της μιας ημέρας χωρίς στήριξη από μέλη του εσωτερικού κύκλου του Πούτιν ή των ενόπλων δυνάμεων. Αλλωστε, περίπου μια ντουζίνα υψηλόβαθμα στρατιωτικά στελέχη έχουν τεθεί σε αργία ή έχουν απαλλαγεί από τα καθήκοντά τους, καθώς διεξάγεται έρευνα εις βάρος τους. Δεν είναι, μάλιστα, μόνο η ενδεχόμενη εμπλοκή στην ανταρσία που οδηγεί στην αποπομπή: Ο στρατηγός Ιβάν Ποπόφ, κορυφαίος διοικητής στην Ουκρανία, απομακρύνθηκε όταν άσκησε την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων για τη στάση τους στον πόλεμο.
Στο μεταξύ, οι μαχητές της Wagner δεν αντιμετωπίζουν κανενός είδους τιμωρία. Απλώς θα μετακινηθούν στη Λευκορωσία ή θα συνεχίσουν να μάχονται για λογαριασμό της Ρωσίας υπό διαφορετική ηγεσία. Ο δε Πριγκόζιν δεν έχει στην πραγματικότητα εξοριστεί, καθώς εθεάθη στην Αγία Πετρούπολη και τη Μόσχα, όπου ο ίδιος και αρκετοί διοικητές της Wagner είχαν συνάντηση με τον Πούτιν στις 29 Ιουνίου.
Η ασυλία της Wagner είναι ακόμη πιο ενοχλητική καθώς έρχεται σε μια περίοδο που οι μέσοι Ρώσοι ζουν σε ένα σχεδόν ολοκληρωτικό αστυνομικό κράτος. Κάθε κριτική για τον πόλεμο στην Ουκρανία - ακόμη και αμφιβολίες αναφορικά με τη σκοπιμότητά του ή ισχυρισμοί πως είναι αναγκαίο να καταβληθούν προσπάθειες για την ειρήνη - μπορούν να οδηγήσουν κάποιο άνθρωπο στη φυλακή με την κατηγορία ότι είναι «ξένος πράκτορας». Σήμερα, πλέον, οι Ρώσοι τολμούν να θέτουν ερωτήσεις αναφορικά με τον πόλεμο μόνο σε ιδιωτικό επίπεδο.
Οπως συνέβαινε και κατά τη σοβιετική περίοδο, οι Ρώσοι διατάσσονται να πιστέψουν σε ιδέες που αντιβαίνουν ευθέως η μια την άλλη και σε ιστορικά αφηγήματα που δεν έχουν καμία βάση στην πραγματικότητα. Ξεχάστε, με άλλα λόγια, ό,τι ξέρετε με βάση τις γνώσεις σας, τη μνήμη σας ή την εμπειρία σας - ο ανώτατος ηγέτης ξέρει καλύτερα από όλους.
Στην πράξη, ωστόσο, η διαχείριση της ανταρσίας της Wagner από τον Πούτιν το μόνο που αναδεικνύει είναι η αδυναμία του. Η στάση που τηρούν εσχάτως οι ελίτ της Ρωσίας αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Μετά την αποπομπή του Ποπόφ, για παράδειγμα, ο Αντρέι Γκουρούλεφ, μέλος του κοινοβουλίου, δημοσιοποίησε τις απόψεις του στρατηγού, τις οποίες προφανώς συμμερίζονται και άλλοι στις τάξεις του στρατεύματος. Στη Ρωσία του Πούτιν - ειδικά μετά τον Φεβρουάριο του 2022 - τέτοιες εκφράσεις διαφωνίας δεν πρέπει να υποτιμώνται.
Η δυσφορία με την ηγεσία του Πούτιν δεν περιορίζεται στους αξιωματούχους. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το 53% των Ρώσων διάκεινται θετικά προς την αναζήτηση ειρήνης, έναντι 45% τον Μάιο. Δεδομένης δε της πίεσης που δέχεται η κοινή γνώμη προκειμένου να μην επικρίνει τον πόλεμο, το πραγματικό ποσοστό ενδέχεται να είναι ακόμη υψηλότερο. Επιπλέον, το 86% διαφωνεί με τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων οπουδήποτε.
Αναμφίβολα, τα ποσοστά αποδοχής του Πούτιν παραμένουν υψηλά, στο 81%, ενώ δεν υπάρχει ιδιαίτερη διάθεση για διαμαρτυρίες. Ισως, όμως, είναι απλώς ζήτημα χρόνου έως ότου αυτή η εικόνα αλλάξει. Οταν μεγάλωνα στην Σοβιετική Ενωση, όλοι μας αποθεώναμε την ηγεσία του Λεονίντ Μπρέζνιεφ, παρά το ότι γνωρίζαμε πως ο αυτοκράτορας ήταν γυμνός. Χρειάστηκε να περάσουν μερικά χρόνια και μερικοί ηγέτες για να φτάσουμε στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, όμως τελικώς αυτό έγινε. Οι Ρώσοι, λοιπόν, ενδεχομένως να φοβούνται να μιλήσουν σήμερα δημοσίως, όμως η αδυναμία του Πούτιν - και οι ρωγμές στο σύστημα που τόσο σχολαστικά οικοδόμησε - αποτελούν στοιχεία που δεν αμφισβητούνται.
* Η Nina L. Khrushcheva είναι καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στηο New School και συγγραφέας (μαζί με τον Jeffrey Tayler) του «In Putin's Footsteps: Searching for the Soul of an Empire Across Russia's Eleven Time Zones»
Από ΤΑ ΝΕΑ