λίγους μήνες πριν κατέγραφε ακόμη πιό υψηλές τιμές. Για παράδειγμα, στις αρχές του τρέχοντος έτους σε σχέση με την σνάλογη περίοδο του 2021 η αύξηση ήταν σε ποσοστά πλέον του 400%.
Να σημειωθεῖ ὅτι τό λίθιο εἶναι ἀκόμη πιό συγκεντρωμένο κι ἀπό τό φυσικό ἀέριο σέ χέρια ὀλίγων καί ἤδη ἔχει καταγραφεῖ μεγάλος ἀνταγωνισμός γιά τή διασφάλιση ὀρυχείων. Συγκεκριμένα, ἡ Αὐστραλία, ἡ Κίνα καί ἡ Χιλή εἶναι οἱ χῶρες πού κατατάσσονται πρῶτες στήν παγκόσμια παραγωγή λιθίου. Τό Μεξικό, ὡστόσο, πιστεύεται πώς διαθέτει τό μεγαλύτερο κοίτασμα λιθίου παγκοσμίως, στήν πολιτεία Σονόρα (βορείως), ἀνέφερε τό 2019 ὁ ἐξειδικευμένος ἱστότοπος Mining Technology. Ἐπίσης, ἡ Κίνα εἶναι ἐκείνη πού ἀναζητᾶ ἐναγωνίως πεδία σέ ὅλο τόν κόσμο καί εἰδικά στήν Ἀφρική, καί, βεβαίως, γιά τό σύνολο τῆς γκάμας τῶν λεγομένων «σπανίων γαιῶν».
Με δεδομένη τήν ἀξία του στό φόντο μίας νέας ἐποχῆς, ὅπου ἡ ἀποθήκευσις εἶναι τό «κλειδί» γιά τήν ἀπανθρακοποίηση τῆς οἰκονομίας, ἡ κατοχή του διασφαλίζει ὑπεροχή. Γι’ αὐτό καί πολλοί ἀναλυτές «βλέπουν» καί μεγάλους γεωπολιτικούς ἀνταγωνισμούς μέ αἰχμή τό πολύτιμο αὐτό μέταλλο.
Αλλάζει η αγορά
Πάντως, μέ βάση ἀναλυτές, τό μεγάλο ἐνδιαφέρον γιά τό λίθιο ἀλλάζει ἐκ βάθρων τήν ἀγορά κι, ἀπό ἐκεῖ πού μέχρι πρόσφατα οἱ τιμές καθορίζονταν μέ μακροπρόθεσμα ἰδιωτικά συμβόλαια ἑνός ὀλιγοπωλιακοῦ χάρτη προμηθευτῶν καί πελατῶν, πλέον ρόλο παίζουν οἱ traders, μέ συμβόλαια πολύ μικροτέρας διαρκείας, μέ κυμαινόμενες τιμές γιά νά συνδέονται μέ τήν ἀγορά spot. Μάλιστα, μεγάλα διεθνῆ χρηματιστήρια ἐξετάζουν τήν διάθεση χρηματοοικονομικῶν προϊόντων καί πειραματίζονται μέ νέα προθεσμιακά συμβόλαια μέ βάση τό λίθιο.
Παραλλήλως, κολοσσοί ὅπως ἡ Glencore, μέ παρουσία στήν διακίνηση ὀρυκτῶν καί μεταλλευμάτων, βλέπουν εὐκαιρίες ἀναπτύξεως στήν ἀγορά λιθίου. «Ἡ δραστηριότητα τῶν traders στήν ἀγορά λιθίου μπορεῖ νά τήν κάνει πιό διαφανῆ καί ἀποτελεσματική μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου», ἀνέφερε πρίν λίγες μέρες στό Bloomberg ὁ Μάρτιν Φαρκάντα, εἰδικός γιά τήν ἀγορά λιθίου στήν ἑταιρεία Traxys. «Εἶναι σάν τό πετρέλαιο στή δεκαετία τοῦ ’70, ὅταν οἱ κυβερνήσεις πουλοῦσαν στούς καταναλωτές, ἀλλά μετά οἱ traders ἄρχισαν νά παρέχουν ὑπηρεσίες καί αὐτό βοήθησε στήν ταχύτερη ἀνάπτυξη καί ἀνάπτυξη τῆς ἀγορᾶς. Τό λίθιο ἀρχίζει νά μπαίνει καί ἐκεῖνο σέ μία τέτοια πορεία».
Βεβαίως, οἱ συγκρίσεις μέ τά ὀρυκτά καύσιμα ἀκόμη δέν παρέχουν σαφῆ συμπεράσματα. Εἶναι ἐνδεικτικό ὅτι ὁ ἐτήσιος τζίρος στήν παραγωγή πετρελαίου ξεπερνᾶ τά 3 τρισ. δολλάρια σέ τρέχουσες τιμές. Στόν ἀντίποδα, ἡ «πίτα» τῆς ἀγορᾶς λιθίου εἶναι στά 30 δισ. δολλάρια, ὡστόσο ἀνεβαίνει συνέχεια. Παραλλήλως, γύρω του ἀναπτύσσεται σταδιακῶς μία μεγάλη ἁλυσίδα ἀξίας, καθώς τό μέταλλο διυλίζεται ἐπίσης μέ τή χρήση ἐξειδικευμένων χημικῶν οὐσιῶν, ἐνῷ ἀνοικτό μένει καί τό θέμα τῆς ἀνακυκλώσεως καί ἐπαναχρήσεως τῶν ποσοτήτων πού ἔχουν χρησμοποιηθεῖ σέ μπαταρίες κ.λπ. Μέ δεδομένο, ὅμως, καί τό ὅτι ἡ παραγωγή λιθίου εἶναι ἐξαιρετικά συγκεντρωμένη, δέν λείπουν καί οἱ ἐκτιμήσεις γιά ἔλλειψη προσφορᾶς καί γιά περαιτέρω ἐκτόξευση τῶν τιμῶν. Κάτι τέτοιο, βεβαίως, δέν ἀποκλείεται νά ἐπηρεάσει τίς ἐξελίξεις στήν αὐτοκίνηση. «Ἐάν πρόκειται νά ἐμπλακεῖ ἕνας ἔμπορος, αὐτό πρέπει νά γίνει μέ μία ἐντελῶς διαφορετική προσέγγιση», λέει, μέ βάση τό Bloomberg, ὁ Σωκράτης Οἰκονόμου, ἐπικεφαλῆς ἐμπορίας νικελίου καί κοβαλτίου τῆς Trafigura, ὁ ὁποῖος ἐπίσης ἔχει τήν εὐθύνη γιά τό λίθιο. «Ἔχουμε ἤδη μία τιμή πού μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ καταστροφή τῆς ζήτησης ‒ ἐάν πρόκειται νά ἔχουμε καί τούς συμμετέχοντες στήν ἀγορά νά αὐξάνουν τήν τιμή, δέν βλέπω πῶς αὐτή ἡ ἀγορά μπορεῖ νά διατηρηθεῖ».
Είναι χαρακτηριστικό, ἐπίσης, ὅτι πρίν λίγους μῆνες οἱ Financial Times εἶχαν ἀναφέρει σέ δημοσίευμά τους ὅτι ἐκτροχιασμός τῆς τιμῆς τοῦ λιθίου, ἀπαραίτητου συστατικοῦ στίς μπαταρίες αὐτοκινήτων, ἀπειλεῖ νά ἐκτροχιάσει καί τή μετάβαση στήν ἠλεκτροκίνηση. Ὅπως ἀνέφερε, δέ, σχετικῶς σέ δημοσίευμά της ἡ βρεταννική ἐφημερίς τῶν Financial Times, πέρα ἀπό τή φρενήρη πορεία τῆς τιμῆς τοῦ μεταλλεύματος, ἀνοδικῶς κινοῦνται καί τό νικέλιο καί τό κοβάλτιο, πού χρησιμοποιοῦνται ἐπίσης γιά τήν κατασκευή τῶν μπαταριῶν. Ὁ λόγος τῆς ἐκτοξεύσεως ἔχει νά κάνει μέ τό ὅτι καθίσταται ὁλοένα καί ἐντονότερη ἡ ζήτησις γιά αὐτές τίς πρῶτες ὗλες παραλλήλως μέ τήν ζήτηση γιά ἠλεκτρικά αὐτοκίνητα. Ἐνδεικτικό τῆς καταστάσεως εἶναι τό γεγονός ὅτι οἱ πωλήσεις τῶν ἠλεκτρικῶν ὀχημάτων ἔχουν φθάσει τά 5,6 ἑκατ. τό 2021, ὅταν τό 2020 δέν ὑπερέβαιναν τά 3,1 ἑκατ. Περίπου 3,3 ἑκατομμύρια ἠλεκτρικά ὀχήματα ἐπωλήθησαν τό 2021 καί τό Bloomberg NEF ἐκτιμᾶ ὅτι ἄλλα 5,7 ἑκατομμύρια θά ἀγορασθοῦν τό 2022.
Με βάση, δέ, τό δημοσίευμα τοῦ διεθνοῦς πρακτορείου Bloomberg, ἡ Trafigura ἐκτιμᾶ ὅτι ἡ ζήτησις θά φθάσει τούς 800.000 τόνους ἰσοδύναμου ἀνθρακικοῦ λιθίου ἐφέτος, ὑπερβαίνοντας τήν προσφορά κατά 140.000 τόνους. Στήν συνέχεια, βλέπει τή ζήτηση νά αὐξάνεται κατά ἐπιπλέον 200.000 ἕως 250.000 τόνους ἐτησίως ἕως τό 2025.
* Ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης – Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης