Η γεωπολιτική αστάθεια, οι απειλές για νέα προσκόμματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, οι κίνδυνοι για τις υποδομές ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή, βάζουν “φωτιά” σε ανησυχία για μεγάλες αυξήσεις τιμών στα ενεργειακά προϊόντα αλλά και σε νέο πληθωριστικό κύμα.
Συνολικά, πάντως, η παγκόσμια οικονομική κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου πέρα από το ανθρωπιστικό δράμα, κυριαρχεί και η ανάλυση ρίσκου, σε σχέση με ενδεχόμενες επιπτώσεις “ντόμινο” στην παγκόσμια οικονομία, από μια συνολική ανάφλεξη.
Ουσιαστικά, όσο και αν μετά τα τελευταία πολιτική ανοιγμάτων του Ισραήλ, υπό τις "ευλογίες" ΗΠΑ και Γαλλίας, σε Χεζμπολάχ με τον καθορισμό ΑΟΖ με τον Λίβανο (ουσιαστικά η σιιτική οργάνωση έχει τη σκιώδη εξουσία στη Χώρα των Κέδρων και "λαμβάνει" μερίδιο από τον πλούτο της ΑΟΖ), την πρόοδο σχέσεων με τη Σαουηδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μαρόκο, και βέβαια τη σταθερή σχέση με Αίγυπτο και Ιορδανία, μια γενικότερη κλιμάκωση φαίνεται δύσκολη, σε ένα τέτοιο “εκρηκτικό υπόστρωμα” τίποτε δεν μπορεί να αποκλειστεί. Έτσι, π.χ. μια εμπλοκή δυνάμεων από την ευρύτερη περιοχή και δη του Ιράν, είτε μέσω των παραστρατιωτικών ομάδων στη Συρία, είτε μέσω της Σιιτικής Χεζμπολάχ, που ουσιαστικά ελέγχει το Λίβανο, θα είναι εκείνη η κίνηση, που θα βάλει “φωτιά” στο πολύπαθο αυτό κομμάτι γης, αλλά και θα ανάψει το “φιτίλι” συνολικά για μια μεγάλη γεωπολιτική αναταραχή με προβολές στην παγκόσμια οικονομία.
‘Ηδη, όπως ανέφεραν οι έγκυροι New York Times, ακόμη και πριν από τα γεγονότα του Σαββατοκύριακου, στη Μέση Ανατολή, η αστάθεια στην παγκόσμια οικονομία, λόγω και της ενεργειακής κρίσης, είχε επιβαρύνει, ειδικά, τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Πληθωρισμός, περιβάλλον υψηλών επιτοκίων αλλά και αναιμική ανάπτυξη είναι το βασικό χαρακτηριστικό για τη ζώνη του ευρώ, για την οποία, μάλιστα, το ΔΝΤ το ταμείο προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα κινηθεί με ρυθμό αύξησης μόλις 0,7% φέτος, από 3,3% το 2022. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 0,5%. Όπως επίσης αναφέρουν οι NYT, τα υψηλά επιτόκια, ο επίμονος πληθωρισμός και οι μετασεισμοί των σπειροειδών τιμών της ενέργειας αναμένεται επίσης να επιβραδύνουν την ανάπτυξη στη Βρετανία στο 0,5% φέτος από 4,1% το 2022.
Για τον κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού, πάντως, από έναν παρατεταμένο πόλεμο στη Μέση Ανατολή έκανε λόγο, την Πέμπτη, μιλώντας στο το Reuters ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας Επίσης, ανέφερε ότι Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν πρέπει να σταματήσει πρόωρα τις αγορές ομολόγων, διότι μπορεί να χρειαστεί ακόμη να ηρεμήσει τις νευρικές αγορές. Πάντως, ο ίδιος βλέπει με αισιοδοξία την πορεία ανάπτυξης της χώρας.
Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει τι θα γίνει, εάν οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και μια συνολική γεωπολιτική αναταραχή οδηγήσει, πέρα από τα υφιστάμενα, που σχετίζονται με το Ουκρανικό, σε νέα προσκόμματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, σε μεγάλες αυξήσεις τιμών στα ενεργειακά προϊόντα και σε νέο πληθωριστικό κύμα, που μπορεί να οδηγήσει στη συνέχεια, σε αποφάσεις “σφιχτής” νομισματικής πολιτικής, δηλαδή, σε νέες αυξήσεις επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες.
Η Κίνα
Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα, επίσης, που, με βάση την ΝΥΤ, αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι, όπως αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα, ο αντίκτυπος που θα έχει η, τελευταία, υποτονική οικονομία της Κίνας στον υπόλοιπο κόσμο. Να σημειωθεί ότι το I.M.F. μείωσε τις προοπτικές ανάπτυξής της για την Κίνα δύο φορές φέτος, καθώς μάλιστα η βιομηχανική παραγωγή αποδυναμώνεται. Προειδοποίησε, δε, ότι οι χώρες που αποτελούν μέρος της ασιατικής βιομηχανικής αλυσίδας εφοδιασμού θα μπορούσαν να εκτεθούν σε αυτήν την απώλεια δυναμικής.
Οι εξελίξεις, όμως, έρχονται συνολικά να επιβαρύνουν, την κατάσταση και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, που βλέπουν τις οικονομίες τους να είναι σε αναστάτωση, ήδη, από πριν, τροφοδοτώντας, το κύμα μετανάστευσης.
Πλατφόρμες και ΑΟΖ
Πάντως, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, αλλά και οι εικόνες με το σαμποτάζ σε αγωγό στη Βαλτική, σταθερά απειλούν να “δώσουν” νέο καύσιμο στο σπιράλ ακρίβειας, ειδικά, εάν γίνουν πράξη οι απειλές της Χεζμπολάχ για χτυπήματα σε ενεργειακές υποδομές, σε περιπτώσεις εμπλοκής των ΗΠΑ στη σύρραξη στη Γάζα.
Εάν υπάρξει πλήγμα, με βάση αναλυτές, η αναστάτωση θα είναι μεγάλη και θα προκαλέσει ντόμινο επιπτώσεων. Άλλωστε, η Chevron έχει αποκτησει μερίδια σε δύο μεγάλα ισραηλινά κοιτάσματα φυσικού αερίου, με την εξαγορά της Noble Energy το 2020 έναντι περίπου 4 δισ. δολαρίων. Μάλιστα, η Ταμάρ, μία από τις πλατφόρμες παραγωγής που λειτουργεί από τη Chevron βρίσκεται μόλις 15 μίλια μακριά από την Ashkelon, μια πόλη στο νότιο Ισραήλ, και θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι ευάλωτη σε επιθέσεις από τη Γάζα. Ήδη εδώ και μερικές μέρες, η Chevron έχει γνωστοποιήσει ότι έχει διακοπεί, για λόγους ασφαλείας, η παραγωγή από το κοίτασμα Ταμάρ. Αντίθετα, η Chevron συνεχίζει να παράγει από το κοίτασμα Λεβιάθαν.
Επίσης, μια κλιμάκωση στη Γάζα είναι άγνωστο πώς θα επηρεάσει τα δεδομένα με τη χάραξη ζωνών με την Παλαιστινιακή Αρχή, που είχε μπει σε “ρότα” και διαδικασία εξέτασης πιθανών ερευνών .
Να σημειωθεί ότι τα υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Ισραήλ, που προετοίμαζε ένα νέο αδειοδοτικό γύρο για έρευνες στην ΑΟΖ του, είναι το Ταμάρ, το Λεβιάθαν, το Καρίς και το Τανίν με τα δύο τελευταία να τα εκμεταλλεύεται η Energean από το 2017 όταν προχώρησε σε αντίστοιχες εξαγορές. Με βάση, πάντως, πληροφορίες, δεν υπάρχει ανησυχία από την πλευρά της Energean καθώς τα μέτωπα δεν είναι κοντά στην πλωτή μονάδα παραγωγής αποθήκευσης και εκφόρτωσης υδρογονανθράκων του Καρίς. που βρίσκεται 90 χλμ. από την ακτή του Ισραήλ κι όπου οι εργασίες συνεχίζονται κανονικά. Ανάλογη είναι και η εικόνα ηρεμίας για πιθανές απειλές στις διοικητικές υπηρεσίες της Energean στο Τελ Αβίβ αλλά και στην τεχνική βάση της πλωτής μονάδας στη Χάιφα.
Επίσης, η Energean βρίσκεται στη διαδικασία εκπόνησης του σχεδίου ανάπτυξης του κοιτάσματος Κατλάν με αποθέματα 70 δις. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, ενώ πριν το τέλος του έτους θα μπει σε παραγωγή και το κοίτασμα αερίου στο Βόρειο Καρίς.
Αγωγοί και διασυνδέσεις
Ζητούμενο για αυτήν την κρίση είναι και η διαμόρφωση ισορροπιών στα ενεργειακά σχέδια για εξορύξεις και ηλεκτρικές διασυνδέσεις (σχέδια για σύνδεση με Κύπρο και ΕΕ- Ινδία), όπου υπάρχει και έντονο ελληνικό ενδιαφέρον.
Συγκεκριμένα, ερώτημα είναι το τι θα γίνει με τον τεράστιας γεωπολιτικής, οικονομικής και εμπορικής σημασίας Ινδικό Διάδρομο, ο οποίος είχε υπογραφεί στο περιθώριο των G20 στο Νέο Δελχί, με στόχο να συνδέσει την Ινδία με τη Σ. Αραβία και την Ιορδανία μέχρι το ισραηλινό λιμάνι της Χάιφα, απ’ όπου και τα προϊόντα θα εξάγονται στην Ευρώπη.
Παράλληλα, οι εξελίξεις βάζουν και πάλι σε δοκιμασία της Τουρκοισραηλινές σχέσεις και βέβαια θέτουν σε νέα βάση τα ανταγωνιστικά σχέδια μεταφοράς προς τις αγορές της Ευρώπης των κοιτασμάτων αερίου της Αν. Μεσογείου, όπου έχουν κατατεθεί προτάσεις που είτε συμπεριλαμβάνουν είτε όχι την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι με τις εξελίξεις, με βάση αναλυτές, μπορε’ί να πάρει “πνοή” το ακριβό έργο διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου EastMed, ο οποίος εξασφαλίζει πρόσβαση στο κοίτασμα Λεβιάθαν-ένα από τα μεγαλύτερα κοίτασμα της ανατολικής Μεσογείου. Ο αγωγός EastMed έχει σχεδιαστεί για να συνδέσει τα κοιτάσματα αερίου από τις υπεράκτιες περιοχές του Ισραήλ μέσω της Κύπρου, της Κρήτης, της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας με τον αγωγό ΠΟΣΕΙΔΩΝ στην Ιταλία και από εκεί στην ηπειρωτική Ευρώπη.