Γιάννος Παπαντωνίου, Πρόεδρος ΚΕΠΠ, πρώην υπουργός
Μάρκος Βερέμης, Πρόεδρος, Upstream, Εταίρος Big Pi Ventures
Αρίστος Δοξιάδης, Partner, Big Pi Ventures
Οδυσσέας Κυριακόπουλος, Επιχειρηματίας , πρώην Πρόεδρος του ΣΕΒ, της ΕΛΣ και του ΙΟΒΕ
Με συντονιστή τον δημοσιογράφο Νίκο Φιλιππίδη, οι εισηγητές αναγνώρισαν την κρισιμότητα των επιλογών που πρέπει να γίνουν στην ελληνική οικονομία και υπογράμμισαν τις δυσκολίες που εγείρει η σημερινή υγειονομική κρίση.
Κατά τον πρώην υπουργό κύριο Γιάννο Παπαντωνίου, η Ελλάδα στην μετά τον κορωνοιό εποχή θα είναι σοβαρά αποδυναμωμένη.
Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008-2009 προκάλεσε πολλαπλάσιο κόστος σε όρους απώλειας εισοδημάτων, αύξησης της ανεργίας και εκτίναξης του δημοσίου χρέους, σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Επιπλέον, η πρόσφατη κρίση της πανδημίας προσθέτει περισσότερα, αναλογικά, προβλήματα λόγω της εξάρτησης της οικονομίας μας από τομείς ιδιαίτερα εκτεθειμένους σε υγειονομικούς κινδύνους, όπως ο τουρισμός και οι υπηρεσίες.
Η οικονομική ανόρθωση μετά από μία τόσο επώδυνη εμπειρία απαιτεί χρόνο και προσπάθεια. Η έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη αποτελεί ένα πρώτο σημαντικό βήμα καταγραφής των προβλημάτων. Η έκθεση διαγράφει άξονες πολιτικής, αλλά παραμένει σχετικά ουδέτερη για το περιεχόμενό τους. Ποιες πολιτικές θα πρέπει να εφαρμοστούν και με ποιες προτεραιότητες, είναι μία συζήτηση που ανοίγει σήμερα.
Το ξεπέρασμα της κρίσης απαιτεί συνολική αλλαγή οικονομικού μοντέλου, που συνεπάγεται επαχθείς προσαρμογές. Ορισμένες δραστηριότητες ενδέχεται να συρρικνωθούν, ενώ η έλευση της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης με τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες, τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη, μας βρίσκει ανέτοιμους. Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή επιταχύνει την εισαγωγή καθαρών πηγών ενέργειας και τον περιορισμό της εξάρτησης από το κάρβουνο και το πετρέλαιο. Μέσα σε αυτό το νέο περιβάλλον, είναι βέβαιος ότι θα απαιτηθούν τεράστιες επενδύσεις για τη μετάβαση στις νέες τεχνολογίες και την πράσινη οικονομία. Το υπερβολικά υψηλό δημόσιο χρέος της χώρας περιορίζει τις δημόσιες επενδύσεις. Εξάλλου, η εκδήλωση υγειονομικών κρίσεων, όπως οι πανδημίες, κλονίζει την ασφάλεια του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε η παγκοσμιοποίηση περιορίζοντας τις διεθνείς επενδυτικές δραστηριότητες των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.
Η έλλειψη επαρκών κεφαλαίων αποτελεί έτσι κρίσιμη παράμετρο για την επιτυχία της προσπάθειας οικονομικής ανόρθωσης. Για να ξεπεραστεί, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να επιδιώξει, μαζί με άλλες χώρες, να εξαιρεθούν οι δημόσιες επενδύσεις από το πεδίο εφαρμογής του Συμφώνου Σταθερότητας της ΕΕ. Η αξιοποίηση των 32 δις ευρώ από το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης θα συμβάλει στην κάλυψη του επενδυτικού κενού. Για τις ιδιωτικές επενδύσεις, πρέπει το ταχύτερο να απαλλαγούν οι τράπεζες από τα «κόκκινα δάνεια» για να ανοίξει ο τραπεζικός δανεισμός, ιδιαίτερα προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Θα απαιτηθούν επίσης μεγάλες μεταρρυθμίσεις στον τρόπο οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας, για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις των νέων τεχνολογιών και των νέων μεθόδων παραγωγής.
- Αναβάθμιση της εκπαίδευσης για τη βελτίωση της ποιότητας του εργατικού δυναμικού και την άνοδο της παραγωγικότητας μέσα από την εκτεταμένη χρήση προηγμένων τεχνολογιών. Νέα προγράμματα σπουδών, νέες μέθοδοι διδασκαλίας και βαθιά μεταρρύθμιση στα πανεπιστήμια με μεταφορά αποφασιστικών αρμοδιοτήτων σε Συμβούλιο όπου θα συμμετέχουν ανεξάρτητα πρόσωπα κύρους ώστε να μην είναι ανεκτές αντιεκπαιδευτικές συμπεριφορές και να μην καλύπτονται συντεχνιακά συμφέροντα.
- Δραστική επέκταση της προσφοράς προγραμμάτων κατάρτισης για την αναδιάταξη του προσωπικού μεταξύ δραστηριοτήτων που συρρικνώνονται και νέων τομέων τεχνολογικής αιχμής. Σε αντίθετη περίπτωση, θα διογκωθεί επικίνδυνα η ανεργία.
- Αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης και της δικαιοσύνης για να αποκτήσουμε, επιτέλους αποτελεσματικό και δίκαιο κράτος. Οι επιχειρήσεις χρειάζονται στήριξη για να παράγουν και να επενδύουν. Ο πολίτης έχει ανάγκη προστασίας: Ο άνεργος για να βρει δουλειά, ο συνταξιούχος για να ζήσει με αξιοπρέπεια, ο φτωχός και αδύναμος για να ξεπεράσει βιοτικά προβλήματα, ο άρρωστος για δωρεάν ποιοτική περίθαλψη. Κοινωνική συνοχή εξασφαλίζεται όταν υπάρχει ισχυρό κοινωνικό κράτος.
Θεσμικές αλλαγές προσκρούουν σε ισχυρές συντεχνιακές και γραφειοκρατικές αντιστάσεις. Γι’ αυτό, χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός και μεγάλη αποφασιστικότητα. Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα στην παιδεία, τη διοίκηση, και τη δικαιοσύνη θα ταράξουν τα νερά. Η καθιέρωση αξιολόγησης είναι θέμα ταμπού για ορισμένους συνδικαλιστικούς παράγοντες. Η αλλαγή της δομής διοίκησης στα πανεπιστήμια θίγει πολλά συμφέροντα.
Το πρόβλημα των μεταρρυθμίσεων είναι πρωτίστως πολιτικό. Εξαρτάται από την ικανότητα και το σθένος των κυβερνώντων. Η Ελλάδα είναι σήμερα αντιμέτωπη με μία μεγάλη πρόκληση: Να ξαναστήσει την οικονομία, αλλά και την ίδια την κοινωνική ζωή, σε νέες βάσεις. Το εγχείρημα χρειάζεται, πέρα από μεγάλο όγκο επενδύσεων, θαρραλέες μεταρρυθμίσεις. Το πολιτικό σύστημα θα κριθεί από το βαθμό ανταπόκρισης σε αυτήν την πρόκληση».
Από την πλευρά του, ο κ. Μάρκος Βερέμης, στην παρέμβασή του, επισήμανε τις τεράστιες δυνατότητες που υπάρχουν για την ανάπτυξη τεχνολογικών προϊόντων στη χώρα μας, αν αξιοποιηθεί το υπάρχον ερευνητικό δυναμικό. Συνέστησε μία αναπτυξιακή πολιτική εστιασμένη στην έρευνα και την καινοτομία, ώστε η τεχνολογία να εξελιχθεί στο βασικό εξαγώγιμο προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και ο κ. Αρίστος Δοξιάδης, θεωρώντας ότι η τεχνολογία μπορεί να εξελιχθεί σε κινητήρια δύναμη της αναπτυξιακής διαδικασίας. Πρόσθεσε, όμως, ότι ορισμένες δομικές αδυναμίες της οικονομίας, όπως το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων, η υπερ- φορολόγηση της μισθωτής εργασίας – ιδιαίτερα στα μεσαία και τα υψηλότερα εισοδήματα – και η έκταση της παραοικονομίας, περιορίζουν την εμβέλεια των προσπαθειών στήριξης της καινοτομίας.
Ο κ. Οδυσσέας Κυριακόπουλος ανέδειξε σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες που παραμένουν αδρανείς, ιδιαίτερα στη μεταποιητική επεξεργασία προϊόντων του πρωτογενούς τομέα. Συμφώνησε για την ανάγκη θαρραλέων θεσμικών παρεμβάσεων, εστιάζοντας στις αδυναμίες που εκδηλώνονται στο στάδιο της υλοποίησης και, κυρίως, στην ανεπαρκή προσπάθεια ενημέρωσης των ενδιαφερομένων μερών και, ευρύτερα, της κοινής γνώμης για τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων, ώστε να εξασφαλιστεί μία στοιχειώδης συναίνεση. Το έλλειμμα διαβούλευσης πολώνει τις αντιπαραθέσεις οδηγώντας σε ματαίωση των μεταρρυθμίσεων, όπως συνέβη με το ασφαλιστικό το 2001. Επίσης ο πρώην πρόεδρος του ΣΕΒ, αναφέρθηκε και στον σημαντικό ρόλο της μεταλλευτικής βιομηχανίας στη χώρα μας, η οποία τα χρόνια της κρίσης έκανε και κάνει σοβαρά βήματα τόνωσης της εξωστρέφειας της.
(της συντακτικής Ομάδας του Newideas.gr)