Μέσα σε αυτό το νέο περιβάλλον, οι Διαχειριστές Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας αποτελούν σήμερα το βασικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αξιοποίηση του δυναμικού των ΑΠΕ, με στόχο τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας και αποδοτικότητας.
Ο εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός μας πρέπει να αναγνωρίσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του ΔΕΔΔΗΕ, διαχειριστή ενός πολύπλοκου πλέον συστήματος ενέργειας, για την επιτυχημένη μετεξέλιξη της ελληνικής αγοράς ενέργειας και την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών σε χαμηλό κόστος, με ταυτόχρονη επίτευξη των υψηλών περιβαλλοντικών προδιαγραφών.
Το Έξυπνο Δίκτυο είναι το ηλεκτρικό δίκτυο το οποίο εξυπηρετεί με ασφαλή και οικονομικό τρόπο όλους τους χρήστες που είναι συνδεδεμένοι σε αυτό, παραγωγούς και καταναλωτές, με στόχο την αποδοτική χρήση της ενέργειας.
Συνοπτικά, τα κύρια χαρακτηριστικά του Έξυπνου Δικτύου και ο ρόλος του Διαχειριστή Διανομής είναι:
• Διεσπαρμένη παραγωγή. Ως λειτουργός του συστήματος διανομής ο Διαχειριστής χρειάζεται να χρησιμοποιεί υπηρεσίες ευελιξίας για την διαχείριση της αύξησης της διεσπαρμένης παραγωγής.
• Ενεργοί καταναλωτές. Οι Διαχειριστές διευκολύνουν τη λειτουργία τοπικών αγορών για την ενσωμάτωση της αυτοπαραγωγής από καταναλωτές που παράγουν την δική τους ηλεκτρική ενέργεια (prosumers) καθώς και τη συμμετοχή της ζήτησης σε αυτή.
• Διεσπαρμένη αποθήκευση. Οι νέες τεχνολογίες αποθήκευσης συνδεδεμένες στα δίκτυα διανομής προσφέρουν περαιτέρω υπηρεσίες ευελιξίας στους Διαχειριστές.
• Ψηφιοποίηση της ενέργειας. Οι έξυπνοι μετρητές και διάφορες ηλεκτρικές συσκευές και αισθητήρες προσφέρουν πλήθος δεδομένων που οι Διαχειριστές καλούνται να αξιοποιήσουν στην καλλίτερη λειτουργία τους.
• Διαχείριση των ενεργών δικτύων. Οι Διαχειριστές είναι υπεύθυνοι για την αποδοτική διαχείριση των δικτύων τους συμβάλλοντας στην μείωση του λειτουργικού κόστους και στην αναβολή των επενδύσεων ενίσχυσης των δικτύων.
• Ηλεκτροκίνηση. Οι Διαχειριστές στηρίζουν αυτή τη νέα αγορά της ηλεκτροκίνησης αναπτύσσοντας τους πρώτους σταθμούς φόρτισης.
2. Οι θέσεις των Διαχειριστών Διανομής
• Οι ενεργοί καταναλωτές είναι στο κέντρο του Ενεργειακού Πακέτου και οι Διαχειριστές διευκολύνουν και ενθαρρύνουν την συμμετοχή των καταναλωτών με την παροχή δεδομένων. Οι Διαχειριστές στηρίζουν την λειτουργία της αγοράς ενισχύοντας τους καταναλωτές και διασφαλίζοντας την ασφάλεια παροχής ενέργειας.
• Η παροχή κινήτρων στους Διαχειριστές για την χρήση ευελιξίας σε επίπεδο συστήματος μέσω μηχανισμών αγοράς ή άλλων εναλλακτικών μεθόδων για την ενίσχυση της ασφάλειας λειτουργίας και τη βελτίωση της ποιότητας ισχύος.
• Η ενσωμάτωση ΑΠΕ και αυτοπαραγωγών απαιτεί τιμολόγια που αντανακλούν τα κόστη δικτύου και λαμβάνουν υπόψη τους τις τοπικές συνθήκες του δικτύου σε εθνικό επίπεδο. Τα τιμολόγια της χρήσης δικτύου πρέπει να βασίζονται στην ισχύ και λιγότερο στην διακινούμενη ενέργεια ιδιαίτερα στην χαμηλή τάση και πρέπει να αποφεύγεται η διάχυση του κόστους σε όλους τους καταναλωτές.
• Πρέπει να επιτρέπεται στους Διαχειριστές να εγκαθιστούν και να λειτουργούν συσκευές αποθήκευσης σε επίπεδο δικτύου για τεχνικούς λόγους συμβάλλοντας στην ασφάλεια λειτουργίας και ποιότητα ισχύος χωρίς να συμμετέχουν στην λειτουργία της αγοράς
• Είναι απαραίτητο να εξασφαλίζεται η πρόσβαση των Διαχειριστών στα δεδομένα των καταναλωτών, καθώς και η διαχείριση τους. Οι Διαχειριστές πρέπει να διαχειρίζονται όλα τα δεδομένα για την ικανοποίηση των ρυθμιζόμενων υποχρεώσεων τους και του ρόλου τους ως αμερόληπτου υποστηρικτή της αγοράς με σεβασμό στην ιδιωτικότητα και ασφάλεια των δεδομένων.
Διευκρίνιση του ρόλου και των υποχρεώσεων όλων των νέων παικτών της αγοράς για την δίκαιη συμμετοχή τους στα τέλη δικτύου. Οι Διαχειριστές είναι πρόθυμοι να υποστηρίξουν τις Τοπικές Ενεργειακές Κοινότητες που συμμετέχουν ισότιμα στην αγορά. Δεν πρέπει να επιτραπεί η δημιουργία προνομιακών υποδομών δικτύων που θα διαφοροποιήσουν τους χρήστες του δικτύου.
• Η δημιουργία του νέου Ευρωπαϊκού Οργανισμού των Διαχειριστών (European DSO Entity) θα ενισχύσει την σημασία του ρόλου τους. Ο νέος Οργανισμός θα επεξεργάζεται και προτείνει νέους τεχνικούς κώδικες λειτουργίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα ενισχύσει την συνεργασία των Διαχειριστών Μεταφοράς-Διανομής πανευρωπαϊκά.
3. Στρατηγικά έργα του ΔΕΔΔΗΕ 2016-2020
Το Επιχειρησιακό Σχέδιο του ΔΕΔΔΗΕ, μιας από τις 10 μεγαλύτερες εταιρείες διανομής στην Ευρώπη, για την περίοδο 2016-2020 προβλέπει συνολικές επενδύσεις 1,25 δις Ευρώ. Ο πυρήνας του Σχεδίου περιλαμβάνει 12 στρατηγικά έργα που αποτελούν κεντρικό άξονα αλλά και καταλύτη για τον εκσυγχρονισμό του ΔΕΔΔΗΕ, ενώ σηματοδοτούν την πορεία της Εταιρείας στο προσεχές μέλλον. Αποτελούν μέρος του προγράμματος μετασχηματισμού του ΔΕΔΔΗΕ προς μια σύγχρονη Εταιρεία διαχείρισης δικτύων μέσω ψηφιοποιημένων λειτουργιών και νέων εργαλείων σχεδιασμού και ανάπτυξης του δικτύου διανομής σε όλη την ηπειρωτική χώρα και τα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά. Τα στρατηγικά αυτά έργα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα εκσυγχρονισμού τεχνολογιών, όπως τα έξυπνα δίκτυα και η τηλεμέτρηση, αλλά και έργα εκσυγχρονισμού πολλών εσωτερικών λειτουργιών της Εταιρείας, με οδηγό τις νέες εξελίξεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
3.1. Εκσυγχρονισμός των τηλεχειρισμών των δικτύων όλης της Χώρας
Η πρώτη ομάδα στρατηγικών έργων εντάσσεται στη γενικότερη προσπάθεια δημιουργίας «έξυπνων δικτύων» (smart grids) και περιλαμβάνει τα ακόλουθα τέσσερα έργα τηλεχειρισμών και αυτοματισμών:
• Εκσυγχρονισμός του ελέγχου των δικτύων της Αττικής και συγκέντρωσή τους σε ένα ενιαίο Κέντρο Ελέγχου.
• Δημιουργία Κέντρου Ελέγχου των δικτύων των Νησιών.
• Εκσυγχρονισμός και συγκέντρωση των Κέντρων Ελέγχου της λοιπής Χώρας σε τρία περιφερειακά Κέντρα.
• Εγκατάσταση των αναγκαίων στοιχείων τηλεχειρισμού, αυτοματισμού και τηλεποπτείας, ώστε τα προαναφερθέντα Κέντρα Ελέγχου να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα δίκτυα όλης της Χώρας και να τηλε-ελέγχουν τους βασικούς διακόπτες τους.
Η ολοκλήρωση των υπόψη έργων θα προσφέρει στον Καταναλωτή πολλά και σημαντικά οφέλη, κυρίως μέσω της βελτίωσης της ποιότητας ενέργειας, του περιορισμού των τεχνικών απωλειών και της εξοικονόμησης δαπανών λειτουργίας και συντήρησης λόγω της συγκέντρωσης τεχνικών εργασιών.
3.2. Νέα συστήματα εξυπηρέτησης των Πελατών όλης της Χώρας
Βασική επιδίωξη μας είναι να μη χρειάζεται να μεταβαίνει ο Πελάτης στα Γραφεία μας για να εξυπηρετείται, αλλά να μπορεί να το κάνει εύκολα και γρήγορα μέσω τηλεφώνου ή διαδικτύου. Σε αυτό το πλαίσιο ριζικής αναβάθμισης των υπηρεσιών μας προς τους Πελάτες εντάσσεται η δεύτερη ομάδα, που περιλαμβάνει τα ακόλουθα δύο στρατηγικά έργα εξυπηρέτησης:
• Εγκατάσταση και λειτουργία νέου μηχανογραφικού Συστήματος Εξυπηρέτησης Πελατών.
• Εγκατάσταση 3 Συστημάτων Τηλε-εξυπηρέτησης σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα.
Τα οφέλη για τους Πελάτες θα είναι πολλά και μεγάλα, ιδίως στην ποιότητα εξυπηρέτησης και ενημέρωσής τους, ενώ θα υπάρξει και αξιόλογη εξοικονόμηση δαπανών λόγω της συγκέντρωσης εργασιών και της τηλε-εξυπηρέτησης.
Πάντως το βασικότερο εμπόδιο για την ουσιαστική τηλε-εξυπηρέτηση των Πελατών είναι το μεγάλο πλήθος παραστατικών από Δημόσιες Υπηρεσίες που απαιτούνται για τη σύνδεση στο δίκτυο. Χωρίς την απλούστευση των παραστατικών, η τηλε-εξυπηρέτηση δεν θα μπορεί να ολοκληρωθεί για το σύνολο των αιτημάτων.
3.3. Βέλτιστη διαχείριση των ηλεκτρικών συστημάτων των μη διασυνδεδεμένων νησιών
Στόχος του ΔΕΔΔΗΕ είναι να γίνεται η διαχείριση των ηλεκτρικών συστημάτων των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών (ΜΔΝ) με τον καλύτερο και οικονομικότερο τρόπο, καθώς και η αύξηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε αυτά. Εδώ εντάσσονται τα ακόλουθα δύο έργα:
• Δημιουργία Υποδομών ΜΔΝ για την τήρηση του σχετικού Κώδικα και για τη λειτουργία της Αγοράς ΜΔΝ.
• Ανάπτυξη «Έξυπνων Νησιών», δηλαδή λειτουργία νησιών με διείσδυση ΑΠΕ που θα υπερβαίνει το 50-60% (Πιλοτικό και προώθηση επέκτασής του).
Το πρώτο έργο είναι απολύτως αναγκαίο για τη λειτουργία της Αγοράς των νησιών και αποτελεί ρυθμιστική υποχρέωση με βάση τις διατάξεις του Κώδικα ΜΔΝ. Αναμένεται να συμβάλλει αποφασιστικά στη βελτίωση της διαχείρισης και αξιοποίησης των ηλεκτρικών συστημάτων των νησιών, με αντίστοιχη εξοικονόμηση των δαπανών τους. Επίσης θα βοηθήσει σημαντικά στον εκσυγχρονισμό των σχετικών εγκαταστάσεων και διαδικασιών της Εταιρείας. Αμφότερα τα έργα θα βοηθήσουν πολύ την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ στα νησιά, περιορίζοντας έτσι μακροπρόθεσμα το κόστος και την εξάρτηση από εισαγόμενα καύσιμα για ηλεκτροδότησή τους.
3.4. Εκσυγχρονισμός τεχνικών συστημάτων (αποτύπωση δικτύων, μέτρηση καταναλώσεων)
Βασική προτεραιότητα της Εταιρείας αποτελεί ο εκσυγχρονισμός της διαχείρισης των κύριων τεχνικών δραστηριοτήτων της. Πιο συγκεκριμένα, εδώ θα γίνουν τα ακόλουθα δύο έργα:
• Εγκατάσταση Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS)
Πρόκειται για πλήρη ψηφιακή αποτύπωση όλων των δικτύων πάνω σε κατάλληλα γεωγραφικά υπόβαθρα. Μετά την εγκατάσταση του GIS, θα γίνεται πλέον μέσω αυτού κάθε ενημέρωση και επεξεργασία των γεωγραφικών και περιγραφικών δεδομένων των δικτύων διανομής. Η επίδραση του συστήματος αυτού στον τρόπο και στην ταχύτητα εκτέλεσης των περισσότερων τεχνικών εργασιών μας θα είναι καταλυτική. Μέσω του έργου αυτού αναμένεται η σαφής αναβάθμιση των τεχνικών δραστηριοτήτων μας, η αξιόλογη αύξηση της παραγωγικότητας του προσωπικού και η ουσιαστική υποστήριξη των άλλων συστημάτων μας.
• Τηλεμέτρηση Χαμηλής Τάσης (Πιλοτικό έργο και σχεδιασμός επέκτασης Τηλεμέτρησης)
Το Πιλοτικό αφορά κατασκευή κεντρικού Συστήματος Τηλεμέτρησης και προμήθεια, εγκατάσταση και ένταξη σε αυτό 170.000 μετρητικών διατάξεων. Το έργο χρειάζεται για να εξετασθούν οι διαθέσιμες τεχνικές επιλογές στις συνθήκες της χώρας μας, να γίνει αξιόπιστη αξιολόγηση των αναμενόμενων οφελών της Τηλεμέτρησης και να ληφθούν οι σωστές αποφάσεις για την εν συνεχεία επέκτασή της. Με την αξιοποίηση των πρώτων αποτελεσμάτων του Πιλοτικού θα προχωρήσει το συντομότερο δυνατόν ο κατάλληλος σχεδιασμός της επέκτασης της Τηλεμέτρησης. Γενικά τα ποιοτικά και οικονομικά οφέλη που παρέχει η Τηλεμέτρηση είναι γνωστά και πολλά, όπως εξοικονόμηση ενέργειας, ενημέρωση πελατών σε πραγματικό χρόνο, μείωση ρευματοκλοπών, αναβαθμισμένη λειτουργία αγοράς ηλεκτρισμού, εξοικονόμηση προσωπικού κλπ.
3.5. Αναδιοργάνωση βασικών εργασιών (Προγραμματισμός Ανάπτυξης, Εφοδιαστική Αλυσίδα)
Οι κρίσιμες εργασίες της Εταιρείας χρειάζεται να αποδίδουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό και γι’ αυτό επανεξετάζονται συστηματικά και αναδιοργανώνονται όποτε απαιτηθεί. Στην κατηγορία αυτή της αναδιοργάνωσης εντάσσονται τα ακόλουθα δύο έργα:
• Αναβάθμιση του Προγραμματισμού Ανάπτυξης Δικτύων
Εδώ προβλέπεται η αναδιοργάνωση των δομών και των διαδικασιών προγραμματισμού αλλά και η προμήθεια και εφαρμογή σύγχρονων οικονομοτεχνικών εργαλείων. Αναμένονται σημαντικά οφέλη στον προγραμματισμό και υλοποίηση των έργων, στην επιλογή των βέλτιστων επενδύσεων καθώς και στη διαχείριση και φόρτιση των εγκαταστάσεων διανομής.
• Αναδιοργάνωση εφοδιαστικής αλυσίδας
Προβλέπεται η μελέτη και σχεδίαση της αναδιοργάνωσης της εφοδιαστικής αλυσίδας και θα ακολουθήσει η υλοποίησή της, με προτεραιότητα σε προμήθειες και μηχανοργάνωση. Βάση του όλου έργου θα αποτελέσει το νέο ERP/SAP, το οποίο διαθέτει αρκετά ειδικά εργαλεία για τον χώρο αυτό. Μέσω του έργου προσδοκάται η αποφασιστική μείωση του χρόνου διενέργειας προμηθειών, η καλύτερη διαχείριση των αποθεμάτων και η σταδιακή μείωσή τους καθώς και η αποτελεσματικότερη διαχείριση πόρων λόγω περαιτέρω συγκέντρωσης εργασιών και αξιοποίησης συστημάτων.
4. Επίλογος
Αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα επιτυχίας της ενεργειακής μετάβασης η υιοθέτηση ενός σύγχρονου ρυθμιστικού πλαισίου που θα στηρίξει την επιχειρηματική δραστηριότητα του ΔΕΔΔΗΕ. Το πλαίσιο αυτό πρέπει να αναγνωρίσει τον ιδιαίτερα διευρυμένο ρόλο του Διαχειριστή στις νέες συνθήκες της αγοράς και να ενθαρρύνει την ανάπτυξη τεχνολογικής καινοτομίας. Πρέπει να παράσχει κίνητρα για τις επενδύσεις στα έξυπνα δίκτυα αλλά και στη διαχείριση ενός πολύ μεγάλου όγκου δεδομένων, επενδύσεις οι οποίες μπορούν να εξασφαλίσουν την ποιότητα λειτουργίας και ασφάλειας των δικτύων και παράλληλα να μειώσουν μεσοπρόθεσμα το λειτουργικό κόστος αυξάνοντας την αποδοτικότητα. Είναι σημαντικό σε αυτή την φάση να ενισχυθεί η επενδυτική δυναμική στα δίκτυα που παρατηρείται και σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επιπλέον, η εθνική ενεργειακή νομοθεσία πρέπει να προσαρμοσθεί, δίνοντας τη μέγιστη δυνατότητα ευελιξίας στον Διαχειριστή, ώστε να μπορέσει να διατελέσει με επιτυχία τον ρόλο του ως ανεξάρτητου φορέα της λειτουργίας της αγοράς προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.