Πέρασαν δυο χρόνια από το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα
και το διεθνές μιντιακό ενδιαφέρον για τις συνέπειές του μειώνεται. Ωστόσο ο
απόηχος της καταστροφής είναι αισθητός, κι όχι μόνο σε επίπεδο διεθνούς
διαλόγου για το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας.
Πάνω από
100.000 άνθρωποι παραμένουν ανέστιοι λόγω του δυστυχήματος, ενώ κάποιοι εξ'
αυτών έχουν χάσει τις οικογένειες τους, τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους,
ακόμη και την ίδια την επιθυμία να ζήσουν.
Η πυρηνική
βιομηχανία της Ιαπωνίας, οι ελεγκτές και η κυβέρνηση οφείλουν να εξηγήσουν
ξεκάθαρα για ποιο λόγο η επιστήμη και η τεχνολογία δεν μπορούσαν να
ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο και τις συνέπειες ενός τέτοιου συμβάντος σε μια
γεωλογικά ευάλωτη χώρα όπως η Ιαπωνία. Για ποιο λόγο διενεργείται μια παράλογα
ακριβή διαδικασία καθαρισμού σε περιοχές με χαμηλά επίπεδα ραδιενεργούς
μόλυνσης. Και γιατί δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη ένα λειτουργικό σύστημα
διαχείρισης των ιαπωνικών πυρηνικών αποβλήτων.
Τα μαθήματα που
πήραμε θα βοηθήσουν όχι μόνο να περιορίσουμε τον κίνδυνο για μελλοντικά
ατυχήματα, αλλά επίσης να διευκολύνουμε την ανάκαμψη σε περιοχές ανά την υφήλιο
που μολύνθηκαν από ραδιενεργές ή άλλες ουσίες. Η Ιαπωνία φημίζεται διεθνώς για
τη διαχείριση φυσικών καταστροφών. Αλλά η «Τέλεια Καταιγίδα» του μεγαλύτερου
σεισμού από την Βιομηχανική Εποχή, σε συνδυασμό με ένα τσουνάμι και την τήξη
που προέκυψε στους πυρήνες τριών πυρηνικών αντιδραστήρων στο εργοστάσιο Νταϊτσί
της Φουκουσίμα, ξεπέρασε κάθε πιθανό σενάριο.
Η κυβέρνηση και
οι τοπικές Αρχές δεν είχαν σχέδιο έκτακτης ανάγκης, με συνέπεια την
αναποτελεσματικότητα και την έλλειψη ενημέρωσης, ειδικά για τον κίνδυνο από την
ακτινοβολία.
Παρά τα
προβλήματα αυτά, εφαρμόστηκαν κάποια αποτελεσματικά μέτρα ώστε να εκκενωθούν οι
περιοχές όπου βρίσκονταν άνθρωποι σε κίνδυνο και να μειωθεί η πιθανή ζημιά από
την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων. Οι τοπικές Αρχές ξεκίνησαν άμεσα τη
διαδικασία απολύμανσης των ευαίσθητων περιοχών έξω από τις εκκενωθείσες ζώνες
(για παράδειγμα, νηπιαγωγεία και σχολεία), ενώ παράλληλα έγιναν προσπάθειες από
τον Ιαπωνικό Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (JAEA) να ελεγχθεί η κατάσταση.
Έτσι τέθηκαν οι
βάσεις για την υποστήριξη ενός ακόμη πιο αποτελεσματικού σχεδιασμού και την
εφαρμογή βαθμιαίων κινήσεων αποκατάστασης τοπικού χαρακτήρα σε ζητήματα
απεικόνισης περιοχών, τεχνολογίας καθαρισμού και προσωρινής διαχείρισης
αποβλήτων. Ο επαρκής σχεδιασμός είναι ιδιαιτέρως σημαντικός επειδή δεν είχε επιχειρηθεί ξανά αποκατάσταση σε τόσο μεγάλη κλίμακα και σε μια πληθυσμιακά
πυκνοκατοικημένη περιοχή με τόσο περίπλοκη τοπογραφία και χρήση γης.
Το αποτέλεσμα
εμπεριέχεται σε μια φιλική προς το χρήστη, ιντερνετική πλατφόρμα επικοινωνίας,
που αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή.
Μία τεράστια
ποσότητα αποβλήτων πρέπει να γίνει αντικείμενο διαχείρισης: να συλλεχθεί, να
μεταφερθεί, να ξεδιαλεχθεί, να αποθηκευτεί, να μειωθεί σε μέγεθος, να
ετοιμαστεί για αποκομιδή και, τελικώς, να διατηρηθεί σε μόνιμες εγκαταστάσεις
αποκομιδής, σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, λόγω της πίεσης
να επιστρέψουν οι άνθρωποι στις εστίες τους, η JAEA εκπόνησε ένα σχέδιο που
προέβλεπε μόνο την προσωρινή αποθήκευση των ραδιενεργών αυτών αποβλήτων, με
στόχο μια πρόχειρη λύση μέχρι να είναι διαθέσιμες μια κεντρική μονάδα
αποκομιδής, μια μεταβατική μονάδα φύλαξης καθώς και εγκαταστάσεις αποκομιδής.
Το μέγεθος των
αποβλήτων είναι τόσο μεγάλο -υπολογίζεται σε 30 εκατομμύρια κυβικά μέτρα,
αρκετά να γεμίσουν πάνω από είκοσι φορές το γήπεδο Tokyo Dome, χωρητικότητας
55.000 θεατών- και τα υλικά τόσο περίπλοκα, ώστε τα τελικά βήματα της
διαχείρισης πρέπει να βελτιωθούν πολύ προσεκτικά, ακόμη κι αν το κύριο
μολυσματικό υλικό είναι ραδιενεργό καίσιο, που είναι βραχύβιο. Με ολόκληρα
βουνά αποβλήτων να κάθονται μέσα σε σακουλές σε αποθήκες με κίνδυνο κάποια
στιγμή θα αλλοιωθούν, το πιο κρίσιμο θέμα πλέον είναι ο σχεδιασμός και η
ανάπτυξη μιας κεντρικής εγκατάστασης αποκομιδής τους.
Ένα σοβαρό
πρόβλημα είναι το ότι δεν έγινε διάλογος πριν από τον περιφερειακό καθαρισμό
ώστε να απαντηθεί το ερώτημα «πόσο καθαρό θεωρείται αρκετά καθαρό;» Ενώ
διαθέτουμε τα εργαλεία και τη γνώση για να αναπτύξουμε μια πιο ολιστική
προσέγγιση στην αποκατάσταση της εκκενωθείσας ζώνης, οι πολιτικές δεσμεύσεις
και η δημόσια αποδοχή είναι εξίσου σημαντικές όσο και τα τεχνικά ζητήματα στον
καθορισμό της πολιτικής.
Η JAEA ξεκίνησε
ένα σχέδιο ως πρότυπο για την μελλοντική διανομή της ραδιενέργειας σε
περιφερειακό επίπεδο, ξεκινώντας από έρευνες πεδίου για να αποκτήσουμε τα
δεδομένα που απαιτούνται προκειμένου να αναπτυχθούν τα εννοιολογικά και
μαθηματικά μοντέλα της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς του ραδιενεργού καισίου. Το
σχέδιο αυτό περιλαμβάνει διεπιστημονικές ιαπωνικές ομάδες, αλλά και ξένους
ειδικούς.
Δυο χρόνια μετά
την καταστροφή στη Φουκουσίμα, η Ιαπωνία συνεχίζει να αντιμετωπίζει πολλές
προκλήσεις σε επίπεδο περιφερειακής αποκατάστασης. Μια απ' αυτές είναι να
συμπεράνουμε με αξιοπιστία τις μελλοντικές διανομές ραδιενεργού καισίου, κάτι
το οποίο ουσιώδες για την αποτελεσματική παρακολούθηση και τον προσδιορισμό του
καλύτερου δυνατού σχεδίου απολύμανσης.
* Οι κκ
Shinichi Nakayama και Ian McKinley είναι ειδικοί στον καθαρισμό της μόλυνσης
από ραδιενέργεια και εργάζονται για την αντιμετώπιση της καταστροφής στη
Φουκουσίμα.
(από το "Βήμα" και το Project Syndicate)