έχουν ήδη αποσυρθεί οι μονάδες Καρδιάς και Αμυνταίου (6 μονάδες) συνολικής ισχύος 1.648 MW. Ήτοι, το 2028 θα αποσυρθεί και η τελευταία μονάδα λιγνίτη εκτός εάν μεταβληθεί σε μονάδα φυσικού αερίου το 2025, δηλαδή 3 χρόνια νωρίτερα. Η κάλυψη των αναγκών της χώρας μέχρι το 2028 προβλέπεται κατά βάση από ΑΠΕ (με πρόβλεψη εγκαταστημένης ισχύος στα 13,8 GW μονάδων ΑΠΕ).
Λόγω της τεράστιας σημασίας που έχουν τόσο η υπερκάλυψη των μελλοντικών αναγκών της χώρας όσο και η εξασφάλιση της ασφάλειας του συστήματος, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε προσεκτικά τα παραπάνω στοιχεία καθώς και τις οικονομικές πτυχές του σεναρίου που αποτελεί και κυβερνητική σχεδίαση.
Για να έχουμε μια εικόνα της παραγωγής και τις επί μέρους πηγές, το 2020 η συμμετοχή (μηνιαία) από εγχώριες πηγές, λιγνιτικές και υδροηλεκτρικές μονάδες, ανήλθε στο μέγιστο σε 25%+11%=36%.
Ως προς την ένταξη νέων μονάδων υπάρχει μεγάλη αμφισβήτηση εάν θα είναι έτοιμη η μονάδα Φ.Α. CCGT2 (825 MW). Ως προς τα ΥΗΕ Μεσοχώρας και Μετσοβίτικου που καθυστερούν επί δεκαετίες – λόγω του αποτελεσματικού κράτους μας – είναι αβέβαιο πότε θα ξεκινήσουν παραγωγή, τα δε Αυλάκι και Νέα Άντληση είναι ακόμη στα χαρτιά. Ήτοι υφίσταται για τα επόμενα χρόνια μια υστέρηση 2.437 MW, η οποία είναι αδύνατο να καλυφθεί παρά μόνο με τις υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες Αγίου Δημητρίου I, II, III, IV, Μεγαλόπολης IV και την Πτολεμαΐδα V, η οποία πρέπει να παραμείνει λιγνιτική.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην απόλυτη εξασφάλιση της ευστάθειας του συστήματος. Τόσο οι ανεμογεννήτριες όσο και τα φωτοβολταϊκά εξαρτώνται από τον καιρό. Σε περίπτωση άπνοιας δεν υπάρχει ηλεκτροπαραγωγή από ανεμογεννήτριες καθώς επίσης σε περίπτωση συννεφιάς, όπως άλλωστε και τη νύχτα, δεν υπάρχει παραγωγή από φωτοβολταϊκά. Πως θα καλυφθούν οι συγκεκριμένες περιπτώσεις; Ήδη ζήσαμε δύο ακραίες καιρικές συνθήκες: Τον χειμώνα με την «Μήδεια» και πριν από ένα μήνα με τον καύσωνα. Αν δεν ήταν σε πλήρη λειτουργία οι λιγνιτικές μονάδες θα είχαμε την απόλυτη καταστροφή!
Να σημειώσουμε ότι η κάλυψη της ζήτησης έγινε με περιορισμό της κατανάλωσης (μείωση λειτουργίας βιομηχανιών – έκκληση για περιορισμό κατανάλωσης). Το μειονέκτημα αυτό των ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών δεν μπορεί να μειωθεί με την αποθήκευση ενέργειας. Η εν λόγω τεχνολογία βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο και δεν γνωρίζουμε την δυνατότητα αποθήκευσης για κάποιο σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως και το κόστος της αποθήκευσης το οποίο βεβαίως πρέπει να αναλάβουν οι παραγωγοί των ΑΠΕ. Και επ’ ευκαιρία πρέπει να λήξουν παλαιές συμβάσεις με υπερβολικές τιμές 200-300 €/MWh. Αρκετά τους πληρώσαμε.
Με απορία παρατηρήσαμε την ένταση και την επιμονή του κ. Πρωθυπουργού στην υπεράσπιση των ανεμογεννητριών. Όλα στη ζωή έχουν συν και πλην. Δεν μπορούσαν λοιπόν να εξαιρεθούν οι ανεμογεννήτριες. Λοιπόν ψυχραιμία, εκτίμηση και επανεκτίμηση. Λεπτομερής ανάλυση αυτή τη στιγμή παρέλκει. Το θέμα της κλιματικής αλλαγής το ζούμε και το έχουμε εμπεδώσει όλοι. Δεν είναι όμως τεκμηριωμένα τόσο τα αίτια, όσο και ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν γενικότερα και αν αρκεί μόνο η μείωση των ρύπων της ατμόσφαιρας. Είναι απαραίτητη μία παγκόσμια μελέτη και μία παγκόσμια απόφαση που να περιέχει πολλά απαραίτητα μέτρα (μείωση κατανάλωσης π.χ. πλαστικών, μείωση βιομηχανικών ρυπαντών, αποφυγή πυρκαγιών κλπ).
Θεωρούμε όμως υπερβολική και χωρίς ιδιαίτερη παγκόσμια συνεισφορά την υψηλή κοστολόγηση των δικαιωμάτων ρύπων. Συγκεκριμένα μία λιγνιτική μονάδα ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα επιβαρύνεται με 70 €/ΜWh. Η τιμή αυτή είναι υπερβολική και οδηγεί το τελικό κόστος σε 35 €/MWh (κόστος λιγνιτικής μονάδας) + 70 €/MWh (κόστος ρύπων) = 105 €/MWh. Αντίστοιχα στις μονάδες Φ.Α. είναι 55 + 20 = 75 €/MWh. Το κόστος των ρύπων αυξήθηκε από τα 10 €/tn CO2 (03/2018) στα 56 €/tn CO2 (08/2021).
Επιπρόσθετα γεννάται το ερώτημα: Τι νόημα έχει η υπερβολική επιβάρυνση όταν χώρες εκτός ΕΕ δεν έχουν αυτή την επιβάρυνση; Και γιατί να κλείσουμε εμείς τις μονάδες μας για να αγοράζουμε ρεύμα από τις γειτονικές χώρες (Αλβανία, Σκόπια, Τουρκία), που παράγεται από λιγνιτικές μονάδες και να το πληρώνουμε πανάκριβα; Χαρακτηριστική περίπτωση της λιγνιτικής μονάδας REK BITOLA των Σκοπίων, περίπου 15 χλμ από τα σύνορα. Και δεν πληρώνουν τέλη ρύπων και μας την πουλάνε πανάκριβα και επειδή συνήθως φυσάει βοριάς μας στέλνουν τους ρύπους και τη σκόνη καθώς τα φίλτρα της είναι πεπαλαιωμένα!!!
Τελευταία πληροφορούμεθα ότι η ΕΕ αποφάσισε ότι από το 2026 θα επιβάλει ένα «τέλος συμψηφισμού» για συγκεκριμένα προϊόντα που εισάγονται στην ΕΕ από χώρες που χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από λιγνίτη! Και μέχρι το 2026 τι θα γίνει; Θα μπορέσει το πολύπλοκο σύστημα συμψηφισμού να εφαρμοστεί από το 2026; Πολύ αμφιβάλλουμε. Και γιατί μόνο σε ορισμένα προϊόντα;
Ήτοι συμπερασματικά: Οι λιγνιτικές μονάδες πρέπει να παραμείνουν μέχρι τον οριακό τεχνικά χρόνο λειτουργίας τους. Και ίσως χρειαστεί και άλλη λιγνιτική μονάδα, όπως έκανε η Γερμανία, έστω και αν η σκέψη αυτή εκπλήσσει!
Πάντως η ΕΕ οφείλει να μειώσει λογικά τα τέλη. Άλλως επιβαρύνει την οικονομία και την ανταγωνιστικότητα της Ένωσης. Οι μονάδες Φ.Α. έχουν αρκετά πλεονεκτήματα. Είναι γρήγορες στην κατασκευή τους, πιο αποδοτικές και πιο οικονομικές. Το κόστος παραγωγής τους ανέρχεται σε 55 €/MWh συν 20 €/MWh το τέλος εκπομπών, ήτοι 75 €/MWh. Το μειονέκτημά τους είναι ότι παράγουν με καύσιμο που είναι εξ’ ολοκλήρου εισαγόμενο. Ήτοι εξαρτάται αποκλειστικά από τις διεθνείς τιμές, οι οποίες προβλέπονται αυξανόμενες.
Σχετικά με τις πηγές προμήθειας φυσικού αερίου, το 47% (!) είναι Ρωσικό Αέριο που εισάγεται στο σταθμό Σιδηροκάστρου. Μέχρι προ ολίγου το αέριο διοχετευόταν μέσω του Ρωσικού Αγωγού που διέρχεται από Ουκρανία, Ρουμανία, Βουλγαρία. Τώρα όμως όλη η ποσότητα προέρχεται από τον TurkStream μέσω Βουλγαρίας. Βλέπετε, σιωπηλά και αποφασιστικά η γειτονική Βουλγαρία κατασκεύασε αγωγούς 600 περίπου χλμ. και συνέδεσε τον TurkStream στα δίκτυά της και σε νέα προς Σερβία! Και αν οι «φίλοι» Τούρκοι, που ελέγχουν την προμήθεια του 70% της εισαγόμενης ποσότητας αερίου μας εκβιάσουν ή διακόψουν την παροχή, τι θα κάνουμε; Έχει ληφθεί οποιαδήποτε πρόνοια; Πότε θα τεθεί σε λειτουργία ο FSRU Αλεξανδρούπολης του Κοπελούζου (έβαλε μέσα και τους Σκοπιανούς με 10%) και θα είναι τότε ανταγωνιστικός; Πιθανώς να πρέπει να ενισχυθεί η Ρεβυθούσα με μία πρόσθετη μονάδα.
Πέραν των αριθμών και των υπολογισμών πρέπει να δούμε πρωτίστως τους Ανθρώπους – Δεν μπορεί, δεν επιτρέπεται Εθνικά να ερημώσουμε τη Δυτική Μακεδονία. Τι θα κάνουν τόσες χιλιάδες συμπατριώτες μας; Λοιπόν όχι αφέλειες ότι το Βόρειο Τμήμα του Ε-65 θα καλύψει την απολιγνιτοποίηση, και προσοχή:
ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ
Υ.Γ.: Υπάρχει σοβαρότατο οικονομικό πρόβλημα: Ποια η επίπτωση της πράσινης μετάβασης στην Ελληνική Οικονομία; Την αντέχει ο Ελληνικός προϋπολογισμός; Την αντέχουν τα οικονομικά των Ελλήνων Πολιτών; Επ’ αυτού θα επανέλθουμε.
*Πρόεδρος ΔΣ Ομίλου Εταιρειών Μηχανικής