Το νέο πρόγραμμα θα προβλέπει ενισχυμένη επιδότηση για εγκατάσταση αντλιών θερμότητας μετά και την έγκριση του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης ενώ σημαντικό είναι ότι θα ισχύσει το σύστημα των βαθμοημερών θέρμανσης και ψύξης για τον υπολογισμό των ενεργειακών αναγκών και την επιδότηση των έργων ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων. Δηλαδή θα εφαρμοστεί ο χάρτης βαθμοημερών θέρμανσης που εφαρμόζεται στην επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης και ηλεκτρικού ρεύματος ώστε «κάθε γειτονιά της χώρας να έχει τους δικούς τους συντελεστές» επιδότησης στο «Εξοικονομώ». Ανάμεσα στις κατοικίες που θα αναβαθμιστούν οι 2.500 θα αφορούν ευάλωτους οικιακούς καταναλωτές.
Το μοντέλο των «βαθμοημερών», λαμβάνει υπόψη του τις μετεωρολογικές συνθήκες σχεδόν και σε επίπεδο γειτονιάς (με βάση τον Ταχυδρομικό Κώδικα), ώστε η μεγαλύτερη στήριξη να παρέχεται σε καταναλωτές οι οποίοι έχουν και τις μεγαλύτερες ενεργειακές ανάγκες. Επίσης, και σε αυτή την περίπτωση, λαμβάνονται υπόψη κοινωνικά κριτήρια – και πιο συγκεκριμένα ο αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων. Για παράδειγμα ορεινές περιοχές, ανεξαρτήτως θα τύχουν υψηλότερης ενίσχυσης αφού και οι ανάγκες τους είναι μεγαλύτερες.
Αντλίες θερμότητος
Όσον αφορά τις αντλίες θερμότητας, η απόφαση εντάσσεται στην υλοποίηση του στόχου που έχει θέσει η ΕΕ για εγκατάσταση πάνω από 60 εκατομμυρίων αντλιών έως το 2030, ώστε να μειωθεί κατά 40% η ζήτηση φυσικού αερίου για οικιακή κατανάλωση.
Αντλία θερμότητας είναι ένα σύστημα που αντλεί θερμότητα από ένα χώρο ή από το περιβάλλον και τη μεταφέρει σε κάποιον άλλο. Ειδικότερα, είναι ένα ενεργειακά αποδοτικό σύστημα που απορροφά θερμότητα από τον αέρα του περιβάλλοντος για θέρμανση και ζεστό νερό. Μεταφέρει τη θερμότητα του αέρα του περιβάλλοντος στην οικία μέσω υδραυλικού συστήματος νερού, όπως ενδοδαπέδια θέρμανση, fan coil, και σώματα καλοριφέρ.
Η εγκατάσταση αντλιών θερμότητας θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, μειώνοντας παράλληλα τους λογαριασμούς των νοικοκυριών, αλλά και τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Επιπλέον, οι εισαγωγές της Ευρώπης θα μειώνονταν κατά 60 δισ. ευρώ, ενώ οι λογαριασμοί επίσης θα έβλεπαν μείωση της τάξης του 20%, καθώς όπως σημειώνεται, οι αντλίες θερμότητας είναι κατά 30% περίπου πιο αποδοτικές από τους λέβητες αερίου.
Υπολογίζεται πως η συνολική επένδυση των προγραμμάτων «Εξοικονομώ» θα συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας κατά τουλάχιστον 213 ktoe ετησίως. Στόχος είναι η ενεργειακή αναβάθμιση 11.500 κατοικιών εντός της επόμενης διετίας. Στα κονδύλια του νέου «Εξοικονομώ» θα διοχετευθούν και τα αδιάθετα υπόλοιπα από το πρόγραμμα «Εξοικονομώ - Ανακαινίζω για νέους» στο οποίο υποβλήθηκαν 6.679 αιτήσεις προϋπολογισμού 88.029.982 ευρώ έναντι διαθέσιμων κονδυλίων ύψους 300 εκατ. ευρώ.
Ενισχυμένη φοροέκπτωση
Εναλλακτικά, το «όπλο» που επιστρατεύεται στην προσπάθεια αναβάθμισης του κτιριακού τομέα είναι η ενίσχυση της έκπτωσης φόρου για τους ιδιοκτήτες ακινήτων που προχωρούν σε επενδύσεις οι οποίες σχετίζονται με την ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση κτιρίων, όπως προβλέπει το φορολογικό νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή. Αφορά κτίρια τα οποία δεν έχουν ήδη ενταχθεί ή δεν εντάσσονται σε πρόγραμμα αναβάθμισης. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 οι δαπάνες για την αγορά αγαθών και τη λήψη υπηρεσιών που σχετίζονται με την ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση κτιρίων μειώνουν, ισόποσα κατανεμημένες σε περίοδο πέντε ετών, τον φόρο εισοδήματος των φυσικών προσώπων, μέχρι του αναλογούντος για κάθε έτος φόρου, με ανώτατο συνολικά όριο δαπάνης τις 16.000 ευρώ. Οι δαπάνες για υλικά λαμβάνονται υπόψη μέχρι ποσού που αντιστοιχεί στο 1/3 του ποσού για δαπάνες υπηρεσιών. Όλες οι δαπάνες θα πρέπει να προκύπτουν από τιμολόγια τα οποία έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και διαβιβαστεί στην ΑΑΔΕ από τον προμηθευτή μέσω του συστήματος MYDATA. Αυτό σημαίνει ότι στην περίπτωση που κάποιος πληρώσει για εργασίες ύψους 6.000 ευρώ, η εφορία θα αναγνωρίζει δαπάνες υλικών ύψους 2.000 ευρώ (1/3 των εργασιών). Το ποσό των 8.000 θα μειώνει τον φόρο κατά 1.600 ευρώ ετησίως για πέντε χρόνια.
Ποια κατοικία είναι επιλέξιμη;
Η κατοικία θα πρέπει να χρησιμοποιείται. Σε περίπτωση που από τα στοιχεία της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, για το έτος αναφοράς προκύπτει ότι το ακίνητο δεν ήταν σε χρήση (κενό διαμέρισμα, κενή μονοκατοικία) το εν λόγω φορολογικό έτος, για την πιστοποίηση της κύριας χρήσης κατοικίας θα χρησιμοποιηθούν αντίστοιχα δικαιολογητικά ενός εκ των δύο προηγούμενων φορολογικών ετών.
Σε περίπτωση που η κατοικία έχει αποκτηθεί πρόσφατα, θα ζητηθεί έγγραφη δέσμευση για την κύρια χρήση της κατοικίας.
Δεν είναι επιλέξιμες κατοικίες με χρήση βραχυχρόνιας μίσθωσης (Airbnb).
Σε περίπτωση όπου υπάρχουν πολλοί συγκύριοι και η χρήση της κύριας κατοικίας γίνεται από κάποιον από αυτούς, δικαίωμα υποβολής αίτησης στο Πρόγραμμα έχει μόνον ο συγκύριος που ιδιοκατοικεί και λαμβάνει το αντίστοιχο κλιμακωτό ποσοστό ανά εισοδηματική κατηγορία.
Σε περίπτωση όπου η χρήση κατοικίας γίνεται από τρίτο πρόσωπο-μη συγκύριο, (δωρεάν παραχώρηση/ενοικίαση), δικαίωμα υποβολής αίτησης στο Πρόγραμμα έχει οποιοσδήποτε εκ των επικαρπωτών – πλήρων κυρίων (όχι ο ψιλός κύριος), και λαμβάνει το αντίστοιχο κλιμακωτό ποσοστό ανά εισοδηματική κατηγορία.
Επιλέξιμες δαπάνες
Στις ενεργειακές δαπάνες που είναι επιλέξιμες περιλαμβάνονται:
• Τοποθέτηση θερμομόνωσης
• Αντικατάσταση κουφωμάτων, υαλοπινάκων και εξωτερικών προστατευτικών φύλλων
• Εγκατάσταση ή αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης, καθώς και των αναγκαίων υποδομών και στοιχείων, ώστε το κτίριο να καθίσταται πλήρως λειτουργικό
• Εγκατάσταση διατάξεων αυτόματου ελέγχου της λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης/ψύξης
• Εγκατάσταση συστήματος αυτοπαραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος (με ενεργειακό συμψηφισμό), καθώς και συστημάτων ηλεκτρικών συσσωρευτών (μπαταρίες) όταν συνδυάζονται με φωτοβολταϊκά συστήματα
• Εγκατάσταση συστήματος παραγωγής ζεστού νερού με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)
• Εγκατάσταση συστήματος μηχανικού αερισμού με ανάκτηση θερμότητας
• Αναβάθμιση φωτισμού των κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικίας.