισρεύσει απευθείας στην κυπριακή οικονομία σε 6-7 χρόνια. Αυτό θα γίνει κυρίως μέσω των απευθείας εσόδων από την πώληση αερίου, αλλά επίσης από τη διατήρηση των τοπικών τιμών ενέργειας σε χαμηλό επίπεδο λόγω της επαρκούς εγχώριας παραγωγής ηλεκτρικού από ίδιες πηγές. Εμμέσως, ωστόσο, έχουμε αρχίσει ήδη να παρατηρούμε κάποιον αντίκτυπο στην τοπική οικονομία του νησιού, μέσω της δημιουργίας περισσότερων θέσεων εργασίας και των περισσότερων κονδυλίων που έχουν διοχετευθεί στην όλη αλυσίδα προσφοράς, από τις κατασκευές έως τις μεταφορές, τον τομέα της μηχανικής, των επιχειρηματικών, νομικών, λογιστικών και άλλων συμβουλευτικών υπηρεσιών, όπως επίσης και στο μεσιτικό τομέα, μεταξύ άλλων. Η παροχή εγχώριου φθηνού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος στην κυπριακή αγορά θα δώσει ώθηση στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων που συνδέονται με την ενέργεια, όπως διυλιστήρια, εταιρείες χημικών και κατασκευαστές. Θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν το πλεονέκτημα των χαμηλών τιμών ενέργειας και φθηνών υγρών παραγώγων φυσικού αερίου, όπως και ηλεκτρισμού.
Ερ. Ποιες είναι οι αλλαγές που συντελούνται ήδη στην ανατολική Μεσόγειο σε γεωπολιτικό επίπεδο και τι πιστεύετε ότι θα δούμε στο εξής;
Απ. Η ανακάλυψη σημαντικών αποθεμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο, κυρίως στο Ισραήλ και στην Κύπρο, μοιάζει να έχει αλλάξει εντελώς τους όρους του παιχνιδιού στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στη ΝΑ Ευρώπη. Σύμφωνα με τη Γεωλογική Επιθεώρηση των ΗΠΑ, τα ευρήματα αερίου ανοιχτά των ακτών του Ισραήλ και της Κύπρου ανήκουν στο τεράστιο κοίτασμα της λεκάνης Levant και θα μπορούσαν να επιφέρουν μεγάλες αλλαγές στον τομέα ενέργειας πολλών περιφερειακών χωρών με τα υπολογιζόμενα σε 1,7 δισεκατομμύρια βαρέλια ανακτήσιμου πετρελαίου και τα περίπου 1,2 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ανακτήσιμου αερίου. Για πρώτη φορά έχουμε μια κατάσταση κατά την οποία μπορούμε να φανταστούμε τις ροές εξαγωγής πετρελαίου και αερίου εκτός περιοχής αραβικού ελέγχου. Αυτό συνιστά μια πολλά υποσχόμενη προοπτική για την Κύπρο, αλλά και για το Ισραήλ. Θα ενδυναμώσει το γεωπολιτικό ρόλο τους και θα μπορούσε να αποδειχθεί κεντρικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη, η οποία δεν είναι ασύνδετη με τις προοπτικές οικονομικής ανάκαμψης της ΕΕ.
Ερ. Από την άποψη της ενεργειακής ασφάλειας της περιοχής, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για την επάρκεια των νέων πόρων;
Απ. Βασιζόμενοι σε πρόσφατες εκτιμήσεις η ποσότητα του φυσικού αερίου στα έξι τεμάχια για τα οποία έχουν χορηγηθεί άδειες στην κυπριακή ΑΟΖ είναι δυνητικά περίπου 1,1 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, τα οποία είναι σημαντικά όχι μόνο με όρους μέγεθος, καθώς συγκρίνονται με το μέγεθος των αποθεμάτων του Αζερμπαϊτζάν, αλλά και με όρους γεωπολιτικής σπουδαιότητας. Με την εξαίρεση της Τουρκίας, η ΝΑ ευρωπαϊκή περιφέρεια έχει άμεσο δεσμό με την ΕΕ είτε μέσω συμμετοχής σε αυτήν (π.χ. Ελλάδα, Κύπρος, Βουλγαρία, Ρουμανία και Κροατία), είτε μέσω της συμμετοχής στην Κοινότητα Ενέργειας, όπως ισχύει για τις χώρες της δυτικής Βαλκανικής. Αυτό σημαίνει ότι η ενεργειακή πολιτική και η πολιτική για το αέριο ειδικότερα καθορίζεται από συναφείς αποφάσεις της ΕΕ, από ντιρεκτίβες και δεσμεύσεις στην ενεργειακή ασφάλεια και στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης.