Το πάλαι ποτέ ένδοξο παρελθόν της ελληνικής βιομηχανίας η οποία στη μεταπολεμική περίοδο τις δεκαετίες του '60 και του '70 οδήγησε στο οικονομικό θαύμα της χώρας με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και προσφέροντας χιλιάδες θέσεις εργασίας ήρθε ξανά με νοσταλγία στις μνήμες με το άκουσμα της είδησης του κλεισίματος του εργοστασίου της Tupperware στη Θήβα. Η αποβιομηχάνιση της Ελλάδας στοιχειώνει τις όποιες προσπάθειες για την ανάκαμψή της μετά τα δέκα σκληρά χρόνια των μνημονίων, καθώς η ανάκτηση του χαμένου εδάφους θα απαιτήσει δεκαετίες. Τα εργοστάσια, η παραγωγή προϊόντων είναι εκείνα που δημιουργούν το ζητούμενο των νέων εποχών για την ευημερία μίας κοινωνίας: Τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Πολλά brands, πολλές επιχειρήσεις με μακρά πολυετή διαδρομή συνδεδεμένη με την ίδια την ιστορία της χώρας σβήστηκαν από τον χάρτη
Η μεγάλη αποβιομηχάνιση της χώρας ξεκίνησε τις δεκαετίες του '80 και του '90 και η χαριστική βολή ήρθε την περίοδο 2008 - 2018. Σύμφωνα με στοιχεία της PwC, το διάστημα αυτό υπολογίζεται ότι πάγωσαν οι τσιμινιέρες και κατέβηκαν οι διακόπτες σε 26.570 πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις του μεταποιητικού τομέα. Οι απώλειες θέσεων εργασίας συγκλονίζουν: Εχασαν τις δουλειές τους 160.000 εργαζόμενοι. Το σταδιακό σβήσιμο των εργοστασίων ξεκίνησε τις δεκαετίες του '80 και του '90. Με τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια να έρχονται τη δεκαετία του '70. Από αναλυτές και επιστήμονες καταγράφονται ως αίτια τις δύο πρώτες δεκαετίες ('70 και '80) το λανθασμένο μίγμα οικονομικής πολιτικής που συντηρούσε τον υψηλό πληθωρισμό καθώς και τον έλεγχο των τιμών (διατιμήσεις). Στη δεκαετία του '90 έρχεται να σαρώσει την εγχώρια βιομηχανική παραγωγή η κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής για στροφή στον τομέα των υπηρεσιών και κυρίως των χρηματοπιστωτικών.
Κρατικοποιήσεις
Στην Ελλάδα, αυτής της τάσης, είχε προηγηθεί η δημιουργία της γενιάς των προβληματικών επιχειρήσεων με την κυβέρνηση τότε του Ανδρέα Παπανδρέου να προχωρά στις κρατικοποιήσεις ιδιωτικών εταιρειών, οι οποίες στη συνέχεια κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι: Η ΛΑΡΚΟ, η Πειραϊκή Πατραϊκή, τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, η ESSO - Πάππας κ.ά.
Πολυεθνικές
Την περίοδο 1991 - 1996 κλείνουν τα εργοστάσιά τους στην Ελλάδα οι πολυεθνικές βιομηχανίες ελαστικών Pirelli στην Πάτρα (μετά πολυήμερες απεργίες των εργαζομένων) και στο τέλος της προαναφερόμενης εποχής η Goodyear στη Θεσσαλονίκη. Ο ιταλικός όμιλος έφυγε για την Τουρκία αφήνοντας στην αχαϊκή πρωτεύουσα 500 άνεργους.
Ιστορικές επωνυμίες
Η ιστορία της ελληνικής βιομηχανίας έχει πολλές μελανές σελίδες όπως με το σβήσιμο από τον χάρτη επιχειρήσεων σαν την Πειραϊκή Πατραϊκή με 4.000 εργαζομένους, τη Χαρτοβιομηχανία Λαδόπουλου (1.200 εργαζόμενοι), την καλτσοβιομηχανία Μάντισον (250 εργαζόμενοι), τη Χαρτοποιία Αιγαίου (550 εργαζόμενοι), τη βιομηχανία ενδυμάτων Ρετσίνα (300 εργαζόμενοι).
Κύμα φυγής. Ηχηρά λουκέτα ήταν κι εκείνα της δεκαετίας του '80 όπως το κλείσιμο του εργοστασίου της Τεοκάρ στη Θεσσαλονίκη, τα κλωστήρια Φιλιατών, τα Μεταλλεία Σκαλιστήρη που βούλιαξαν την Εύβοια στην ανεργία, τα Μεταλλεία Φωκίδας, τα Πλαστικά Καβάλας και η Βιαμύλ. Επίσης στη δεκαετία '90 καταρρέουν η καπνοβιομηχανία Κεράνης, η Διεθνής Βιομηχανία Ενδυμάτων. Η μεγάλη Κλωνατέξ θα συνδεθεί με το σκάσιμο της φούσκας του Χρηματιστηρίου το 2000, ενώ στην περίοδο πια της οικονομικής κρίσης παγώνει η τσιμινιέρα των τσιμέντων Χαλκίδας, κλείνει το εργοστάσιο Πετζετάκις, λουκέτο βάζει η Καπνοβιομηχανία Γεωργιάδης, ενώ από τη λαίλαπα των μνημονίων κάηκαν χαλυβουργίες στη χώρα μας, όπως η Hellenic Steel. Πρόσφατα λουκέτα ήταν και αυτά της Πίτσος, της BSH, της Shelman, ενώ αντίστοιχη ήταν και η μοίρα των εργοστασίων της ΔΕΛΤΑ, ΕΛΑΪΣ - Uniliver και Pepsico.
Σημάδια ανάκαμψης. Η βιομηχανία δείχνει να ανακάμπτει δημιουργώντας 26.000 θέσεις εργασίας την περίοδο 2014 - 2019. Οι επενδύσεις από το ιστορικό υψηλό των 38.505 ευρώ ανά απασχολούμενο το 2008 και το ιστορικό χαμηλό των 12.905 ευρώ ανά απασχολούμενο το 2011, ανέβηκαν ξανά στα επίπεδα των 22.000 - 23.000 ευρώ ανά απασχολούμενο την περίοδο 2017 - 2019.
70% κάτω η προστιθέμενη αξία
Σύμφωνα με τη μελέτη της PwC η συνεισφορά της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) της βιομηχανίας ως ποσοστό στη συνολική ΑΠΑ της ελληνικής οικονομίας είναι στο 10,6%, όταν το 1980 ήταν στο 17% και το 1986 έφτασε στο 17,3%. Την περίοδο της μνημονιακής περιόδου η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία της βιομηχανίας έφτανε να βουλιάζει κατά σχεδόν 11 δισ. ευρώ. Το 2008 η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία ήταν στα 26,9 δισ. ευρώ και το 2016 έπεσε στα 16 δισ. ευρώ. Αυτά τα περίπου 11 δισ. ευρώ μέχρι σήμερα δεν έχουν ανακτηθεί. Αν και από το 2017 έως το 2019 η βιομηχανία δείχνει να ανακάμπτει με την Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία να ανεβαίνει δειλά - δειλά στα 17,3 δισ. ευρώ. Η απώλεια των 160.000 θέσεων εργασίας από το 2008 έως το 2013, επίσης δεν έχει καλυφθεί παρά τον ρυθμό ανάπτυξη 3,9% της βιομηχανίας την περίοδο 2014 - 2019. Ρυθμός υψηλότερος από τον αντίστοιχο 3,5% της ελληνικής οικονομίας για το ίδιο διάστημα.
Η Tupperware και τα λουκέτα της Βοιωτίας
Ύστερα από το καινοτόμο δοχείο αποθήκευσης τροφίμων που ανακάλυψε ο Tupper στη δεκαετία του ‘40 και τον πρωτοπόρο τρόπο προώθησης με τις επιδείξεις κατ’ οίκον, η Tupperware έρχεται στην Ευρώπη τη δεκαετία του ‘60, φτάνοντας στην Ελλάδα το 1964. Τρία χρόνια μετά ανοίγει εργοστάσιο στη Θήβα, στο οποίο θα βάλει λουκέτο τον Απρίλιο. Πρόκειται για μία ακόμα παύση παραγωγικής δραστηριότητας στην Ελλάδα και μία ακόμα στη Βοιωτία τα τελευταία χρόνια.Τον Μάιο του 2020 είχε διακοπεί η λειτουργία του εργοστασίου της Schneider Electric στα Οινόφυτα με απώλεια 150 θέσεων εργασίας, το οποίο κατασκεύαζε μετασχηματιστές. Τον Μάρτιο του 2021 έκλεισε και το εργοστάσιο της Pipelife, με 70 εργαζομένους και αντικείμενο την παραγωγή πλαστικών σωλήνων ύδρευσης και άρδευσης. Στην περιοχή, λουκέτο είχε μπει τον Οκτώβριο του 2016 και στο εργοστάσιο της Pepsico, επίσης στα Οινόφυτα.
(από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ")