Τουρκία-Λιβύη-Αλβανία, το Τρίγωνο Στραγγαλισμού των Ελληνικών Δικαιωμάτων στις Θαλάσσιες Ζώνες

Τουρκία-Λιβύη-Αλβανία, το Τρίγωνο Στραγγαλισμού των Ελληνικών Δικαιωμάτων στις Θαλάσσιες Ζώνες
Του Ευθύμιου. Π. Πέτρου
Τρι, 13 Δεκεμβρίου 2022 - 08:41

Στην διεθνή πολιτική δεν επιτρέπεται να αφήνουμε εκκρεμότητες. Θα τις βρούμε μπροστά μας. Όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα με τις οριοθετήσεις των θαλασσίων ζωνών. Όπου αντιμετωπίζουμε πλέον ένα τρίγωνο αμφισβητήσεων. Τα δικαιώματά μας στην θάλασσα αμφισβητούνται. Στο Αιγαίο, στην Αδριατική και στο Ιόνιο. 

Σε απόλυτο συντονισμό μεταξύ τους, Τούρκοι, Λίβυοι και Αλβανοί, θέλουν υπό την καθοδήγηση της Αγκύρας, κατήγγειλαν σαν παραβίαση της κυριαρχίας τους, την αναγγελία ερευνών από την Ελλάδα, νοτίως της Κρήτης. Με τους Αλβανούς ακόμη δεν υπάρχει κάποια άμεσος εκδήλωσις αμφισβητήσεως, αλλά επί της ουσίας, οιαδήποτε κίνηση της Ελλάδος στο βόρειο Ιόνιο είναι «μπλοκαρισμένη» εξ αιτίας της αρνήσεως των Τιράνων να επικυρώσουν την συμφωνία του 2008. Το θέμα εκκρεμεί καθώς η Ελλάς, αντί να επιμείνει στην επιβολή της ισχύος της συμφωνίας, εδέχθη να παραπεμφθεί η «διαφορά» στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Προφανώς και θέλει έτσι να δημιουργήσει προηγούμενο για την επίλυση της διαφοράς με την Τουρκία, αναφορικώς προς την οριοθέτηση ων θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο. Όμως ουδείς μας εγγυάται ότι η Τουρκία θα δεχθεί ως προηγούμενο την όποια διευθέτηση επιτευχθεί για το Ιόνιο, ούτε είναι βέβαιον ότι η απόφαση του δικαστηρίου της Χάγης θα είναι ευνοϊκή για τις ελληνικές θέσεις. Και εν τω μεταξύ, μια εκκρεμότητα διαιωνίζεται.

Η Τουρκία την ίδια στιγμή, ακολουθεί μια πολιτική ανατολίτικης πονηρίας, χωρίς να διεκδικεί αμέσως η ιδία τίποτε, αλλά εμφανιζομένη ως προστάτιδα της Λιβύης σε αυτήν την φάση, έτοιμη όμως να ταχθεί και υπέρ της Αλβανίας σε περίπτωση της παραμικρής τριβής με την Ελλάδα. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι η τουρκική ηγεσία, παραλλήλως προς τις άμεσες βολές εναντίον της Ελλάδος κατηγορεί και τους συμμάχους, κυρίως δε τις ΗΠΑ λέγοντας ότι: «Δεν θα αποδεχθούμε όσους στηρίζουν την Ελλάδα δίχως κανένα όριο, για να κάνει τις παρενοχλητικές και προβοκατόρικες ενέργειες της σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Είμαστε μαζί στο ΝΑΤΟ, ωραία ναι, όμως ενώ είμαστε μαζί στο ΝΑΤΟ, εξοπλίζεις τα νησιά της Ελλάδας με όπλα και αεροσκάφη. Εμείς ακόμη μέχρι και τώρα δεν καταφέραμε να επιλύσουμε το θέμα των F-16! Δεν μπορέσαμε να το λύσουμε, αφού έχουμε δώσει και χρήματα».

Η Τουρκία όμως έχει ανακοινώσεις κινήσεις ερευνητικών σκαφών στις περιοχές του τουρκο-λιβυκού μνημονίου και ανά πάσα στιγμήν θα μπορούσε να τις αρχίσει δημιουργώντας περαιτέρω περιπλοκές στην κατάσταση. Συνεπώς έχουμε αυτήν την στιγμή, μια Τουρκία που καιροφυλακτεί, μια Λιβύη που διαμαρτύρεται και μιαν Αλβανία η οποία προσπαθεί να φέρει την Ελλάδα σε θέση διαρκούς υποχωρήσεως έναντι του αορίστου ανταλλάγματος ενός συνυποσχετικού για την Χάγη.

Να σημειωθεί ότι η Ελλάς, πέρα από τις πρόσφατες συμφωνίες οριοθετήσεως με την Ιταλία και την Αίγυπτο, δεν έχει καν κηρύξει ΑΟΖ σε άλλα σημεία της επικρατείας της. Τούτο είναι σημαντικό διότι σε αντίθεση με την υφαλοκρηπίδα η οποία υφίσταται αφ' εαυτής, η ΑΟΖ πρέπει να κηρυχθεί προκειμένου εν συνεχεία να οριοθετηθεί. Όμως η χώρα μας και πριν ακόμη υπάρξει η νομοθεσία για τις θαλάσσιες ζώνες οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας είχε μόνον με την Ιταλία, βάσει συμφωνίας που είχε υπογραφεί το 1977. Μάλιστα δεδομένου ότι η Ιταλία είχε ανάλογη συμφωνία οριοθετήσεως με την Αλβανία, θα έπρεπε να είναι ιδιαιτέρως απλή υπόθεση η οριοθέτηση και μεταξύ Ελλάδος και Αλβανία, επί τη βάσει των ιδίων αρχών που και οι δύο χώρες συνομολογούσαν με την Ιταλία. Το ότι όμως τα πράγματα δεν είναι πλέον τόσο απλά, φαίνεται από το γεγονός ότι διαφορετική οριοθέτηση υπεγράφη προσφάτως για την ΑΟΖ.  Για την ακρίβεια, σε τρεις περιοχές (δύο των Οθωνών και μία των Στροφάδων) η γραμμή οριοθετήσεως έχει μετατοπισθεί προς ανατολάς, δηλαδή εις βάρος της Ελλάδος. Αντιστοίχως όμως στην περιοχή μεταξύ Καλαβρίας και Κεφαλληνίας η γραμμή έχει οριοθετηθεί από 900 μέτρα έως 5.200 μέτρα δυτικότερα της μέσης γραμμής δίδοντας μεγαλύτερη θαλάσσια έκταση στην Ελλάδα.

Το αναφέρουμε αυτό, προκειμένου να δείξουμε την πολυπλοκότητα των ζητημάτων και το γεγονός ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για «δεδικασμένα» ή για «προηγούμενα» και νομολογίες, όταν πρόκειται για διμερείς συμφωνίες οριοθετήσεως. Συνεπώς μάλλον αδίκως υποχωρούμε έναντι της Αλβανίας στο Ιόνιο. Το μόνο «προηγούμενο» (και αυτό αμφιβόλου ωφελείας) είναι ότι μπορεί δύο χώρες να προσφύγουν στην Χάγη. Και λοιπόν; Θα το δεχθεί η Τουρκία κατά τρόπον που να συνεπάγεται ότι θεωρεί την οριοθέτηση ΑΟΖ, μόνη διαφορά με την Ελλάδα στο Αιγαίο; Το πιθανότερο είναι ότι δεν πρόκειται να αποστεί ουδεμιάς των διεκδικήσεων της, θα συνεχίσει δηλαδή να απαιτεί και την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου αξιοποιώντας το «τρίγωνο» που έχει διαμορφώσει με την Λιβύη και την Αλβανία.

Με την ευκαιρία να διευκρινίσουμε κάτι. Είναι εσφαλμένος ο τρόπος με τον οποίο αναφερόμαστε γενικευμένα στον όρο «Αποστρατιωτικοποίηση» τον οποίο χρησιμοποιούν παρελκυστικά οι Τούρκοι για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Για τα νησιά αυτά η Συνθήκη της Λωζάννης αποδέχεται δικαίωμα αυτοάμυνας και της ασφαλείας. Αναφέρεται περιοριστικά σε μόνιμα οχυρωματικά έργα και μόνιμους ναυστάθμους, μόνιμες υποβρύχιες εγκαταστάσεις αλλά ταυτοχρόνως απαγορεύει ρητώς υπερπτήσεις της τουρκικής «στρατιωτικής αεροπλοΐας» όπως επί λέξει την ορίζει. Δεν αναφέρεται σε άλλης μορφής αμυντικές εγκαταστάσεις (σταθμοί παρακολουθήσεως, παρατηρητήρια, κ.λπ.), ούτε καν σε αεροδρόμια και αεροπορικές εγκαταστάσεις. Η δε συνθήκη του Μοντραί δεν άλλαξε όλη την Συνθήκη της Λωζάννης αλλά μόνον το καθεστώς αποστρατιωτικοποιήσεως που υπήρχε για τα Στενά, την Ίμβρο, Τενέδο, Λαγούσες (όπου η Τουρκία δημιούργησε αμυντικές υποδομές), Λήμνο και Σαμοθράκη (όπου και εμείς δημιουργήσαμε αμυντικές υποδομές).