Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιδρά. Οι αεροπορικές εταιρείες αντιμετωπίζουν έλεγχο για φερόμενους παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τη βιωσιμότητα, γνωστούς ως “greenwashing”.
Το “greenwashing” αποτελεί σημαντική πρόκληση για τη βιωσιμότητα στον τομέα της αεροπορίας. «Νομίζω ότι οι αεροπορικές εταιρείες είναι υπερβολικά… χαριτωμένες», δήλωσε ο Άντριου Τσάρλτον, διευθύνων σύμβουλος της συμβουλευτικής εταιρείας Aviation Advocacy, σημειώνοντας ότι οι πράσινοι ισχυρισμοί που διατυπώνουν πολλοί αερομεταφορείς μπορεί να είναι υπερβολικοί. Είκοσι αεροπορικές εταιρείες ερευνώνται τώρα από την Επιτροπή για greenwashing. Oι Βρυξέλλες ανέλαβαν δράση στις 30 Απριλίου, μετά από προειδοποίηση που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) τον Ιούνιο. Οι αεροπορικές εταιρείες έχουν προθεσμία 30 ημερών για να διορθώσουν τυχόν παραπλανητικούς ισχυρισμούς. Πέρυσι κατατέθηκε αγωγή κατά της KLM στην Ολλανδία ενώ η Ryanair, η Lufthansa και η Etihad έχουν δεχτεί κριτική από τη βρετανική εταιρεία παρακολούθησης διαφημίσεων, Britain’s advertising watchdog, είτε για υποτιθέμενες περιπτώσεις υπεραπλούστευσης είτε για παραπλανητικές περιβαλλοντικές αξιώσεις. Η σύγκρουση έχει τις ρίζες της στην πολιτική για το κλίμα που επιβάλλει η ΕΕ στον τομέα των αερομεταφορών.
Τα αεροπλάνα ευθύνονται για το 2,5% περίπου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σε μια προσπάθεια να μειωθεί αυτό το ποσοστό, οι Βρυξέλλες συμφώνησαν πέρυσι να δώσουν εντολή στον τομέα να περάσει σταδιακά σε βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα (SAF) - καύσιμα που προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές ή απόβλητα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στους υπάρχοντες κινητήρες, αλλά έχουν χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα. Μέχρι το 2025, το 2% των καυσίμων που τροφοδοτούν τα αεροσκάφη στην ΕΕ πρέπει να είναι πράσινα, να αυξηθούν στο 5% το 2030 και στη συνέχεια να αυξάνονται κάθε πέντε χρόνια έως το 70% το 2050. Τα αεροπλάνα χρησιμοποιούν σήμερα μόνο μια μικρή ποσότητα SAF, η οποία είναι πολύ πιο ακριβή από την κηροζίνη. Οι αεροπορικές εταιρείες είναι πρόθυμες να διαφημίσουν την πράσινη πρόοδο που σημειώνουν.
Οι «πράσινοι ναύλοι» της Lufthansa υπόσχονται στους καταναλωτές - απλά και μόνο «επιλέγοντας έναν από τους ναύλους Economy Green και Business Green» - να μειώσουν το 20 % των ατομικών εκπομπών CO2 που σχετίζονται με την πτήση μέσω της χρήσης SAF και να αντισταθμίσουν τις υπόλοιπες εκπομπές «σε ισοδύναμο βαθμό συμβάλλοντας σε υψηλής ποιότητας έργα προστασίας του κλίματος» - μια αναφορά σε πιστώσεις αντιστάθμισης. Η KLM ενημέρωσε τους καταναλωτές ότι μπορούν να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα χάρη στα SAF και σε ένα «πρόγραμμα αναδάσωσης». Ο όμιλος Air France-KLM επιβεβαίωσε επίσης ότι οι αεροπορικές εταιρείες της Air France, KLM και Transavia Netherlands είχαν λάβει την ειδοποίηση της Επιτροπής για υποτιθέμενη οικολογική πλύση.
Η Ryanair, η οποία την Τρίτη επιβεβαίωσε ότι αντιμετωπίζει επίσης τον έλεγχο της ΕΕ, δήλωσε ότι είναι «μία από τις πιο πράσινες και καθαρές αεροπορικές εταιρείες στην Ευρώπη, κάτι που είναι στατιστικά αληθές», επειδή η εταιρεία πετάει με υψηλό συντελεστή πληρότητας και χρησιμοποιεί αεροσκάφη με περιβαλλοντική απόδοση, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Ryanair Μάικλ Ο'Λίρι σε συνέντευξη Τύπου στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών. Η Ryanair περιλαμβάνει έναν «Υπολογιστή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα» και μια πρόσθετη επί πληρωμή υπηρεσία που υποτίθεται ότι επιτρέπει στους επιβάτες να «αντισταθμίσουν τις εκτιμώμενες εκπομπές CO2». Αλλά οι ισχυρισμοί αυτοί είναι εκτός πραγματικότητας, προειδοποίησε η BEUC.
Το λόμπι των καταναλωτών σημειώνει ότι οι αεροπορικές εταιρείες δεν θα πρέπει να προωθούν τη χρήση των SAF επειδή «δεν είναι ακόμη έτοιμα για την αγορά και δεν θα είναι ευρέως διαθέσιμα πριν από τουλάχιστον το τέλος της επόμενης δεκαετίας». Χαρακτήρισε επίσης τους ισχυρισμούς περί αντιστάθμισης «εκ των πραγμάτων εσφαλμένους», επειδή δεν υπάρχει αποδεδειγμένη ισοδυναμία μεταξύ των κλιματικών τους οφελών και των εκπομπών CO2 που συνδέονται με τα αεροπορικά ταξίδια. Η Lufthansa επιβεβαίωσε ότι οι αεροπορικές εταιρείες της: Lufthansa, Brussels Airlines, Swiss, Austrian Airlines, Air Dolomiti και Eurowings, είχαν λάβει την καταγγελία της ΕΕ, αλλά συνέχισε επίσης να επιμένει ότι οι πτήσεις μπορούν να είναι συμβατές με τις κλιματικές πολιτικές. «Ήδη μέχρι το 2030, ο όμιλος Lufthansa θέλει να μειώσει στο μισό τις καθαρές εκπομπές CO2 σε σχέση με το 2019 μέσω μέτρων μείωσης και αντιστάθμισης», ένα σχέδιο που «επικυρώθηκε από την ανεξάρτητη πρωτοβουλία Science Based Targets (SBTi) τον Αύγουστο του 2022», ανέφερε ο όμιλος αεροπορικών εταιρειών σε ανακοίνωσή του. Η Lufthansa σημείωσε ότι εστιάζει επίσης στον «επιταχυνόμενο εκσυγχρονισμό του στόλου, τη συνεχή βελτιστοποίηση των πτητικών λειτουργιών [και] τη χρήση βιώσιμου αεροπορικού καυσίμου (SAF)». Ο Τσάρλτον, σύμβουλος αεροπορικών μεταφορών, δήλωσε ότι η πράσινη διαφήμιση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα του κλάδου.
«Όλοι γνωρίζουμε ότι το SAF είναι καλύτερο από το καύσιμο αεριωθούμενων αεροσκαφών, αλλά αυτό δεν είναι το πραγματικό ζήτημα», δήλωσε. «Το θέμα είναι αν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι είναι γενικά βιώσιμος όταν το 0,001% του καυσίμου του είναι 80% λιγότερο ρυπογόνο. Υποψιάζομαι ότι οι αεροπορικές εταιρείες βρίσκονται στη λάθος πλευρά του θέματος». Οι αεροπορικές εταιρείες γνωρίζουν ότι κινούνται σε μια λεπτή γραμμή. Η BEUC εξέτασε τον ιστότοπο της Ryanair και σημείωσε ότι όταν ένας καταναλωτής κάνει κλικ στο «περισσότερες πληροφορίες», εμφανίζεται η ακόλουθη δήλωση αποποίησης ευθύνης: «Αν και η προσφορά συνεισφοράς για την αντιστάθμιση των εκπομπών δεν θα κάνει την ίδια την πτήση “πιο πράσινη”, ο υπολογιστής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που διαθέτουμε σας δίνει τη δυνατότητα να συμμετάσχετε σε μια σειρά από σπουδαία περιβαλλοντικά έργα».
Η οργάνωση καταναλωτών χαρακτήρισε αυτή την αποποίηση ευθύνης «ασαφή» και «εξαιρετικά διφορούμενη», επειδή περιλαμβάνει λέξεις όπως «συνεισφορά προς», οι οποίες «θα μπορούσαν να αναφέρονται σε οτιδήποτε από το 1 % έως το 99 %» των υπολογιζόμενων εκπομπών. Τα ψιλά γράμματα της KLM είναι επίσης προβληματικά. Η φύτευση δέντρων, βέβαια, «δεν επηρεάζει τις άμεσες εκπομπές της ίδιας της πτήσης», παραδέχεται η ολλανδική αεροπορική εταιρεία στον ισχυρισμό της, «αλλά η συνεισφορά σας θα βοηθήσει στην αποκατάσταση των δασών που απορροφούν το CO2».