Κυρίαρχη θέση στην εγχώρια αγορά ενέργειας αναμένεται να έχουν τα πετρελαιοειδή προϊόντα κατά τις επόμενες δυο δεκαετίας, σύμφωνα με μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Όπως επισημαίνεται στη μελέτη με τίτλο «Ο κλάδος της εμπορίας πετρελαιοειδών στην Ελλάδα», η αγορά των πετρελαιοειδών εμφανίζει θετικές προοπτικές ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια, με χαμηλότερους ωστόσο ρυθμούς μεγέθυνσης σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Η υποκατάσταση των πετρελαιοειδών προϊόντων από άλλες μορφές ενέργειας, όπως το φυσικό αέριο, θα πραγματοποιηθεί με σχετικά αργούς ρυθμούς, εξαιτίας της έλλειψης κινήτρων καθώς και των υψηλών κεφαλαιακών επενδύσεων που απαιτούνται τόσο από τα νοικοκυριά όσο και από τη βιομηχανία.
Ώθηση στον κλάδο αναμένεται να δώσει, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, ο οποίος θα ενισχύσει τον ενεργειακό εφοδιασμό της χώρας, θα αποφέρει οικονομικά οφέλη και είναι πιθανό να μειώσει το κόστος του εισαγόμενου αργού πετρελαίου.
Στη μελέτη του ΙΟΒΕ διαπιστώνονται πάντως σημαντικά προβλήματα που συνδέονται με τη δομή της αγοράς των πετρελαιοειδών και τη διαχρονική καταναλωτική συμπεριφορά, τις εισαγωγές, το μηχανισμό τιμολόγησης του κόστους των αποθεμάτων και το κόστος μεταφοράς, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά τον ανταγωνισμό στον κλάδο. Όπως σημειώνεται, σοβαρά προβλήματα για τον κλάδο – παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει για την καταπολέμησή τους – παραμένουν η λαθρεμπορία, η νοθεία και η πειρατεία. «Οι κανόνες που έχουν θεσπιστεί», υπογραμμίζεται στη μελέτη, «δεν επαρκούν για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, της υγιούς λειτουργίας της αγοράς και κατά συνέπεια της προστασίας των καταναλωτών ως προς την ποιότητα των προϊόντων, την τιμή αυτών και των παρεχόμενων υπηρεσιών». Στην κατεύθυνση αυτή απαιτείται, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η ικανοποίηση επιπλέον προϋποθέσεων, που σχετίζονται κυρίως με το θεσμικό πλαίσιο και έχουν ως στόχο την εξάλειψη των εμποδίων που δημιουργούνται σε επίπεδο ανταγωνισμού και υγιούς λειτουργίας της αγοράς.
Με 70% τα πετρελαιοειδή στο ενεργειακό ισοζύγιο
Όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση του ΙΟΒΕ, η βαρύτητα των πετρελαιοειδών προϊόντων στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας παρέμεινε σταθερά υψηλή στα μέσα της δεκαετίας του 2000, όπως άλλωστε και τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, με το μερίδιό τους να υπερβαίνει κατά μέσο όρο το 70% της συνολικής τελικής κατανάλωσης. Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνει τη βραδεία υποκατάσταση των πετρελαιοειδών προϊόντων από άλλες μορφές ενέργειας. Σύμφωνα με τη μελέτη, η συνολική ζήτηση της εσωτερικής αγοράς (δεν περιλαμβάνονται μεγάλοι τελικοί καταναλωτές όπως η ΔΕΗ, που προμηθεύονται απευθείας από τα διυλιστήρια) ενισχύεται – εξέλιξη που οφείλεται κυρίως στην αύξηση της ζήτησης της αμόλυβδης βενζίνης και του πετρελαίου θέρμανσης, που κατέχουν και τα υψηλότερα μερίδια στην εσωτερική αγορά.
Η κατανάλωση πετρελαίου εσωτερικής καύσης κυριαρχεί, με ποσοστό υψηλότερο του 50%, το οποίο μάλιστα παρουσιάζει συνεχή διεύρυνση στην περίοδο 1995 – 2005, καταγράφοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης (ΜΕΡΜ) της τάξης του 4,3%. Η κατανάλωση του πετρελαίου θέρμανσης σχεδόν διπλασιάστηκε κατά την εξεταζόμενη περίοδο, καταγράφοντας μέση ετήσια αύξηση κατά 6%. Το πετρέλαιο κίνησης, που αποτελεί περίπου το 40% της ζήτησης, παρουσιάζει μέση ετήσια αύξηση της τάξεως του 2,3%.
Η κατανάλωση βενζινών (αμόλυβδη και super η οποία μετά το 2001 αντικαταστάθηκε από την LRP) καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση με μερίδιο αγοράς 32% μεταξύ των πετρελαιοειδών προϊόντων. Την περίοδο 1995 – 2005 η ζήτηση των βενζινών παρουσίασε μέση ετήσια αύξηση κατά 3,4% αύξηση που οφείλεται αποκλειστικά στη μεγάλη αύξηση της ζήτησης για αμόλυβδη βενζίνη.
Τα μερίδια αγοράς των υπολοίπων πετρελαιοειδών προϊόντων διαμορφώνονται στο 4% για το πετρέλαιο εσωτερικής καύσης, στο 3% για το υγραέριο και στο 2% για την άσφαλτο.
Σύμφωνα με την μελέτη του ΙΟΒΕ, στην εξεταζόμενη δεκαετία, ο τομέας των μεταφορών αναδείχθηκε ως ο σημαντικότερος τελικός καταναλωτής πετρελαιοειδών, συμμετέχοντας στη συνολική κατανάλωση με μερίδιο που προσεγγίζει το 53%. Στη δεύτερη θέση κατατάσσεται ο βιομηχανικός τομέας, με μερίδιο 19%, ενώ ανάλογο μερίδιο κατέχει και ο οικιακός τομέας, ο οποίος διευρύνει έντονα την κατανάλωσή του μετά το 1995.