Με 84 κομμάτια πλαστικού στο στομάχι της, ανάμεσά τους ένα
μπαλόνι, πλαστικές σακούλες και θραύσμα από παιχνίδι, ζούσε μία μικρή θαλάσσια
χελώνα καρέτα, που βρέθηκε να πλέει νεκρή στο ανατολικό Αιγαίο τις ημέρες των
Χριστουγέννων.
Ενδεικτική της κατάστασης που επικρατεί στις θάλασσές μας
από την απόρριψη πλαστικών είναι η περίπτωση της νεκρής χελώνας, όπως
επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο
διευθυντής
στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας "Αρχιπέλαγος" Θοδωρής Τσιμπίδης,
με αφορμή την εφαρμογή του μέτρου χρέωσης της πλαστικής σακούλας στην χώρα μας.
"Η χελώνα αυτή ζούσε έχοντας στο στομάχι της 84
κομμάτια πλαστικού (ένα μπαλόνι, κομμάτια από πλαστικές σακούλες και
πολυεστερικές συσκευασίες, ένα θραύσμα από παιχνίδι και πολλά άλλα) και τελικά
πέθανε από πρόσκρουση με ταχύπλοο σκάφος. Λίγες ημέρες πριν, μία πράσινη
θαλάσσια χελώνα βρέθηκε επίσης νεκρή στην ακτή έπειτα από την κατάποση ενός
παραγαδιού. Αυτά δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά, αλλά μια χαρακτηριστική
εικόνα της κατάστασης που έχουμε από κοινού προκαλέσει στις θάλασσές μας"
λέει ο κ. Τσιμπίδης.
Η έρευνα του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος στον τομέα της
πλαστικής ρύπανσης των θαλασσών ξεκίνησε το 2009 σε εργαστήρια που εδρεύουν στη
Σάμο, με στόχο να εκτιμηθεί το μέγεθος του προβλήματος από την αλόγιστη χρήση
και απόρριψη πλαστικών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Η έρευνα γίνεται σε
συνεργασία με πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως τα Πανεπιστήμια Essex και West
England, Bristol της Βρετανίας, καθώς και με τον ελβετικό οργανισμό Ocean Care.
Όπως προκύπτει, τουλάχιστον ανησυχητικά είναι μερικά από τα
αποτελέσματα της έρευνας που έχουν ήδη παρουσιαστεί σε διεθνή συνέδρια και
επιστημονικά περιοδικά, όπως ότι:
Σε περισσότερα από 500 δείγματα ψαριών που αναλύθηκαν, το
100% περιείχε μικροσκοπικές ίνες πλαστικού στο στομάχι τους, με τον αριθμό των
μικροπλαστικών ινών να είναι υψηλότερος, στα είδη ψαριών που ανήκουν σε
υψηλότερο τροφικό επίπεδο (π.χ. οι γόπες είχαν κατά μέσο όρο 15,4 ίνες ενώ οι
λούτσοι είχαν 42,2 ίνες ανά ψάρι). Αντίστοιχα εντοπίστηκαν μικροπλαστικές ίνες
και στο σύνολο των δειγμάτων από θαλάσσια ασπόνδυλα είδη (αχινοί, ολοθούρια,
σφουγγάρια), αλλά και από τα επιφανειακά νερά.
Έπειτα από την ανάλυση των μικροπλαστικών ινών που
συσσωρεύτηκαν στο ίζημα από 110 παραλίες σε ολόκληρη την Ελλάδα, μόνο σε ένα
δείγμα δεν περιέχονταν μικροπλαστικές ίνες, ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το
γεγονός ότι κάποιες ακτές ακατοίκητων νησίδων είχαν περιεκτικότητα από
μικροπλαστικές ίνες, αντίστοιχη με αυτή των ακτών της Αττικής.
"Είναι ενδεικτικό ότι σε βραχονησίδα στα βόρεια
Δωδεκάνησα βρέθηκε ποσότητα μικροπλαστικών ινών όσων στη Βάρκιζα, γεγονός που
σημαίνει ότι τα θαλάσσια ρεύματα μεταφέρουν παντού τα πλαστικά", τονίζει ο
κ. Τσιμπίδης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
"Το πλέον ανησυχητικό", συνεχίζει, "είναι
ότι, όπως έχει αποδειχθεί από πρόσφατη έρευνα, τα πλαστικά που επιπλέουν στις
θάλασσες ως απορρίμματα, θραύσματα ή ως μικροσκοπικές ίνες, λειτουργούν ως
'σφουγγάρια', απορροφώντας τοξικές χημικές ουσίες που επίσης βρίσκονται στις
θάλασσες μας".
"Έτσι, εκτός από τα χημικά που περιέχονται από την
κατασκευή τους, στις μικροπλαστικές ίνες ανιχνεύονται και άλλες τοξικές ουσίες,
ακόμα και παράγωγα του DDT και των PCB, η χρήση των οποίων έχει απαγορευθεί εδώ
και πολλές δεκαετίες" εξηγεί.
Η ευθύνη είναι
συλλογική
Σχολιάζοντας πάντως το μέτρο της χρέωσης της πλαστικής
σακούλας που μόλις εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, τονίζει ότι δεν λύνει το πρόβλημα, "απλώς
το ακουμπάει και μας ξεβολεύει λίγο από τις κακές μας καθημερινές
συνήθειες".
"Ας μην ξεχνάμε ότι με την εξαίρεση ελάχιστων δήμων,
όπου πραγματικά λειτουργεί η ανακύκλωση αποδίδοντας παράλληλα οικονομικά οφέλη,
είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα όπου χάνονται κάθε χρόνο τεράστια ποσά από τη μη
ανάκτηση των αξιοποιήσιμων ανακυκλώσιμων υλών. Αξιοσημείωτο είναι ότι ένας από
τους πιο αποτελεσματικούς μηχανισμούς ανακύκλωσης στην Ελλάδα, βασίζεται στους
Ρομά και τους αλλοδαπούς, που συγκεντρώνουν πιθανώς τον κύριο όγκο του
ανακυκλώσιμου υλικού. Αυτοί από μόνοι τους έχουν φέρει τεράστιο αποτέλεσμα τόσο
στην ενδοχώρα όσο και στα νησιά - ας φανταστούμε ποια θα ήταν η εικόνα εάν δεν
υπήρχε η σιωπηλή και ουσιαστική συμβολή τους".
Όπως ξεκαθαρίζει, ενώ για κάθε μορφή ρύπανσης είχαμε
συνηθίσει να επικαλούμαστε συγκεκριμένους αίτιους όπως τις βιομηχανίες, για την
πλαστική ρύπανση της ελληνικής φύσης και των θαλασσών μας, "για πρώτη φορά
οι αίτιοι είμαστε όλοι μας και η ευθύνη είναι συλλογική".
"Όλοι μας έχουμε συντελέσει σε μία μη αναστρέψιμη
καταστροφή για τις θάλασσες μας και την τροφή μας, η οποία όχι μόνο προκαλεί
σοβαρή βλάβη σε όλους μας, αλλά θα αποτελέσει και μία βαριά κληρονομιά για τις
επόμενες γενιές" καταλήγει.