Στις ενεργειακές διασυνδέσεις ανάμεσα στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης ήταν αφιερωμένο το εφετινό, «10th SE Europe Energy Dialogue» του Ινστιτούτου Ενέργειας Ν.Α. Ευρώπης (ΙΕΝΕ), με τίτλο «Connecting SE Europe’s Energy Markets».
Παράλληλα, κατά τη διάρκεια του μεγάλου ετήσιου συνεδρίου του ΙΕΝΕ, που εφέτος πραγματοποιήθηκε στην πρωτεύουσα της Σερβίας, Βελιγράδι, στις 13 και 14 Ιουνίου, παρουσιάστηκε, για πρώτη φορά στη ΝΑ Ευρώπη, η βασική μελέτη αναφοράς του ΙΕΝΕ, «SE Europe Energy Outlook 2016/2017».
Οι εργασίες του εφετινού «10ου Ενεργειακού Διαλόγου ΝΑ Ευρώπης» του ΙΕΝΕ ξεκίνησαν την Τρίτη, 13 Ιουνίου 2017, με εισαγωγικές ομιλίες του Προέδρου του Ινστιτούτου, κ. Ιωάννη Χατζηβασιλειάδη, του Προέδρου της Εποπτικού Συμβουλίου της σερβικής EPS, Δρ. Branko Kovacevic, και του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της ΔΕΗ, κ. Μανόλη Παναγιωτάκη.
Το συμπέρασμα που προέκυψε από τις ομιλίες των κκ. Παναγιωτάκη και Kovacevic ήταν ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες ηλεκτρισμού στη ΝΑ Ευρώπη είναι κοινές, καθώς τόσο η ΔΕΗ όσο και η κρατική σερβική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας EPS καλούνται να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον απανθρακοποίησης και στις απαιτήσεις του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Κατά την πρώτη συνεδρία του 10th SEEED, που ήταν αφιερωμένη στις διεθνείς και περιφερειακές ενεργειακές προοπτικές, με προεδρεύοντα τον κ. Mr. Nikola Radovanovic (Chief Legal Officer για θέματα νομοθεσίας ΕΕ - Γραφείο Συνδέσμου ΕΕ, Γραφείο Δντος Συμβούλου, NIS Gazprom Neft, Σερβία), ομιλητές ήταν οι Δρ. Yurdakul Yigitguden (Ανεξάρτητος Ενεργειακός Σύμβουλος και πρώην Συντονιστής Οικονομικών και Περιβαλλοντικών Δραστηριοτήτων του ΟΑΣΕ, Τουρκία), Δρ. Narsi Ghorban (Γραμματέας της Επιτροπής Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου, Ιράν), καθ. Ionut Purica (Εκτελεστικός Διευθυντής, Συμβουλευτικό Κέντρο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Ακαδημία της Ρουμανίας), κ. Dragana Orlic (αναπληρώτρια Διευθύντρια, Κέντρο Συντονισμού Ηλεκτρικής Ενέργειας -EKC, Σερβία). Ακολούθησε συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με τη συμμετοχή των ως άνω ομιλητών καθώς και των κ. Milan Zdravkovic, DSO Executive Director, PE SRBIJAGAS, Σερβία) και Δρ. Branko Kovacevic.
Στην επόμενη, δεύτερη συνεδρία, η οποία ήταν αφιερωμένη στο μεταβαλλόμενο ενεργειακό τοπίο και τα βασικά ζητήματα πολιτικής στη ΝΑ Ευρώπη, ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ κ. Κωστής Σταμπολής παρουσίασε τη «SE Europe Energy Outlook 2016/2017» (SEEEO 2016/2017) του Ινστιτούτου. Το SEEEO 2016/2017, η σημαντική αυτή μελέτη του ΙΕΝΕ, παρέχει μια εμπεριστατωμένη και ολοκληρωμένη εικόνα της ενεργειακής κατάστασης και των συναφών προοπτικών του ενεργειακού τομέα στις - 13 συνολικά - χώρες της ΝΑ Ευρώπης.
Στη συνέχεια της ίδιας συνεδρίας, όπου προήδρευσε ο Γενικός Διευθυντής του International Center for Petroleum & Industrial Management (ICM), με έδρα την Αυστρία, Δρ. Hans Hutta, πραγματοποιήθηκε συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με αντικείμενο τα βασικά ευρήματα του SEEEO 2016/2017, με τη συμμετοχή των Δρ. Dusko Tubic (Διευθυντής, Συντονιστικό Κέντρο Ασφάλειας, Σερβία), κ. Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου, Γενικού Γραμματέα του ΙΕΝΕ και Partner της δικηγορικής εταιρείας KG Law Firm (Ελλάδα), του καθ. Ionut Purica και του κ. Nenad Stefanovic (Senior Expert για Θέματα Ηλεκτρισμού, Υπηρεσία Ενέργειας της Δημοκρατίας της Σερβίας - AERS).
Οι εργασίες της δεύτερης ημέρας του συνεδρίου ξεκίνησαν με μία συνεδρία αφιερωμένη στις προτεραιότητες των αγορών ηλεκτρισμού και την περιφερειακή ολοκλήρωση. Ειδικότερα, η συγκεκριμένη, τρίτη συνεδρία του 10th SEEED, με συντονιστή τον κ. Nenad Stefanovic, επικεντρώθηκε στην λειτουργία των αγορών ηλεκτρισμού, την πρώιμη εφαρμογή της κατανομής της δυναμικότητας (
capacity) και τη διαχείριση της συμφόρησης (CACM), όπως επίσης και σε ρυθμιστικά και νομικά θέματα, τη διασυνοριακή εμπορία ηλεκτρισμού, την επέκταση των δικτύων, και τις ανταλλαγές ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας.
Στο πρώτο μέρος της συνεδρίας συμμετείχαν ως ομιλητές οι κκ. David Zarkovic (Διευθυντής Εμπορίας Ηλεκτρισμού, EPS, Σερβία), Ανδρέας Μηταφίδης (Διευθυντής Διαχείρισης Ενέργειας της ΔΕΗ), Milos Mladenovic (Managing Director, SEEPEX, Σερβία) και Δρ.
Nick Frydas (Senior Energy Specialist, Energy & Resources Efficiency Advisory Services, International Finance Corporation,Παγκόσμια Τράπεζα
,Σερβία
).Στο επόμενο μέρος ομιλητές ήταν οι Δρ. Vesna Borozan, (Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Πληροφοριακών Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου «Κύριλλος και Μεθόδιος», ΠΓΔΜ), Aleksandar Mijuskovic, (Εκτελεστικός Διευθυντής, SEECAO, Μαυροβούνιο) και Dragan Vignjevic (Γενικός Διευθυντής, Statkraft, Σερβία).
H τέταρτη συνεδρία εστίασε στα σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) αλλά και η ενεργειακή αποδοτικότητα στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, με συντονίστρια την καθηγήτρια κ. Vesna Borozan. Ο κ. Κωνσταντίνος Θεοφύλακτος, πρόεδρος του ΕΣΣΗΘ και πρόεδρος της Επιτροπής Ενεργειακής Αποδοτικότητας του ΙΕΝΕ, επισήμανε, μεταξύ άλλων, τον σημαντικό ρόλο της Οδηγίας Ενεργειακής Αποδοτικότητας, αλλά και της πολιτικής για θέρμανση/ψύξη, όπως και την σπουδαιότητα διεθνών χρηματοδοτήσεων για έργα ενεργειακής αποδοτικότητας και ΑΠΕ κυρίως στις χώρες των Βαλκανίων μέσω της Παγκόσμιας Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EIB), μεταξύ άλλων. Όσον αφορά την συμπαραγωγή στην ΝΑ Ευρώπη, τόνισε τα εμπόδια που εμφανίζονται στην περιοχή για την ανάπτυξή της, συνοψίζοντάς τα ως εξής: μεγάλη περίοδος αδειοδότησης για την κατασκευή, λειτουργία και σύνδεση στο δίκτυο, γραφειοκρατία, ασταθές νομικό πλαίσιο και άγνωστη τεχνολογία ενεργειακής αποδοτικότητας στον κόσμο της μηχανικής.
O κ. Yurdakul Yigitguden, ανεξάρτητος ενεργειακός σύμβουλος και πρώην συντονιστής οικονομικών και περιβαλλοντικών δραστηριοτήτων του ΟΟΣΑ, τόνισε ότι υπάρχει μέχρι και 50% δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας στα υπάρχοντα κτίρια στην Τουρκία, ενώ ανέφερε ότι τα κύρια εμπόδια στον τομέα των κτιρίων είναι η έλλειψη κινήτρων και οι καθυστερήσεις στην λήψη εμπορικών και ημι-εμπορικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων.
Ο κ. Aleksandar Macura, πρόεδρος του σερβικού RES Foundation, επικεντρώθηκε στην υψηλή εξάρτηση των χωρών της ΝΑ Ευρώπης σε ενεργειακές εισαγωγές, αλλά και στην ένταση ενέργειας και ρύπων αυτών. Η κ. Maja Turkovic, ιδρύτρια της σερβικής Ένωσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, αναφέρθηκε στην ομιλία της στο μέλλον των αγορών των ΑΠΕ στην ΝΑ Ευρώπη, προτείνοντας, παράλληλα, ένα νέο σχήμα για την υποστήριξη της διάδοσής τους.
Από την πλευρά της, η κ. Antonela Solujić, επικεφαλής του τμήματος ενεργειακής αποδοτικότητας του υπουργείου ενέργειας της Σερβίας, τόνισε ότι η ενεργειακή αποδοτικότητα είναι ένα σημαντικό στοιχείο ενεργειακής πολιτικής της χώρας με την ύπαρξη κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου. Τέλος, ο κ. Νικόλαος Σοφιανός, επικεφαλής του τμήματος ερευνών του ΙΕΝΕ, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι το μέσο μερίδιο των ΑΠΕ στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί σταδιακά μέχρι το 2050, φθάνοντας σχεδόν το 30%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι προβλέψεις που παρουσιάστηκαν από τον κ. Σοφιανό περιλαμβάνονται στο «SE Europe Energy Outlook 2016/2017» του ΙΕΝΕ και πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο συνεργασίας του Ινστιτούτου με το E3M-Lab του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) το οποίο έχει μακροχρόνια εμπειρία στην ενεργειακή μοντελοποίηση υπό την επίβλεψη του καθηγητή κ. Παντελή Κάπρου, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΙΕΝΕ. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τη νέα μελέτη του ΙΕΝΕ «SE Europe Energy Outlook 2016/2017», που πρόσφατα κυκλοφόρησε, διατυπώθηκαν μελλοντικές προβλέψεις μέχρι το 2050 ανά πενταετία για κάθε χώρα της ΝΑ Ευρώπης ξεχωριστά με εφαρμογή του μοντέλου PRIMES.
Επίσης, υπήρξε αναφορά στις προβλέψεις ενεργειακών επενδύσεων στην ΝΑ Ευρώπη ανά τομέα ενέργειας μέχρι το 2025, επισημαίνοντας το σύνολο αυτών σε €273 δις για το σενάριο Α (υποθέτοντας ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης 1%) και σε €333 δις για το σενάριο Β (υποθέτοντας ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης 3%). Οι τομείς του ηλεκτρισμού (μέχρι €145 δις) και των ΑΠΕ (μέχρι €49 δις) αποτελούν το κύριο κορμό των επενδύσεων στην ενεργειακή αγορά της περιοχής έως το 2025.
Στις ευκαιρίες και τις προκλήσεις όσον αφορά την επέκταση της αγοράς φυσικού αερίου στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, επικεντρώθηκε η πέμπτη συνεδρία του «10th SE Europe Energy Dialogue», με προεδρεύοντα τον κ. Petar Maksimovic, Γενικό Γραμματέα της AERS.O Aleksadar Kovacevic, Σέρβος ενεργειακός αναλυτής, τόνισε ότι η περιοχή της ΝΑ Ευρώπης είναι σημαντική από γεωγραφικής άποψης όσον αφορά τις αγορές φυσικού αερίου, αλλά με μικρές επενδυτικές ευκαιρίες, όπως έχει φανεί τα τελευταία χρόνια.Επίσης, επεσήμανε το χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ στις χώρες της περιοχής, αλλά και τις περιορισμένες και υποχρησιμοποιούμενες υποδομές φυσικού αερίου στην ΝΑ Ευρώπη.
Ο κ. Φαραντούρης, γενικός σύμβουλος, επικεφαλής του νομικού τμήματος της ΔΕΠΑ και προεδρεύων της επιτροπής νομικών ζητημάτων της Eurogas, τόνισε την ανάγκη ύπαρξης περισσότερων υποδομών φυσικού αερίου στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, αλλά και της χρήσης περισσότερου φυσικού αερίου στην περιοχή και κυρίως του LNG. Επιπροσθέτως, τόνισε τις ευκαιρίες ανάπτυξης της χρήσης του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ελλάδα, η οποία, όπως είπε μπορεί να γίνει κόμβος μέσω διαφόρων έργων, όπως το Poseidon Med II.
Ο κ. Durovic, Κροάτης ενεργειακός αναλυτής και πρώην ανώτερο στέλεχος της
Plinacro, επικεντρώθηκε στην Κροατία, αναφέροντας κάποια βασικά ενεργειακά στοιχεία της χώρας, όπως ενεργειακή παραγωγή και κατανάλωση, αλλά και τελευταία διαθέσιμα στοιχεία φυσικού αερίου αυτής. Στη συνέχεια περιέγραψε διεξοδικά το κροατικό δίκτυο φυσικού αερίου, ενώ υπήρξε ειδική αναφορά στα πρότζεκτ του Ionian Adriatic Pipeline (IAP) και του τέρμιναλ LNG Krk.
O κ. Βudimir, Investment Executive Director της κρατικής εταιρείας παροχής φυσικού αερίου στη Σερβία Srbijagas, επικεντρώθηκε κυρίως στις διασυνδέσεις φυσικού αερίου μεταξύ Σερβίας-Κροατίας και Σερβίας-Ρουμανίας, αναφέροντας τεχνικά χαρακτηριστικά αυτών, ενώ υπήρξε σύντομη αναφορά στους αποθηκευτικούς χώρους της χώρας.
Ο κ. Σταμάτης Κουτσούκος, Process Coordinator της Asprofos Engineering, τεχνικής και συμβουλευτικής εταιρείας στην Ελλάδα, θυγατρικής των ΕΛΠΕ, επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ότι το γεγονός ότι ο TAP περνάει τρεις φορές από εθνικά σύνορα (Τουρκία-Ελλάδα, Ελλάδα-Αλβανία και Αλβανία-Ιταλία) σημαίνει ότι τίθενται και διαφορετικά νομοθετικά και τεχνικά ζητήματα για κάθε χώρα ξεχωριστά.
Hέκτη συνεδρία ήταν αφιερωμένη στις ενεργειακές επενδύσεις και τις επιχειρηματικές ευκαιρίες στη ΝΑ Ευρώπη, με συντονιστή τον κ. Milan Zdravkovic.
Η ΝΑ Ευρώπη προσπαθεί να προσαρμοστεί στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις, αλλά η περιοχή έχει διαφορετικές ανάγκες, πράγμα που σημαίνει πως, στο μέλλον, οι επενδύσεις θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες σε αυτές, με γνώμονα πάντα την πιο έξυπνη επιλογή, όπως τόνισε ο κ. Nikola Radovanovic, Chief Legal Officer για θέματα νομοθεσίας ΕΕ της σερβικής εταιρείας φυσικού αερίου NIS Gazprom Neft.
Από την πλευρά της ΔΕΗ, ο κ. Παύλος Μπαξεβάνης, επικεφαλής της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Επιχειρηματικών Δράσεων, επισήμανε ότι νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής αναμένεται να κατασκευαστούν στην Ελλάδα με πιο περιβαλλοντικά φιλικό προφίλ, αναφέροντας συγκεκριμένα τις μονάδες Αλιβέρι
V, Μεγαλόπολη
V, Ιλαρίων και Πτολεμαΐδα V. Επιπλέον, η ΔΕΗ προσπαθεί να προσαρμοστεί και να διαμορφώσει νέες υπηρεσίες, να διεισδύσει στο
electricity
trading, στις ΑΠΕ, αλλά και να είναι παρούσα μέσω θυγατρικών εταιρειών σε περισσότερες χώρες της ΝΑ Ευρώπης.
Σχετικά με την δυνατότητα εκμετάλλευσης της δυναμικής των ΑΠΕ, ο κ. Χρήστος Παπαδόπουλος, Περιφερειακός Διευθυντής για την Ευρώπη της βρετανικής
Energy
Exemplar, ανέφερε ότι η λύση είναι η ύπαρξη ευελιξίας. Παράλληλα, απέδωσε τη μείωση στις τιμές του ηλεκτρισμού στην Ευρώπη στη μείωση της ενεργειακές ζήτησης, καθώς και στην χρήση περισσότερων ΑΠΕ, αλλά και καλύτερων τεχνολογιών στην ενεργειακή αποδοτικότητα.
Στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας επικεντρώθηκε η έβδομη και τελευταία συνεδρία του 10
th
SEEEDτου ΙΕΝΕ, της οποίας προεδρεύων ήταν ο καθηγητής κ. Δημήτρης Μαυράκης, διευθυντής του Κέντρου Ενεργειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ) του Πανεπιστημίου Αθηνών.
O κ. Σάββας Πολίτης, υπεύθυνος επιστημονικού έργου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (
JRC) με έδρα το Petten της Ολλανδίας, τόνισε ότι θα πρέπει να υπάρξει ενιαία προσέγγιση στον ορισμό της ενεργειακής φτώχειας από τις χώρες μέλη της
EE καθώς και την γενική έλλειψη τυποποιημένης συλλογής δεδομένων, που αφορούν το φαινόμενο αυτό. Όπως ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο κ. Πολίτης σημαντικός αναμένεται να είναι ο ρόλος του νεοσυσταθέντος Παρατηρητηρίου Ενεργειακής Φτώχειας (Energy Poverty Observatory) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Στην από κοινού παρουσίαση του ζητήματος της ενεργειακής φτώχειας στα Δυτικά Βαλκάνια από τους κκ. Mihailo Mihailovic (Σέρβος ενεργειακός αναλυτής) και Nikola Tomasovic (Σέρβος ενεργειακός σύμβουλος της συμβουλευτικής NIRAS International Consulting), δόθηκε έμφαση στην υψηλή συσχέτιση μεταξύ του ποσοστού του πληθυσμού, που βρίσκεται στο όριο της φτώχειας, και του ποσοστού του πληθυσμού με χρέος στους λογαριασμούς κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο κ. Γιώργος Λάντζας, Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ Αλβανίας, τόνισε ότι στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, πάνω από το 30% των νοικοκυριών εκτιμάται ότι αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας και, άρα, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για άμεσο περιορισμό αυτού. Όπως επισήμανε, υπάρχουν ακόμα ιδιαιτερότητες σε εθνικό επίπεδο, αλλά το περιφερειακό επίπεδο της ΝΑ Ευρώπης θα υπερισχύσει με την υποστήριξη ξένων επενδύσεων.
Από την πλευρά του, ο κ. Κωνσταντίνος Θεοφύλακτος, πρόεδρος του ΕΣΣΗΘ και πρόεδρος της Επιτροπής Ενεργειακής Αποδοτικότητας του ΙΕΝΕ, τόνισε τις επιπτώσεις που επιφέρει η ενεργειακή φτώχεια στην υγεία των ανθρώπων, συμπεριλαμβάνοντας καρδιολογικά, νευρολογικά και αναπνευστικά προβλήματα.
Επίσης, αναφέρθηκε στη μελέτη SE Europe Sustainable Energy Policy (SEE SEP) το 2015 με τίτλο «Energy Poverty in SE Europe-Surviving the Cold», που, μεταξύ άλλων, προτείνει την σύγκλιση των εθνικών νομοθεσιών των χωρών της περιοχής με το ευρωπαϊκό κεκτημένο για την προστασία των ενεργειακών καταναλωτών. Σχετικά με την ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα, σημείωσε ότι η οικονομική κρίση ανέδειξε το πρόβλημα κυρίως με την θέρμανση το χειμώνα, ενώ, αντίθετα, σημείωσε ότι δεν υπάρχει σημαντικό πρόβλημα στους τομείς της βιομηχανίας και των μεταφορών.Παράλληλα, επισήμανε ότι χρειάζεται και ένας δείκτης μέτρησης του συγκεκριμένου ζητήματος σε ολόκληρη την ΝΑ Ευρώπη.
Το 10th SEEED πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ενέργειας και Μεταλλευμάτων της Σερβίας. Βασικοί χορηγοί της εκδήλωσης ήταν η ΔΕΗ και η σερβική NIS Gazprom Neft, ενώ στους χορηγούς περιλαμβάνονταν ο Όμιλος Ελληνικά Πετρέλαια και η ΔΕΠΑ. Υποστηρικτές του συνεδρίου ήταν η PE SRBIJAGAS και οι δικηγορικές εταιρείες
KG
Law
Firm
και
SEE
Legal, ενώ χορηγοί επικοινωνίας (
media
partners) ήταν το ενεργειακό portal
Energia.
gr, τα ενημερωτικά
sites
SEE News
και
Balkan
Green
Energy
News
και η εφημερίδα
New
Europe.