Η αγορά ηλεκτρικού ρεύματος αναστατώθηκε πολύ τις τελευταίες ημέρες. Η προσωρινή απόσυρση πυρηνικών μονάδων στη Γαλλία, δημιούργησε ένα έλλειμμα στην παραγωγή, το οποίο έπρεπε να καλυφθεί πανευρωπαϊκά από άλλες πηγές. Το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε και άρχισαν φυσικά οι πάσης φύσεως αξιολογήσεις. Κάποιοι θυμήθηκαν τον άνθρακα και τον λιγνίτη, κάποιοι το φυσικό αέριο. Έπαινοι δόθηκαν στις ανεμογεννήτριες για τη συμβολή τους στην όλη προσπάθεια.
Κανείς όμως δεν θυμήθηκε την ταπεινή βιομάζα, το υλικό δηλαδή που μένει από το κλάδεμα ή το κόψιμο των δένδρων, δασών, σπιτιών και πάρκων και από τα απομεινάρια αγροτικών καλλιεργειών. Η βιομάζα είναι μια μορφή ΑΠΕ με μηδενική επιβάρυνση στο περιβάλλον. Οσο διοξείδιο του άνθρακα δεσμεύει ένα δένδρο για να μεγαλώσει, το απελευθερώνει την ώρα που καίγεται, αφήνοντας όμως πίσω προς εκμετάλλευση τη ζέστη του.
Είναι η δημοκρατικότερη μορφή ενέργειας! Για να αποδώσει όμως καρπούς χρειάζεται άφθονη και κοπιαστική δουλειά, η οποία έχει σημαντικά μειωθεί με τη χρήση σύγχρονων μηχανημάτων. Αυτά λοιπόν τα δύο χαρακτηριστικά, είναι κατά τη γνώμη μας, οι ανασταλτικοί παράγοντες για τη διάδοσή της και τον ισοδύναμο υπολογισμό της στον ενεργειακό προγραμματισμό. Σήμερα όμως χρειαζόμαστε περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο, τόσο τη δημοκρατία, όσο και την εργασία.
Είναι πολλοί αυτοί που έχουν άφθονη βιομάζα στηδιάθεσή τους και μπορούν με μια μέτριας τάξης επένδυσηνα την αξιοποιήσουν για πολλά χρόνια. Η θέρμανση είναι η πιο εύκολη, προφανής, οικονομική και αποδοτική χρήση της. Κλαδεύεις, κάνεις τρίμα τα κλαδιά, τα αφήνεις στον ήλιο να στεγνώσουν, τα ρίχνεις σε ένα λέβητα βιομάζας και ζεσταίνεις το σπίτι σου. Ούτε να τρέχεις στο πρατήριο για πετρέλαιο, ούτε φόρους, ούτε μεγάλες δημοπρασίες και αναθέσεις, ούτε διαπλοκές. Απλές και καθαρές δουλειές! Δεν ισχυρίζομαι ότι μπορεί η βιομάζα να αντικαταστήσει όλες τις μορφές ενέργειας αλλά δεν είναι όμως και αμελητέα. Τώρα μάλιστα που όλοι θέλουν να ασχοληθούν με τηδενδροκομία. Από προσωπική εμπειρία τα ετήσια κλαδέματα του κτήματός μου με φιστικιές, επαρκούν για την θέρμανση δύο μεγάλων σπιτιών. Δεν είναι και άσχημα...
Η θέρμανση κτιρίων, τομέας όπου η βιομάζα έχει ισχυρό πλεονέκτημα, απορροφά μεγάλο μέρος της ενεργειακής δαπάνης όλων μας.
Και δεν είναι όμως μόνο η θέρμανση κτιρίων. Πολλές άλλες δραστηριότητες, χρειάζονται ζεστό νερό χαμηλής σχετικά θερμοκρασίας, όπως η επεξεργασία τροφίμων και τα ξενοδοχεία, τομέας όπου υπό προϋποθέσεις η βιομάζα είναι ανταγωνιστική. Σήμερα χρησιμοποιείται κατά κόρον το πετρέλαιο. Η αντικατάστασήτου με βιομάζα θα είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα. Εκατοντάδες τυροκομεία, δεκάδες αλλαντοποιίες, πολλές κονσερβοποιίες σε όλη τη χώρα, θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην αλλαγή του ενεργειακού μείγματος. Ηδη σε πολλές περιπτώσεις αυτό γίνεται. Οι κονσερβοποιίες ροδάκινου, καίνε το κουκούτσι για να παστεριώσουν τις κονσέρβες τους. Αντίστοιχα τα εργοστάσια παραγωγής βαμβακελαίου χρησιμοποιούν τα υπολείμματα από τα γειτονικά εκκοκκιστήρια, συνήθως της ίδια ιδιοκτησίας.
Καινοτόμος συμβολαιοποίηση σχέσεων στον τομέα αυτό θα είχε σημαντικά αποτελέσματα. Οι αγρότες που έχουν βιομάζα, θα αναλάμβαναν να την παραδώσουν σε μια συγκεκριμένη μορφή και με προκαθορισμένους όρους σε αυτούς που την χρησιμοποιούν. Οι αγρότες του Θεσσαλικού κάμπου, θα μπορούσαν να μαζεύουν την καλαμιά από τα σιτηρά και να την παραδίδουν στα ξενοδοχεία της Λίμνης Πλαστήρας και της Καλαμπάκας, δύο κατ’ εξοχήν χειμερινών τουριστικών προορισμών με μεγάλες ανάγκες θέρμανσης και ζεστού νερού. Οι ξενοδόχοι, θα πρέπει να προχωρήσουν σε μιας μικρής σχετικά κλίμακας επένδυση, να αλλάξουν τους λέβητές τους και να αυτοματοποιήσουν κατά το δυνατόν την τροφοδοσία τους. Θα είχαν όμως εξασφαλισμένο οικονομικό κέρδος και μια διαφήμιση οτι γίνονται περισσότερο φιλικοί προς το περιβάλλον, το οποίο τους δίνει σημαντικό πλεονέκτημα και τελικά... ψωμί.
Από την άλλη, στον κάμπο θα δημιουργηθούν μια σειρά δραστηριότητες, συλλογής, αποθήκευσης, φορτώματος, μεταφοράς της βιομάζας. Δηλαδή σημαντικό επιπλέον εισόδημα. Το πλεονέκτημα και το κέρδος θα μεγάλωνε σημαντικά εάν οι συμβάσεις αυτές γίνονταν με αγρότες κοντά στα ξενοδοχεία, έτσι ώστε να μπορούν να μεταφέρουν μόνοι τους με τα τρακτέρ τους, τα οποία εν’ πολλοίς κάθονται τον χειμώνα. Η βιομάζα έχει περιορισμένη θερμική αξία για τον όγκο της και δεν αντέχει μεγάλα κοστολόγια και μεταφορές. Η προστιθέμενη όμως αξία μιας τέτοιας κίνησης θα ήταν εκτιμώ σημαντική.
Υπάρχουν δεκάδες περιοχές στην Ελλάδα που τέτοιας μορφής συνεργασίες θα είχε εξαιρετικά αποτελέσματα. Η ελιά, ένα δένδρο με μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση και παράλληλα κατ’ εξοχήν "ενεργειακό”, θα μπορούσε να αποτελέσει τηβάση συνεργασιών στην Πελοπόννησο και την Κρήτη. Η Δημητσάνα και η Βυτίνα χρειάζονται πολλήζέστη για να ικανοποιήσουν τους χιλιάδες χειμωνιάτικους επισκέπτες τους. Αλλά και η παραλιακή Κρήτη, χρειάζεται πολύ ζεστό νερό για να πλύνει τα πιάτα και τα σεντόνια των εκατομμυρίων καλοκαιρινών επισκεπτών της. Για να μην πούμε για τηβασίλισσα των χειμερινών προορισμών, τη Μύκονο του χειμώνα, την Αράχοβα, που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τον ελαιώνα της γειτονικής Αμφισσας και να γίνει ο πρώτος πράσινος προορισμός της χώρας.
Εκεί όμως που μπορούσε να γίνει μια πρωτοφανής επανάσταση, είναι θέρμανση με βιομάζα δημοσίων κτηρίων της επαρχίας, με έμφαση τα πλέον ευαίσθητα κτίρια, δηλαδή τα σχολεία και τα ιατρεία, νοσοκομεία, γηροκομεία κ.α. Εδώ πεδίον δόξης λαμπρό για τους Δημάρχους. Οι ζεστές σχολικές αίθουσες, είναι βασική προϋπόθεση για να μάθουν τα παιδιά γράμματα και να συμπαθήσουν τηγνώση. Από την άλλη, δεδομένης της σημαντικότητας της εκπαίδευσης, θεωρώ υπέρτατη υποκρισία να διαμαρτύρονται οι γονείς-αγρότες ότι το σχολείο τους δεν έχει θέρμανση.
Αυτοδιαχείριση! Αυτή είναι η λέξη. Με διάφορες άλλες ευκαιρίες, πολλοί απειλούν να πάρουν το νόμο στα χέρια τους. Να η ευκαιρία! Αφού είναι τόσο σημαντικό για το παιδί μου να μάθει γράμματα, με πολύ μικρό κόστος θα αναλάβουμε όλοι μαζί στο χωριό ή την κωμόπολη την ζεστασιά του σχολείου. Αντί να καίμε τις καλαμιές-ευτυχώς από φέτος τηρείται η απαγόρευσή της- θα τις μαζεύουμε και θα τις χρησιμοποιούμε για το σχολείο. Θα βοηθήσουμε παράλληλα τον Δήμο με εθελοντική εργασία ή άλλης μορφής δράση, ώστε τα κλαδέματα από τα δένδρα των πάρκων και των πλατειών να χρησιμοποιούνται και αυτά.
Είναι ανεπίτρεπτο, να πηγαίνουν οι γέροντες γονείς μας στο Αγροτικό ιατρείο και να κρυώνουν, σε μια χώρα που ο άφθονο ήλιος παράγει άφθονη βιομάζα. Είναι ένας ελάχιστος σεβασμός της μιας γενιάς προς την προηγούμενη. Ναι, συμφωνώ ότι το παράλυτο και χρεοκοπημένο κράτος μας θα έπρεπε να φροντίσει γι' αυτό. Αλλά αφού δεν φροντίζει, τι θα γίνει, θα αφήσουμε τους ηλικιωμένους στο κρύο την ώρα που ο γιατρός τους παίρνει τα ακροαστικά ή περιμένουν στην αίθουσα αναμονής;Νομίζω ότι οι κριτικές και τα λόγια είναι περιττά.
Την εποχή της δικτατορίας, ένας χωροφύλακας έλεγε: δεν μπορεί ένα χωριό να θρέψει ένα χωροφύλακα ζητώντας συνέχεια δωρεάν τρόφιμα. Ας δανειστούμε την φράση – και μόνο- και να πούμε δεν μπορεί ένα χωριό να ζεστάνει ένα ιατρείο ή ένας νομός ένα νοσοκομείο;Αυτή θα είναι η απάντηση της δημοκρατίας σε κάθε άλλη μορφή διοίκησης και πολιτεύματος. Οι κάτοικοι της υπαίθρου, από πάντα ψήφιζαν αυτούς που τους υπόσχονταν καλύτερη υγεία και παιδεία. Να εδώ μια ευκαιρία! Βέβαια το αρρωστημένο μυαλό του πολιτικού μας συστήματος θα βλέπει κι εδώ θέσεις διορισμού για θερμαστές νοσοκομείων... Αλλά τι να κάνουμε δεν γίνονται οι αλλαγές σε ένα βράδυ.
Για μια ακόμη φορά, νομίζω οτι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα φαινόμενο συλλογικής κακοδιαχείρισης και άγνοιας. Εδώ όμως που φτάσαμε, δεν συγχωρείται τίποτα από τα δύο. Μηχανήματα κάθε μορφής και βαλαντίου υπάρχουν διαθέσιμα στην αγορά και μάλιστα φτιαγμένα από ελληνικά χέρια. Καύσιμη βιομάζα υπάρχει άφθονη. Έλλειψη εργασίας και ανάγκη για νέο αγροτικό εισόδημα επίσης. Κάποιος πρέπει να ξεκινήσει να οργανώσει την κατάσταση. Παλαιότερα, επί εποχής Αγροτικής Τράπεζας, θα λέγαμε να δώσει η Τράπεζα δάνεια κατ΄ εντολή του υπουργείου. Αυτό σήμερα δεν γίνεται. Και οι τέσσερις όμως τράπεζες κόπτονται να μπουν στην αγροτική χρηματοδότηση. Να μια εφαρμογή πολλαπλής απόδοσης: εισόδημα, εργασία, προστασία περιβάλλοντος, μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα, προβολή και αναβάθμιση υπηρεσιών, εκσυγχρονισμός ενός ολόκληρου συστήματος.
Οι Δήμαρχοι, θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν πολίτες προς την κατεύθυνση αυτή. Όπως ακριβώς έγινε με τους σχολικούς τροχονόμους, όπως έγινε με τα συσσίτια. Κάποιος πρέπει να εμπνεύσει και να καθοδηγήσει τους πολίτες και τα αποτελέσματα θα είναι εντυπωσιακά. Γιαυτό αποκαλέσαμε την βιομάζα δημοκρατική μορφή ενέργειας. Πολλοί μπορούν να ευεργετηθούν από την αξιοποίησή τους, ενώ κανείς τρίτος δεν θα εισπράξει από την υπεραξία της.
Κι αφήστε τα πυρηνικά στη Γαλλία να κλείνουν και τους Ρώσους να παίζουν παιχνίδια με το αέριο. Εμείς ζεσταινόμαστε Ελληνικά!
* Ο κ. Δημήτρης Αντωνόπουλος είναι Αγροτοοικονομολόγος Msc -Παραγωγός Κελυφωτού Φιστικιού.
(Πηγή: capital.gr)