Οι πρόσφατες ρυθμιστικές εξελίξεις και οι κυβερνητικές αποφάσεις των κρατών μελών της ΕΕ υποδηλώνουν την ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις βιώσιμης ανάπτυξης και πιο στρατηγικές ενέργειες για τη μετατροπή των οικονομικών δραστηριοτήτων σε φιλικότερες προς το περιβάλλον

Για να επιτευχθεί το παραπάνω, είναι σημαντικό να υπάρξει κατανόηση του τι είναι η βιώσιμη χρηματοδότηση και πώς επηρεάζει τον επιχειρηματικό κόσμο.

Η Αθηνά Μουστάκη, Head of Environmental, Social, Governance, Risk and Compliance Services (ESGRC) της Grant Thornton, εξηγεί τι είναι η ταξινομία και πώς στοχεύει να μειώσει την προβολή ψευδοοικολογικής ταυτότητας (greenwashing) και να στρέψει τη χρηματοδότηση και τις επενδύσεις στην επίτευξη των στόχων κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ για το 2050.

Με την ψήφιση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας το 2019, η ΕΕ έδειξε το δρόμο για πιο βιώσιμες επενδύσεις, για παράδειγμα σε τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η προστασία της βιοποικιλότητας και η ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας. Στόχος είναι η επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας στην ΕΕ έως το 2050, με μια μείωση κατά 55% να έχει ήδη εφαρμοστεί το 2030. Για την εκπλήρωση αυτών των κλιματικών στόχων, η Πράσινη Συμφωνία περιλαμβάνει ένα επενδυτικό σχέδιο 1 τρις ευρώ για τα επόμενα 10 χρόνια. Παρά τη σημαντική αυτή επένδυση, για την επίτευξη της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, η ΕΕ βασίζεται επίσης και στη συμβολή του ιδιωτικού τομέα.

Η ΕΕ έχει λάβει σημαντικά μέτρα για τη δημιουργία ενός πλαισίου που να παράσχει σαφήνεια σχετικά με το τι σημαίνει βιώσιμη χρηματοδότηση. Το greenwashing είναι μια κοινή πρακτική όπου τα προϊόντα, οι επενδύσεις ή τα εταιρικά ομόλογα χαρακτηρίζονται ως βιώσιμα, αλλά χωρίς τα απαραίτητα διαπιστευτήρια που το υποστηρίζουν / αποδεικνύουν. Αυτό δεν είναι απαραίτητα παραπλανητικό, ωστόσο, χωρίς ένα τυπικό σύνολο ορισμών και κανόνων για την ορολογία που χρησιμοποιείται, είναι δύσκολο για τις εταιρείες και τους επενδυτές να ορίσουν τι είναι και τι δεν είναι «πράσινο».

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2020/852 για την Ταξινομία της ΕΕ τέθηκε σε ισχύ το καλοκαίρι του 2021, με κριτήρια και απαιτήσεις γνωστοποίησης για τη βιωσιμότητα, παρέχοντας τα απαραίτητα εργαλεία στους επενδυτές για να εντοπίζουν βιώσιμες επενδυτικές ευκαιρίες. Το νέο αυτό σύστημα ταξινόμησης είναι μέρος της ευρύτερης δραστηριότητας που έχει σημειωθεί από φορείς του κλάδου και ρυθμιστικές αρχές για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στη βιώσιμη χρηματοδότηση, παρέχοντας στους επενδυτές εμπιστοσύνη ότι η βιώσιμη χρηματοδότηση είναι κάτι παραπάνω από μια απλή ορολογία. Ο κανονισμός της ΕΕ για την ταξινομία προωθεί τον ίσο ανταγωνισμό και την ασφάλεια δικαίου για όλες τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται εντός της ΕΕ και στοχεύουν σε:

Ανακατεύθυνση των χρηματοοικονομικών κεφαλαίων με έμφαση στις βιώσιμες επενδύσεις
Καθιέρωση της βιωσιμότητας ως συστατικό / πυλώνα της διαχείρισης κινδύνων
Ενθάρρυνση μακροπρόθεσμων επενδύσεων και οικονομικής δραστηριότητας

Η ταξινομία της ΕΕ: οι έξι περιβαλλοντικοί στόχοι

Ο κανονισμός της ταξινομίας θέτει έξι περιβαλλοντικούς στόχους:

Μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής
Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
Βιώσιμη χρήση και προστασία των υδατικών και των θαλάσσιων πόρων
Μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία
Πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης
Προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων

Επιπρόσθετα των ελάχιστων διασφαλίσεων, η ΕΕ αναμένει από τις εταιρείες να συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη ενός ή περισσοτέρων από τους περιβαλλοντικούς στόχους και να μην επιβαρύνουν σημαντικά κανέναν από τους υπόλοιπους πέντε. Η ταξινομία περιγράφει επίσης δύο κύριους τύπους δραστηριοτήτων που συμβάλλουν σημαντικά σε αυτούς τους στόχους:

Οικονομικές δραστηριότητες που συνεισφέρουν σημαντικά από μόνες τους, για παράδειγμα μια περιβαλλοντικά βιώσιμη δραστηριότητα
Οικονομικές δραστηριότητες που υποστηρίζουν άλλες βιώσιμες δραστηριότητες, για παράδειγμα επένδυση σε ένα ομόλογο που χρηματοδοτεί ένα έργο βιώσιμης ανάπτυξης.

Ποιους αφορά και ποιους επηρεάζει

Η ταξινομία εφαρμόζει νέες απαιτήσεις γνωστοποίησης για όλες τις εταιρείες που είναι ήδη υποχρεωμένες να παρέχουν έκθεση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων, βάσει της Οδηγίας για τη Μη Χρηματοοικονομική Πληροφόρηση (NFRD, CSRD). Ως επί το πλείστον, αυτό περιλαμβάνει τρεις διαφορετικές ομάδες χρηστών για τους οποίους θα είναι υποχρεωτική η συμμόρφωση με τον κανονισμό της ταξινομίας:

Μεγάλες εταιρείες δημοσίου ενδιαφέροντος με περισσότερα από 500 άτομα προσωπικό, οι οποίες υποχρεούνται ήδη να αναφέρουν μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες σύμφωνα με το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας για τη Μη Χρηματοοικονομική Αναφορά (NFRD)
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη όταν ορίζουν δημόσια μέτρα, πρότυπα ή ετικέτες για πράσινα χρηματοπιστωτικά προϊόντα ή πράσινα ομόλογα
Συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές που προσφέρουν χρηματοπιστωτικά προϊόντα στην ΕΕ.

Η Κατερίνα Κατσούλη, Director ESG & Sustainability της Grant Thornton, παραθέτει τον λόγο για τον οποίο ο κανονισμός ταξινομίας της ΕΕ εισήγαγε απαιτήσεις περιβαλλοντικής γνωστοποίησης τόσο για τις εταιρείες, όσο και τους συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές : «Η ταξινομία στοχεύει στον καθορισμό συγκεκριμένων προτύπων για δραστηριότητες που περιγράφονται ως περιβαλλοντικά βιώσιμες. Και ο βασικός λόγος δημιουργίας του κανονισμού αυτού είναι το γεγονός πως δεν έχουν όλες οι φιλικές προς το περιβάλλον δραστηριότητες απτό αντίκτυπο στους περιβαλλοντικούς στόχους που έχουμε θέσει. Υπήρχε ένα πολύ σημαντικό κενό, το οποίο έρχεται η Ταξινομία της ΕΕ να το καλύψει».

Υποχρεώσεις γνωστοποίησης

Από τον Ιανουάριο του 2022, οι εταιρείες πρέπει να υποβάλουν έκθεση σχετικά με το μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ενώ ως τον Ιανουάριο του 2023 η έκθεσή τους πρέπει να περιλαμβάνει τη συμβολή τους και στους έξι περιβαλλοντικούς στόχους. Αυτές οι απαιτήσεις υποστηρίζονται από τον Κανονισμό Γνωστοποιήσεων Αειφορίας (SFDR), ο οποίος στοχεύει στη βελτίωση της διαφάνειας, στη μείωση του greenwashing και στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.

Όλες οι ενδιαφερόμενες εταιρείες πρέπει να γνωστοποιούν πώς και σε ποιο βαθμό η οικονομική τους δραστηριότητα λαμβάνει υπόψη ή περιλαμβάνει την αειφορία βάσει του κανονισμού ταξινομίας. Ειδικότερα, οι εταιρείες πρέπει να γνωστοποιούν τα ακόλουθα:

Το ποσοστό του κύκλου εργασιών τους από προϊόντα ή υπηρεσίες που συνδέονται με οικονομικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται ως περιβαλλοντικά αειφόρες (EU taxonomy-compliant share of turnover)
Το ποσοστό των κεφαλαιουχικών δαπανών τους που σχετίζονται με περιουσιακά στοιχεία ή διαδικασίες που συνδέονται με οικονομικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται ως περιβαλλοντικά αειφόρες (Capital expenditure (CapEx) aligned with the EU taxonomy)
Την αναλογία των λειτουργικών δαπανών τους που σχετίζονται με περιουσιακά στοιχεία ή διαδικασίες που συνδέονται με οικονομικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται ως περιβαλλοντικά αειφόρες (Operating expenses (OpEx) aligned with the EU taxonomy)

Η εν λόγω γνωστοποίηση θα πρέπει να αποτελεί μέρος της μη χρηματοοικονομικής αναφοράς, ενδεχομένως στον ετήσιο εταιρικό απολογισμό ή στην έκθεση βιωσιμότητας, καθώς και των περιοδικών γνωστοποιήσεων των εταιρειών στην εκάστοτε Ρυθμιστή Αρχή καθώς και στους ιστότοπούς τους. Η εξωτερική επαλήθευση των γνωστοποιήσεων ταξινομίας της ΕΕ είναι ένα ακόμη στοιχείο των επερχόμενων ρυθμιστικών εξελίξεων.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι γνωστοποιήσεις βάση του κανονισμού ταξινομίας αποτελεί μία από τις προτεραιότητες που έχει θέσει η ESMA (η Ευρωπαϊκή Αρχή Κεφαλαιαγορών) για το 2022 στους συμμετέχοντες στις Ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές γεγονός που ενισχύει την «πίεση» για άμεση εφαρμογή του από τις Εταιρείες δημοσίου ενδιαφέροντος.