Κάποιοι, κάποτε, νόμισαν ότι η μετάβαση από ένα μονοπoλικό σε έναν πολυπολικό κόσμο θα γινόταν σχεδόν χωρίς οδύνη και ωδίνες, αλλά η οικονομική, πολιτική και στρατιωτική βία σπεύδουν να τους απαλλάξουν από τις ψευδαισθήσεις τους. Φυσικά μια τέτοια υπηρεσία δεν είναι καλοδεχούμενη, διότι βασική παράμετρος των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που ψάλλουν ιερεμιάδες για την άνοδο της ακροδεξιάς είναι η δογματική τους πίστη στην παγκοσμιοποίηση και τα αδιαμφισβήτητα ευεργετήματά της. Έτσι πετάνε τη μπάλα στην κερκίδα, ενοχοποιώντας ακόμη και τον ΣΥΡΙΖΑ για την άνοδο της ελληνικής ακροδεξιάς ή επικαλούμενοι γενικά και αόριστα την ιστορική αμνησία, τον λαϊκισμό ή νεφελώδεις ιστορικούς κύκλους ενός μαγικά ντετερμινιστικού ιστορικού γίγνεσθαι, μεταξύ άλλων.
Σπάνια διαβάζουμε το παραμικρό για το μοιραίο σφάλμα της αποβιομηχάνισης της Ευρώπης ή την οικονομική κρίση ως εκείνο το γενικό υπόβαθρο της συνθηκης που καθιστά δυνατή την άνοδο της ακροδεξιάς και σε μεγάλο ποσοστό οφείλεται στην απορρύθμιση της οικονομίας. Όλα αυτά παρά το γεγονός ότι η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ παγκοσμιοποίησης, αποβιομηχάνισης και στροφής σε ακροδεξιά κόμματα διαπιστώνεται από επιφανείς οικονομολόγους, όπως η Helen V. Milner του Πανεπιστημίου του Πρίνστον. Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα άργησαν να φανούν εξαιτίας της επίπλαστης οικονομικής ευημερίας και της εισροής κοινοτικών κονδυλίων. Πώς όμως θα ήταν δυνατό η κρατούσα τάση όσων προπαγανδίζουν μία άνευ ορίων και όρων παγκοσμιοποίηση να εισέλθει σε φάση αυτοκριτικής χωρίς να αυτο-ακυρωθεί και να διαλυθεί; Ρητορικό το ερώτημα και μόνον.
Ούτε βεβαίως περνά από το μυαλό των ―αυτοπροσδιοριζομένων ως δημοκρατικών και απολύτως έγκυρων― κατηγόρων της Δεξιάς ή/και της Ακροδεξιάς (εντός ολίγου και της πατριωτικής Αριστεράς) ότι η πολιτική στροφή των ψηφοφόρων αποτελεί μια ισχυρή αντίδραση στην επικράτηση της οικονομίας επί της πολιτικής και στις συναφείς προσπάθειες των ιδεολογικών εξαδέλφων των παγκοσμιοποιητών να διασφαλίσουν ―νοσφιζόμενοι τη λαϊκή βούληση με αντιδημοκρατικά μέσα όπως η α λα Jason Brennan στιουαρτομιλικής έμπνευσης επιστοκρατία― την απρόσκοπτη συνέχιση του οικονομικού status quo διαζευγμένου από κάθε δημοκρατικό έλεγχο.
Η υποχώρηση του κράτους προνοίας, το οποίο είχε διογκωθεί ακριβώς για να αμβλυνθούν οι κοινωνικές συνέπειες της μετάβασης από παραγωγικές οικονομίες σε οικονομίες υπηρεσιών, αποτελεί ένα ακόμη διπλό ταμπού για όσους δεν θέλουν να αναγνωρίσουν την διττή αυτή αποτυχία. Ο Παναγιώτης Κονδύλης είχε προβλέψει ―τη μακρινή πια― δεκαετία του 1980 ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας της διάψευσης της φιλελεύθερης ουτοπίας υπό το βάρος τον αγώνων κατανομής αγαθών. Η κατάρρευση όμως, συμπληρώνουμε εμείς, της φιλελεύθερης ουτοπίας δεν σημαίνει απαραίτητα και τον εκμηδενισμό των οικονομικών εκείνων δυνάμεων που προώθησαν την παγκοσμιοποίηση. Αντιθέτως, μετά από μία «αιματοβαμμένη» ανάταξη με πολλά θύματα και αλλαγή του ιδεολογικού τους προσήμου πιθανότατα θα επιδιώξουν και πάλι να έχουν πρωτεύοντα λόγο στην πολιτική και την κουλτούρα.
Όλοι αυτοί, λοιπόν, μάλλον φοβούνται την Δεξιά, έστω και στην σημερινή νοθευμένη μορφή της, περισσότερο εν τέλει από την Ακροδεξιά, προκαλώντας επίτηδες σύγχυση μεταξύ των δύο, ώστε να μην τεθούν ποτέ ορισμένα αντι-ατομοκρατικά και θεμελιώδη αιτήματα του σύγχρονου ανθρώπου, που απορρέουν από την ρευστοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων και την ριζική ανεστιότητα του προσώπου. Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι επόμενος στόχος θα είναι η πατριωτική Αριστερά με τη μορφή που αυτή αναδύεται εκ νέου σε διάφορα πολιτικά σχήματα όπως ο Συνασπισμός Ζάρα Βάνγκενκνεχτ- Λογική και Δικαιοσύνη στην Γερμανία. Ακόμη και αν δεχθούμε την προτεραιότητα των οικονομικών παραγόντων η στροφή προς εύστοχες ή άστοχες, ριζικές ή ριζικοφανείς πολιτικές επιλογές δεν τροφοδοτείται μόνον από αυτούς τους παράγοντες αλλά και από την υποσυνείδητη επίγνωση ότι, για να θυμηθούμε τις Σημειώσεις για ένα ορισμό της κουλτούρας του Τ.Σ. Έλιοτ, οποιαδήποτε τοπική αναγέννηση της κουλτούρας αφήσει ανεπηρέαστες την πολιτική και την οικονομία δεν θα ήταν τίποτε παραπάνω από ένας τεχνητά συντηρούμενος αρχαιοδιφισμός.
*Φιλόλογος -Συγγραφέας
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")