Τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα ανατολικά της Μόσχας, στη μέση ενός παγωμένου έλους που έχει το μέγεθος της Γαλλίας, η πόλη του Τομσκ αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα από τον 19ο αιώνα, όταν την παρέκαμψαν οι σιδηροτροχιές του Υπερσιβηρικού. Τώρα όμως, στη μετασοβιετική περίοδο των ιδιωτικών πετρελαϊκών εταιρειών και της ανόδου των τιμών του πετρελαίου, η πόλη βρίσκεται στην αιχμή της οικονομικής ανόδου της Σιβηρίας.
Οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου κατασκευάζουν αθλητικές εγκαταστάσεις για τους κατοίκους και παιδικές χαρές για τα παιδιά τους. Χρηματοδοτούν σχολεία και πανεπιστήμια. Και τα στελέχη τους ξοδεύουν χρήματα στα μπαρ και στα εστιατόρια που έχουν ξεπηδήσει στην πόλη.
«Οι πετρελαϊκές είναι ανταγωνιστικές και ζηλεύουν η μία την άλλη, οπότε προσπαθούν να εντυπωσιάσουν με όσα χτίζουν στην πόλη» λέει ο σερβιτόρος Αλεξέι Μπούκοφ, χαϊδεύοντας το πλούσιο πουρμπουάρ που του άφησε κάποιο στέλεχος πετρελαϊκής. «Ετσι, για μας, τα πράγματα γίνονται όλο και καλύτερα».
Ο Υπερσιβηρικός, που συνδέει τη Μόσχα με το Βλαδιβοστόκ, περνάει 260 χιλιόμετρα νότια του Τομσκ, μέσα από την πόλη του Νοβοσιμπίρσκ, εγκαταλείποντας έτσι το Τομσκ σε 100ετή απομόνωση. Αν και μακριά από τις γραμμές, όμως, το Τομσκ ήταν γνωστό ως η πανεπιστημιούπολη της Σιβηρίας, μια πόλη με γοητεία και έντονα χρωματισμένες ξύλινες επαύλεις.
Την παράδοση των υποτροφιών στα πανεπιστήμια την ξεκίνησε η Γιούκος, η εταιρεία που δημιουργήθηκε το 1993 και κάποτε ήταν η μεγαλύτερη της Ρωσίας. Ο πρώην ιδιοκτήτης της, Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, σήμερα βρίσκεται σε μια φυλακή της Σιβηρίας καταδικασμένος για φοροδιαφυγή. Το 2006, ο έλεγχος της εταιρείας πέρασε στην κρατική Rosneft, όμως η παράδοση των υποτροφιών συνεχίζεται.
Το ένα πέμπτο του πληθυσμού φοιτά σε ένα από τα δέκα πανεπιστήμια της πόλης, ενώ πολλοί σπουδάζουν αντικείμενα σχετικά με το πετρέλαιο. Το Τομσκ είναι πόλος έλξης για φοιτητές από το Νοβοσιμπίρσκ και άλλες πόλεις της Σιβηρίας, ακόμη και από το Καζαχστάν.
Ο μέσος μηνιαίος μισθός φθάνει τα 531 δολάρια (13.000 ρούβλια), όσο και ο εθνικός μέσος όρος. Σε άλλες απόμακρες επαρχιακές περιοχές, που δεν έχουν τον πετρελαϊκό πλούτο του Τομσκ, όπως είναι η Ινγκουσετία του Καυκάσου, οι μισθοί είναι επτά φορές χαμηλότεροι, και δεν ξεπερνούν τα 1.800 ρούβλια.
Το 2006 η Ρωσία ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου του κόσμου, μετά τη Σαουδική Αραβία, ενώ η οικονομία της εκείνη τη χρονιά αναπτύχθηκε με ρυθμό 7,6%. Ομως, ο πλούτος έχει συρρεύσει κυρίως στη Μόσχα και δεν έχει ωφελήσει όλη τη χώρα. Πάντως, από το πολυτελές ξενοδοχείο μας, με θέα ένα τεράστιο άγαλμα του Λένιν δίπλα στον ποταμό Τομ, δωμάτια που κοστίζουν 7.000 ρούβλια το βράδυ και φρέσκια μοτσαρέλα που κάθε βδομάδα έρχεται από την Ιταλία, το Τομσκ μοιάζει ωφελημένο. Στις ώρες αιχμής, Μερσεντές και μεγάλα τζιπ συνωστίζονται στους δρόμους, ενώ οι υπαίθριες πινακίδες διαφημίζουν τα καταστήματα Μπένετον και Βαλεντίνο που μόλις άνοιξαν. «Η Σιβηρία έχει αλλάξει πολύ» λέει ο Μπράντφορντ Κλαρκ, Καναδός που εργάζεται σε πετρελαϊκή μεσαίου μεγέθους. «Το κέντρο του Τομσκ μοιάζει με οποιαδήποτε πόλη της Ευρώπης».