τον αντίστοιχο μήνα 2021, χρονιά που είχε αρχίσει το “ράλι” τιμών, και έτσι πλέον το ποσοστό μεταβολής μειώνεται), από άνοδο 20,7% τον Οκτώβριο σε 12,3% τον Νοέμβριο, με βάση πάντα την Ευρωπαϊκή Στατιστική Αρχή, ωστόσο και πάλι τις τελευταίες μέρες καταγράφονται ανατροπές στην αγορά. Οι τιμές στον Ολλανδικό Δείκτη TTF έχουν πάρει την ανιούσα καταγράφοντας σε μια εβδομάδα άνοδο σε ποσοστό άνω του 12%, με καταγραφές άνω των 140 ευρώ/MWh. Ακόμη είναι νωρίς για να φανεί η βραχυπρόθεσμη τάση, που κυρίως επηρεάζει τις τιμές στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος τον επόμενο μήνα, ωστόσο το “τίναγμα” αυτό εντείνει τον ήδη υπάρχον προβληματισμό. Ήδη, βέβαια, λόγω χειμώνα, τιμών αερίου, τις τελευταίες μέρες του Νοεμβρίου υπήρξε μια σημαντική άνοδος στην Αγορά της Επόμενης Μέρας στο Χρηματιστήριο Ενέργειας. Καταδεικνύεται, όμως, έτσι η νευρικότητα αλλά και η υψηλή μεταβλητότητα των αγορών που επηρεάζει την όλη εικόνα των τιμών.
Οι κρίσιμες μεταβλητές
Οι εξελίξεις στην Κίνα και οι προβολές για την οικονομική της πορεία, η πορεία του χειμώνα και η στάθμη στις αποθήκες αερίου της ΕΕ, αποτελούν μαζί με τις γεωπολιτικές εξελίξεις τα “βαρόμετρα” που καθορίζουν τις εξελίξεις. Παράλληλα η αδυναμία απόφασης για μια συγκροτημένη πολιτική διαχείριση του θέματος σε επίπεδο ΕΕ δημιουργεί “αναστάτωση” στην αγορά, που βασίζεται σε ένα ποσοστό στον Δείκτη TTF, που είναι ύτως ή άλλως εκτός θεσμικού ελέγχου.
Πάντως, ακόμη μέχρι τώρα, οι προβολές είναι θετικές, εφόσον ο χειμώνας κυλήσει ομαλά. Εκτιμάται, ότι βραχυπρόθεσμα, δε θα υπάρξει ζήτημα. Άλλωστε οι αποθήκες της Ευρώπης είναι γεμάτες για φέτος με φυσικό αέριο, ενώ καταγράφεται πτώση ζήτησης σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου Οκτωβρίου 2019 -21 στο επίπεδο του 25%. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Οκτώβριο εισήχθησαν στην Ευρώπη μόλις στα 2 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) από τη Ρωσία. Ωστόσο του χρόνου, με τη Ρωσική κάνουλα “σφραγισμένη”, με βάση όσα αναφέρθηκαν πριν λίγα 24ωρα, στο πλαίσιο του 22ου World LNG Summit & Awards, τα δύσκολα είναι μπροστά, τόσο για τους πολίτες όσο και για τις κυβερνήσεις, που θα πρέπει να αναζητήσουν επαρκείς ποσότητες Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) από μακρινές αγορές, με δεδομένες τις δυνατότητες μεταφοράς από πλοία και τερματικούς σταθμούς.
Οι προβλέψεις
Να σημειωθεί ότι η Goldman Sachs εκτιμά πως οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου θα υποχωρήσουν κατά περίπου 30% τους επόμενους μήνες, καθώς τα κράτη ανακτούν σταδιακά τον έλεγχο του ενεργειακού εφοδιασμού τους. Ειδικότερα η Goldman Sachs αναμένει ότι η τιμή θα πέσει στα 85 ευρώ η μεγαβατώρα το α' τρίμηνο του 2023. Σύμφωνα με ερευνητικό σημείωμα, αυτή η μείωση της τιμής θα ήταν μια σημαντική αλλαγή σε σχέση με τα επίπεδα του Αυγούστου, όταν οι πιέσεις στο ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης από τη συνεχιζόμενη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ώθησαν τις τιμές σε ιστορικό ρεκόρ, πάνω από 340 ευρώ η μεγαβατώρα. Όπως σημειώνει, πρόσφατες αναφορές έκαναν λόγο για περίπου 60 πλοία που περιμένουν να εκφορτώσουν το LNG τους στην Ευρώπη. Ορισμένα από αυτά τα φορτία αγοράστηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Gas Infrastructure Europe, τα επίπεδα πληρότητας στις αποθήκες της Ευρώπης βρίσκονται στο 94%.
Σήμα κινδύνου
Παρά, όμως, την αισιοδοξία για χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα, η Goldman Sachs βλέπει νέα άνοδο μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, ώσπου να αποκατασταθούν μεσοπρόθεσμα τα επίπεδα πληρότητας στις αποθήκες. Οι προβλέψεις των αναλυτών κάνουν λόγο για εκτίναξη τιμών λίγο κάτω από τα 250 ευρώ η μεγαβατώρα μέχρι το τέλος Ιουλίου, λιγο κάτω και από την πρόταση για πλαφόν από την Κομισιόν, που "κατακρίνουν" 15 κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα που πλέον "σηκώνει" το θέμα σύστασης μηχανισμού με χρηματοδοτικά εργαλεία στήριξης όσων κρατών - μελών δεν έχουν επαρκή δημοσιονομικά περιθώρια για επιδοτήσεις. Όπως αναφέρεται, πάντως, οι τιμές του φυσικού αερίου αναμένεται να αυξηθούν μετά το α' τρίμηνο του 2023 εξαιτίας διαφόρων παραγόντων.
Ωστόσο Fatih Birol, εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, πριν λίγες μέρες, στο CNBC ότι μόνο μια πολύ μικρή ποσότητα νέου LNG θα διοχετευθεί στην αγορά το επόμενο έτος. "Εάν η οικονομία της Κίνας ανακάμψει, το 2023 οι εισαγωγές της σε LNG μπορεί επίσης να αυξηθούν", σημείωσε. Η Κίνα ήταν ο κορυφαίος εισαγωγέας LNG στον κόσμο το 2021, σύμφωνα με την αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας. Ωστόσο, λόγω της αυστηρής πολιτικής αντιμετώπισης του κορονοϊού, η κινεζική οικονομία επιβαρύνθηκε από μια σειρά lockdown. Οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτή την προσέγγιση θα αυξήσει τη ζήτηση για LNG και θα ωθήσει προς τα πάνω τις τιμές και για τους Ευρωπαίους αγοραστές.
Επιπλέον, η αποθήκευση φυσικού αερίου έχει βοηθηθεί από τις ρωσικές προμήθειες, από τις οποίες η ΕΕ θα απεξαρτηθεί. Ο Xavier Bettel, πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, παραδέχθηκε τον Οκτώβριο ότι οι ευρωπαϊκές αποθήκες ήταν γεμάτες με ρωσικό αέριο. Οι ρωσικές προμήθειες έχουν έκτοτε μειωθεί σημαντικά και στόχος της Ευρώπης είναι να απαλλαγεί πλήρως από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. O Miguel Stilwell d'Andrade, CEO της EDP, της εταιρείας κοινής ωφέλειας της Πορτογαλίας, ανέφερε στο CNBC επίσης: "Σίγουρα βρισκόμαστε σε πολύ καλύτερη θέση από ό,τι πριν μερικούς μήνες, αλλά θα πρέπει να περιμένουμε μεγάλη μεταβλητότητα στο μέλλον".
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Mytilineos κ Ευάγγελος Μυτιληναίος, μιλώντας στην πρόσφατη παρουσίαση του προγράμματος “Έξυπνες Πόλεις” στα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας, επεσήμανε τον κίνδυνο την ερχόμενη Άνοιξη να υπάρξει ένα νέο ανοδικό σερί τιμών στο φυσικό αέριο την ερχόμενη Άνοιξη. Αναφορικά με τις κλιμακώσεις του φυσικού αερίου υπενθύμισε την πρόβλεψη που είχε κάνει προ διμήνου (και που επαληθεύτηκε) για υποχώρηση στα επίπεδα των 100 ευρώ/MWh, προειδοποιώντας παράλληλα για το ενδεχόμενο «επιστροφής» της κρίσης τιμών την άνοιξη του 2023, ιδίως εάν η γεωπολιτική ένταση παραμείνει «στο κόκκινο». Εξέφρασε την άποψη ότι οι ισορροπίες στην αγορά αερίου είναι οριακές και ότι αν συμβεί κάτι στο ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον οι τιμές εκτινάσσονται προς τα πάνω.
“Μεγάλοι διεθνείς οίκοι εκτιμούν ότι επειδή οι αποθήκες είναι γεμάτες (με αποτέλεσμα πλοία έμφορτα με LNG να περιμένουν να ξεφορτώσουν) και ο χειμώνας είναι -προς το παρόν- ήπιος, δεν θα έχουμε μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές έως ενδεχομένως τα μέσα Δεκεμβρίου. Μετά όμως οι θερμοκρασίες θα αρχίσουν να πέφτουν και θα φτάσουμε στο Μάρτιο οπότε οι αποθήκες θα αρχίσουν να αδειάζουν και εκεί είναι το κρίσιμο σημείο, με πολλούς αναλυτές να διαβλέπουν ένα νέο ράλι των τιμών του φυσικού αερίου την άνοιξη. Σημείωσε, δε, ότι η δυσκολία η μεγάλη αφορά τον επόμενο χειμώνα.
Ελπίδες για πλαφόν στα 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα
Αναπόφευκτα, μετά τις εξελίξεις στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, το σενάριο για πιο “μαζεμένες” τιμές αερίου που καταγράφηκαν στο σχέδιο του Προϋπολογισμού μπαίνουν σε μια σχετική αμφισβήτηση. Μάλιστα, εφόσον παραμείνει στα 275 ευρώ για το φυσικό αέριο εκτιμάται θα δημιουργήσει σοβαρά ζητήματα στην υλοποίηση του προϋπολογισμού και γι αυτό άλλωστε η κυβέρνηση πιέζει για ευρωπαϊκό πλαφόν, μέχρι τα 200 ευρώ ελπίζοντας ότι στις 13/12, στο νέο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας θα βρεθεί λύση. Υπενθυμίζεται ότι στον Ολλανδικό δείκτη καταγραφόταν, πριν το τελευταίο Συμβούλιο, σταθερά ένα επίπεδο τιμών περιξ των 100 – 120 ευρώ ανά μεγαβατώρα, αισθητά μειωμένο σε σχέση με τα ρεκόρ των 350 ευρώ ανά μεγαβατώρα του Αυγούστου. Ωστόσο μετά τις εξελίξεις “τσίμπησε” η τιμή.
*O Γιώργος Σ. Ατσαλάκης είναι Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής στη Σχολή Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης