Στο τέλος του 2014, η πρωτοπόρος Silicon Valley της Software
Corporation απέκτησε το βουλγαρικό λογισμικό εκκίνησης Telerik για 262.5
εκατομμύρια δολάρια ένα τεράστιο ποσό για τη φτωχότερη χώρα της Ε.Ε.
Δύο μήνες αργότερα, ο μεγάλος σταθμός άνθρακα της Βάρνα στη
Βουλγαρία, πέρασε στην κατοχή της τσεχικής εταιρείας ενέργειας CEZ αφότου έκλεισε
επειδή δεν μπορούσε να συμμορφωθεί με τα περιβαλλοντικά πρότυπα της Ε.Ε. και να
παραμείνει ανταγωνιστική. Αυτά τα γεγονότα αναδεικνύουν μια μάχη των γενεών στη
νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η περιοχή, η οποία μπορεί να οριστεί έχοντας στην επικράτειά
της μέχρι και 18 χώρες, από την Τουρκία προς την Ιταλία, αριθμεί 220 εκατομμύρια
κατοίκους και καλύπτει 2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τα περισσότερα από
τα κράτη της περιοχής έχουν εμπλακεί σε μια διελκυστίνδα ανάμεσα στο παρελθόν
και το μέλλον. Η μάχη εκτείνεται, από την ερμηνεία της ιστορίας, ως τη βιομηχανική πολιτική.
Η παλιά φρουρά είναι το πισωγύρισμα. Οι κυβερνήσεις,
οραματίζονται τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας, που θεωρείται γενικά ως η
αναβίωση των αναποτελεσματικών βιομηχανιών της κομμουνιστικής εποχής. Οι
περισσότερες χώρες επιμένουν στην ιδέα να γίνουν περιφερειακά ενεργειακά κέντρα. Είτε αυτό
σημαίνει τη δημιουργία περισσότερων σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από
τους γείτονες ή φιλοξενώντας περισσότερους αγωγούς. Και το όνειρο επιβιώνει
κυβερνήσεων, αλλαγών στο καθεστώς, πολέμων καταχωρήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
καθώς και της ίδιας της στροφής του αιώνα.
Το όνειρο όμως καταλύεται από τις στρατηγικές της Μόσχας να
πουλήσει πυρηνικά εργοστάσια και να διεισδύσει στην αγορά φυσικού αερίου της Ε.Ε.
μέσω της νοτιοανατολικής Ευρώπης, προκειμένου να καταστείλει εναλλακτικά έργα
φυσικού αερίου που θα μπορούσαν να αποσπάσουν θέση από την αγορά της Ρωσίας.
Οι αιώνες πάλης για τη δημιουργία εθνικής ταυτότητας δεν βοηθούν
ούτε. Το να έχουν μια ανεξάρτητη παροχή ενέργειας, θεωρείται συχνά ως
στρατηγική προτεραιότητα.
Εν τω μεταξύ, ο τομέας της καθαρής ενέργειας αυξάνεται με
ταχείς ρυθμούς. Με μεγάλη ηλιοφάνεια, καλές συνθήκες ανέμου και άφθονες πηγές
υδροηλεκτρικής παραγωγής ενέργειας, η νοτιοανατολική Ευρώπη έχει μεγάλες
δυνατότητες ανάπτυξης στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η Ρουμανία έχει τη μεγαλύτερη μονάδα χερσαίας αιολικής
ενέργειας στην Ευρώπη και το 2012, η Βουλγαρία
προχώρησε σε περισσότερες εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας ανά κάτοικο από
οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Και οι δύο έχουν ήδη φτάσει τους Ε.Ε. στόχους
τους για το 2020 και έχουν αξιοποιήσει στο έπακρο τις ικανότητες των ΑΠΕ. Χαρακτηριστικό
είναι το γεγονός, ότι η Αλβανία είναι μία από τις δύο ευρωπαϊκές χώρες, με
σχεδόν 100 τοις εκατό παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ, ενώ η άλλη είναι η
Νορβηγία.
Ο τομέας της πληροφορικής επίσης ανθεί. Global Services
Location Index Kearney σύμβουλος διαχείρισης, κατέταξε τη Βουλγαρία ως τον καλύτερο προορισμό outsourcing στην Ευρώπη και
ως ένατο στον κόσμο, για το 2014, ενώ μια πρόσφατη μελέτη τοποθετεί τη
Βουλγαρία σε ηγετική θέση με την υψηλότερη μέση τιμή καλής φήμης μεταξύ των
κορυφαίων χρηστών στον κόσμο. Στην ίδια μελέτη, η Κροατία βρίσκεται στην πέμπτη
θέση, ενώ Ρουμανία και Βουλγαρία
βρίσκονται στη λίστα με τις δέκα πρώτες στην Ευρώπη, με τις πιο γρήγορες
ταχύτητες στο διαδίκτυο.
Το μέλλον της καθαρής
ενέργειας θα εξαρτηθεί από τα ευφυή συστήματα - από έξυπνους μετρητές σε
σύνθετα διαχείριση της ζήτησης και τις περιφερειακές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Ιταλία ήταν η πρώτη χώρα, που εγκατέστησε έξυπνους
μετρητές σε όλα σχεδόν τα νοικοκυριά. Η Αυστρία είναι η πρώτη ευρωπαϊκή
πολιτεία που ξεκίνησε να εφαρμόζει μια έξυπνη λύση, ως μέτρο που συνδέει τους
τομείς της ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών.
Τα δύο παλαιά μέλη
της Ε.Ε, έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε μια περιοχή όπου είναι επιτυχείς
επενδυτές. Ωστόσο, υπάρχει μια μεγάλη διαφορά μεταξύ της ενέργειας και της
πληροφορικής. Αν και είναι κατά κύριο λόγο επιχειρηματική και ανεξάρτητη από το
κράτος, η ενέργεια εξαρτάται από την πολιτική, τη ρύθμιση και την περιφερειακή
συνεργασία. Και κανένα από αυτά δεν λειτουργεί υπέρ του επιχειρηματικού
δυναμικού των Βαλκανίων.
Η διαδικασία δημιουργίας της Ενεργειακής Ένωσης θα μπορούσε
να βοηθήσει. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε τη Νοτιοανατολική Ευρώπη ως
περιοχή με υψηλή ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως δυναμικό
που χρειάζεται επείγουσα δράση . Επίσης, ξεκίνησε μια κίνηση, ώστε να επικρατήσει
περισσότερη διαφάνεια στον ενεργειακό τομέα.
Μέχρι πρόσφατα, η Νοτιοανατολική Ευρώπη αντιμετωπίζεται
κυρίως ως διάδρομος φυσικού αερίου - μια απλοϊκή άποψη που αγνοεί την ευπάθεια
της περιοχής, τις οικονομικές προοπτικές και το δυναμικό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η περιοχή μπορεί
να εδραιωθεί ως υπέρμαχος της καθαρής ενέργειας και της νέας τεχνολογίας, για την
τόνωση της οικονομίας και της ασφάλειας, ενώ παράλληλα θα επιτύχει έτσι μία σημαντική συμβολή στην ευρωπαϊκή
ανταγωνιστικότητα και στους στόχους για το κλίμα.
Εάν οι βαλκανικές χώρες κάνουν ένα βήμα πίσω από τα παλιά
τους όνειρα για ενεργειακή κυριαρχία και δράσουν με περισσότερη διαφάνεια και επιχειρηματικό πνεύμα, θα μπορούσαν να
περάσουν στο μέλλον των διασυνδεδεμένων, καθαρών και αποδοτικών κρατών σε ότι
αφορά στη χρήση της ενέργειας.