Είναι ενδεικτικό ότι με βάση τα αποτελέσματα της πιο πρόσφατης έρευνας Consumer Outlook της NielsenIQ, το 2024 συνεχίζει να είναι μια χρονιά, στην οποία οι Έλληνες καταναλωτές, στην πλειοψηφία τους, εξακολουθούν να νιώθουν αβεβαιότητα και συνεπώς να είναι ιδιαίτερα σκεπτικιστές όσον αφορά στις επιλογές τους, στις αποφάσεις που λαμβάνουν, καθώς και στις δαπάνες που πραγματοποιούν.
Σύμφωνα με ανακοίνωση, το 53% των ερωτηθέντων μας δήλωσε ότι είναι σε χειρότερη οικονομική κατάσταση, σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, τα καλά νέα ωστόσο είναι ότι το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί σε σχέση με το περασμένο έτος (60%). Με την αύξηση του κόστους ζωής να παραμένει η πρωταρχική ανησυχία, τόσο όσον αφορά τις τιμές των τροφίμων, αλλά και στα γενικότερα αυξανόμενα κόστη διαβίωσης, οι Έλληνες καταναλωτές εξακολουθούν να αναζητούν έξυπνους τρόπους για να πραγματοποιούν τις αγορές τους, να εξοικονομούν όσο το δυνατόν γίνεται, χωρίς ωστόσο να μειώνουν την κατανάλωση αυτή καθαυτή. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας φαίνεται να ικανοποιούν την ανάγκη αυτή, φτάνοντας σε ένα ιστορικά υψηλό μερίδιο αγοράς στο 25,4% το πρώτο τρίμηνο του 2024, και ένα ποσοστό ανάπτυξης της τάξης του 5,4%.
Η αβεβαιότητα στους νέους
Κι όλα αυτά την ώρα που συνολικά η ακρίβεια αποτελεί μια μεγάλη πληγή ειδικά για τους νέους. Χαρακτηριστικά, το κόστος διαβίωσης είναι η βασική ανησυχία της Gen Ζ και των millennials, με βάση την έρευνα «2024 Gen Z και Millennial» της Deloitte, που διανύει το 13ο έτος της, εκπονήθηκε με σχεδόν 23.000 συμμετέχοντες από 44 χώρες (300 εξ’ αυτών από την Ελλάδα), και μελετά τις συνθήκες που διαμορφώνουν τον εργασιακό χώρο και τις κοινωνικές εμπειρίες αυτών των γενεών παγκοσμίως. Έτσι, για τρίτη συνεχή χρονιά, το κόστος ζωής αποτελεί την κύρια ανησυχία της Gen Z και των millennials. Ειδικά για την Ελλάδα, οι Gen Zs κατά 40% αλλά και οι millennials κατά 48% κατατάσσουν το κόστος διαβίωσης στην πρώτη θέση των ανησυχιών τους. Παγκοσμίως, περίπου έξι στους δέκα Gen Zs (56%) και millennials (55%) ζουν μήνα με τον μήνα - πέντε μονάδες παραπάνω για τους Gen Zs συγκριτικά με πέρυσι και αντίστοιχα τρεις μονάδες παραπάνω για τους millennials, ενώ περίπου τρεις στους δέκα δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται οικονομικά ασφαλείς.
Με βάση επίσης έρευνα της diaNEOsis η ανασφάλεια κυριαρχεί στους νέους, καθώς την αναφέρει 1 στους 2 στο ερώτημα για το κυρίαρχο συναίσθημα. Δεύτερη, κατά σειρά, έρχεται η απογοήτευση με 44,3%. Ακολουθεί ο θυμός, με 29,7%. Το πρώτο θετικό συναίσθημα, η αισιοδοξία, εμφανίζεται τέταρτο κατά σειρά και περίπου στα ίδια επίπεδα με το 2022, αλλά κατά περίπου 8 μονάδες χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2019.
Στο φόντο αυτό με επιστολή στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν για τις πρακτικές τιμολόγησης των πολυεθνικών, ο Πρωθυπουργός φέρνει σε Ευρωπαϊκό “γήπεδο” τα ζητήματα τα οποία αφορούν την ακρίβεια. Έτσι, προσπαθεί να καταδείξει αφενός τον “ένοχο” για την ακρίβεια, κι αφετέρου να ενισχύσει τη ρητορική για φαινόμενο που δεν είναι αποκλειστικά Ελληνικό.
Κι αυτό την ώρα που οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν διογκούμενη τη δυσαρέσκεια για χειρισμούς της κυβέρνησης στο μέτωπο της ακρίβειας, παρά τις αυξήσεις σε μισθούς. Άλλωστε, οι τιμές έχουν κατοχυρώσει τέτοια επίπεδα, που ακόμη και η όποια άνοδος του διαθέσιμου εισοδήματος δεν επαρκεί για να καλύψει το κενό.
Να σημειωθεί ότι Δείκτης τιμών Τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών που τον περασμένο Δεκέμβριο είχε φτάσει στις 130,56 μονάδες, έχοντας αυξηθεί κατά 30,56% εν σχέσει με το 2020 που είχε οριστεί στο "100" ως έτος βάσης των συγκρίσεων για την προσεχή πενταετία, αν καιτον Απρίλιο του 2024 καταγράφει υποχώρηση στις 129,6 μονάδες ή 0,69% χαμηλότερα από το 2023.
Αντέχει ο πληθωρισμός
Σύμφωνα, δε, με ειδική ανάλυση της Εθνικής Τράπεζας η επιμονή του πληθωρισμού αντανακλά την επίδραση πρόσθετων παραγόντων, δεδομένου ότι οι δυνάμεις που συνέτειναν στην πληθωριστική ανάφλεξη την περίοδο 2022-23 (εκτόξευση διεθνών τιμών πρώτων υλών, ενεργειακή κρίση, σημαντικές δυσλειτουργίες στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα) δε διαδραματίζουν πλέον σημαντικό ρόλο.
Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται, η ενέργεια έχει πλέον περιορισμένη επίδραση αλλά παραμένει εστία αβεβαιότητας. Παράλληλα τονίζεται, ότι η ταχύτητα αποκλιμάκωσης θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη εάν δεν παρέμεναν ανθεκτικά τα περιθώρια κέρδους των μεταποιητικών επιχειρήσεων, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, τα οποία κινήθηκαν σε πολυετή υψηλά από τα μέσα του 2021 έως και τα μέσα του 2023, όταν και ξεκίνησαν να υποχωρούν.
Σε σχέση με τον πληθωρισμό τροφίμων η ΕΤΕ αναφέρει ότι επιβραδύνεται αλλά παραμένει υψηλός κυρίως λόγω της μεγαλύτερης βαρύτητας του ελαιολάδου αλλά και δυσμενών κλιματικών επιδράσεων σε προϊόντα π.χ. όπως τα πορτοκάλια.
Όπως τονίζει η ανάλυση ο πληθωρισμός στα τρόφιμα, ο οποίος συνεχίζει να αποτελεί και μείζον κοινωνικό θέμα, υποχώρησε στο ακόμη υψηλό 5,4% ετησίως τον Απρίλιο, με ορισμένες κατηγορίες να σημειώνουν μικρή μείωση στο επίπεδο τιμών τους, τόσο σε μηνιαία όσο και σε ετήσια βάση (δημητριακά, ψωμί, αυγά, γαλακτοκομικά και ορισμένα επεξεργασμένα τρόφιμα). Όμως, η ζημιά σε τμήμα της παραγωγής, που προξένησε η καταστροφική πλημμύρα από την καταιγίδα Daniel, σε συνδυασμό με την ανελαστική ζήτηση και τα ανθεκτικά περιθώρια κέρδους των παραγωγών, και ακόμη περισσότερο του λιανεμπορίου, απέτρεψαν την ταχύτερη επιβράδυνση του πληθωρισμού τροφίμων.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να τονισθεί ότι μεγάλη πληθωριστική επίδραση άσκησε και το ελαιόλαδο, το οποίο παραδοσιακά σταθμίζεται με πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στον ελληνικό ΕνΔΤΚ (0,9% έναντι 0,2% στην Ευρωζώνη, το 2024).
Επίσης, με βάση την ανάλυση, τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών αρχίζουν να ομαλοποιούνται αλλά συνεισέφεραν σημαντικά στην αδράνεια του πληθωρισμού ειδικά στα αγαθά Η μείωση του πληθωρισμού στα αγαθά θα ήταν ακόμα ταχύτερη εάν τα περιθώρια κέρδους των εταιριών (ειδικά στη λιανική αγορά καταναλωτικών αγαθών και ειδικότερα των τροφίμων) προσαρμόζονταν στην υποχώρηση των τιμών αρκετών πρώτων υλών, καθώς και άλλων εισαγόμενων παραγωγικών εισροών, κατά το 2023 και τους πρώτους μήνες του 2024 σημειώνει η ανάλυση της ΕΤΕ. Αυτό όμως, όπως αναφέρεται, δε συνέβη στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, λόγω ισχυρής ζήτησης καθώς και χρόνιων διαρθρωτικών αγκυλώσεων της ελληνικής αγοράς αλλά και των πρακτικών τιμολόγησης των διεθνών αλυσίδων διάθεσης μεταποιημένων προϊόντων και πρώτων υλών. Αυτή η επίδραση από το λεγόμενο «πληθωρισμό απληστίας» δείχνει πλέον να υποχωρεί, στο σύνολο του επιχειρηματικού τομέα, από το 2ο εξάμηνο του 2023, όπως αποτυπώνεται και στις τάσεις εξομάλυνσης της εταιρικής κερδοφορίας (το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα του εταιρικού τομέα αρχίζει να μειώνεται ως ποσοστό στο ΑΕΠ μετά την κορύφωσή του κατά το 2022).