Το 1983, το σοσιαλιστικό όραμα του François Mitter
r
and προσέκρουσε
στην οικονομική πραγματικότητα. Το γαλλικό
σοσιαλιστικό κόμμα αναγκάστηκε να ασκήσει πολιτική αντίθετη από την υπεσχημένη.
Η οικοδόμηση του σοσιαλιστικού παραδείσου μέσα στο εθνικό πλαίσιο αποδείχθηκε ανέφικτη. Ο François Mitter
r
and αναγκάστηκε
να στραφεί προς την Ευρώπη, κατεύθυνση την οποία είχε κατ'επανάληψιν καταγγείλει.
Συνέβαλε δραστικά στην ανάδυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην ενίσχυση του γαλλο-γερμανικού
άξονα. Διαμορφώθηκε, έτσι, ένα εναλλακτικό όνειρο, χάρη στο οποίο οι σοσιαλιστές
ανέκτησαν την πολιτική πρωτοβουλία: η Ευρώπη της ανάπτυξης, της ευημερίας, του πλουσιοπάροχου
κοινωνικού προτύπου. Η σοσιαλιστική πολιτική «απάντηση», αμειγώς υλιστική,
εξελίχθηκε στην εξ ίσου υλιστική ευρωπαϊκή θέση.
Τριάντα χρόνια μετά, ο François Hollande προσκρούει σε ανάλογα αδιέξοδα.
Η Ευρώπη της ανάπτυξης έχει μετατραπεί σε Ευρώπη της ύφεσης. Ο γαλλο-γερμανικός
άξονας εξασθένισε. Η Γαλλία, «πτωχός συγγενής» πλέον της Γερμανίας,
αδυνατεί να ηγηθεί ακόμη και στις νότιες χώρες οι οποίες δυσανασχετούν έναντι της
έξωθεν επιβεβλημένης οικονομικής πειθαρχίας. Ο François Hollande στην πρόσφατη παιδαγωγική
τηλεοπτική του παρέμβαση όχι μόνον δεν έπεισε, αλλά ανέδειξε την σοσιαλιστική
"απορία".
Πριν από την δεκαετία 1980, ο πόλεμος της Αριστεράς προς την Ευρώπη είχε
αποδειχθεί αναποτελεσματικός. Στα καθ'ημάς, αν και ευρέως διαδεδομένο, το σύνθημα
"ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο" δεν ανέστειλε τον ενθουσιασμό με τον
οποίο οι Έλληνες αποδέχθηκαν την είσοδο της Ελλάδας στον κλειστό ευρωπαϊκό όμιλο.
Αντιθέτως, η στροφή της Αριστεράς προς την Ευρώπη είχε καταστροφικά αποτελέσματα.
Η Αριστερά τελικώς έφθειρε την Ευρώπη διά του εναγγαλισμού.
Ο François Hollande είναι υποχρεωμένος να αναγνωρίσει την αποτυχία του γαλλικού
ευρω-σοσιαλιστικού πειράματος. Δεν είναι προβλέψιμες οι ακριβείς πολιτικές συνέπειες
της παραδοχής αυτής. Είναι, όμως, σαφές ότι ανοίγεται ευρύ πολιτικό πεδίο στους
Γάλλους αντιευρωπαϊστές. Δεν προδιαγράφεται αν και πώς ο François Hollande μπορεί
να επαναλάβει την φυγή προς τα εμπρός του François
Mitterrand
. Προ τριακονταετίας
υπήρχε στην Ευρώπη πολιτικό κεφάλαιο, στην διάθεση της αριστερής οικειοποίησης.
Σήμερα, η τράπεζα των διαθέσιμων πολιτικών σχεδίων μοιάζει εξ ίσου χρεωκοπημένη
με τις τράπεζες πολλών ευρωπαϊκών χωρών.
Ανοίγεται η προοπτική μιας ραγδαίας οπισθοδρόμησης της Ευρώπης, υπό την
επίδραση τυχοδιωκτικών και αντιευρωπαϊκών κινημάτων, όπου η πρωτοβουλία περνάει
στην Ακροδεξιά. Οι ακροαριστερές δυνάμεις ολισθαίνουν σε επικουρικούς ρόλους, καθώς η επιρροή
των αριστερών ιδεών συρρικνούται. Ενδεχόμενες συγκυριακές επιτυχίες απλώς θα επιταχύνουν την διείσδυση των ακροδεξιών
ιδεών.
Η επιστροφή στην ευρωπαϊκή αρετή είναι δύσβατη. Προϋποθέτει την αναστύλωση
των ευρωπαϊκών ιδανικών τα οποία απεμπόλησε ο θανάσιμος σοσιαλιστικός εναγγαλισμός.
Όμως, οι όποιες σχετικές επικλήσεις και διακηρύξεις
ηχούν σήμερα εν κενώ. Οι πληθυσμοί, απομακρυσμένοι από πολέμους και δικτατορίες,
χρειάζονται απτά στοιχεία για να επανα-κινητοποιηθούν για την
Ευρώπη. Έχουν, δηλαδή, ανάγκη από μιαν ισχυρή ευρωπαϊκή εικονογραφία.
Ο τομέας αυτός παραμελήθηκε πλήρως κατά την παρελθούσα τριακονταετία.
Μια απλή σύγκριση του αμερικανικού και του ευρωπαϊκού χαρτονομίσματος αρκεί για
να αποκαλύψει το ευρωπαϊκό εικονογραφικό κενό. Το δολλάριο βρίθει από σύμβολα και
απεικονίσεις, τα οποία εκφράζουν την ενότητα του αμερικανικού έθνους. Το ευρώ είναι,
αντιθέτως, άδειο από συμβολικές αναφορές.
Η εικονογραφική επανεπένδυση στο ευρωπαϊκό όραμα δεν απαιτεί ούτε κεφάλαια,
ούτε υποδομές, ούτε εργατικές μάζες. Προϋποθέτει επινοητικότητα, φαντασία και πολιτισμική
κληρονομία. Αξιοποιώντας τους άυλους αυτούς πόρους, τους οποίους διαθέτει εν αφθονία,
η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί από οπισθοφυλακή σε εμπροσθοφυλακή της Ευρώπης. Πρέπει,
όμως, να βγει από το κλίμα ηττοπάθειας και μειονεκτικότητας, στο οποίο την έχουν
βυθίσει οι οικονομικές αποτυχίες. Στην ευρωπαϊκή άμιλλα, έναντι της υλικής ισχύος,
οι ελάσσονες αλλά πλούσιες σε ιστορία δυνάμεις μπορούν να υπερτερήσουν με τα εφόδια
των ιδεών.«Ο καθείς και τα όπλα του», έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης.
Όμως, πριν προτείνει στην Ευρώπη την εικονογραφική της επανενσάρκωση, η
Ελλάδα πρέπει να αποκαθαρθεί από τους καταστροφικούς φορείς της παρελθούσης νοοτροπίας.
Κατ'εξοχήν πρόσταγμα υψηλής πολιτικής, μπορεί να προέλθει μόνον από τις ανώτερες σφαίρες της ηγεσίας.
* Ο κ.
Γ. Σ. Πρεβελάκης είναι Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Σορβόννη και Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδος στον ΟΟΣΑ
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ", 02/04/2013)