Πολλοί είναι αυτοί που διερωτώνται αν τελικά η κατάρρευση των κρατών στην κεντρική ζώνη της Αφρικής και η μαζική έλευση προσφύγων και παρανόμων μεταναστών στην Ευρώπη θα γίνει μεταξύ του 2020 και του 2030, όπως προβλέπει το προαναφερθέν βιβλίο, ή αν η κατάρρευση κρατών όπως η Αϊτή και η Νικαράγουα, θα γίνει και θα προκαλέσει μεταναστευτικό κύμα προς τις ΗΠΑ, ή αν το Μαϊάμι και το Μανχάταν θα έχουν καλυφθεί από νερό το 2050 λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Κανείς δεν γνωρίζει, γράφει το αμερικανικό περιοδικό The National Interest, αν οι ηγέτες που λαμβάνουν αποφάσεις στα μεγάλα κέντρα αποφάσεις και στις πρωτεύουσες των μεγάλων δυνάμεων ανά τον κόσμο, γνωρίζουν το πραγματικό κόστος, αλλά και τις επιπτώσεις για τον άνθρωπο και ολόκληρο τον πλανήτη, από το διεθνή ανταγωνισμό και το παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος που εξελίσσεται μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Το προαναφερθέν βιβλίο μπορεί να μοιάζει με μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας χωρίς τεκμηρίωση από συγκεκριμένα στοιχεία, αλλά το συγγραφικό αυτό δημιούργημα συλλαμβάνει το πιθανό μέλλον στο οποίο οδηγεί η παρούσα δυναμική των εξελίξεων σε ένα πραγματικά διχασμένο και ραγισμένο κόσμο. Οι μεγάλες δυνάμεις επιλέγουν να επενδύσουν τεράστια ποσά σε εξοπλισμούς, συμμετέχουν σε στρατηγικούς ανταγωνισμούς, και λαμβάνουν αποφάσεις που διαταράσσουν την ομαλή πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, και οδηγούν σε οπτικές εσωτερικής και εθνικιστικής ανάλυσης και εξέλιξης των διεθνών σχέσεων. Η προοπτική διακρατικής συνεργασίας για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων και υπαρξιακών κινδύνων για τη ανθρωπότητα, θεωρείται πλέον όλο και περισσότερο μια αυταπάτη.
Ο Διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των Ηνωμένων Πολιτειών στην ετήσια έκθεσή του αναφέρει, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι όλο και περισσότερο αντιμέτωπες με μια εύθραυστη παγκόσμια τάξη, που δοκιμάζεται από εντεινόμενους στρατηγικούς ανταγωνισμούς μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, με εντονότερες και απρόβλεπτες διεθνείς προκλήσεις, αλλά και με πολλές τοπικές συγκρούσεις οι οποίες όμως έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις. Η αστάθεια που προκαλούν οι τοπικές και περιφερειακές συγκρούσεις απαιτούν το μέγιστο ενδιαφέρον και προσοχή από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Η πραγματικότητα είναι ότι το παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος του παγκόσμιου ανταγωνισμού, εξουδετερώνει τις προσπάθειες για αντιμετώπιση των παγκοσμίων προκλήσεων. Η συμβατική σοφία λέει ότι ο οικονομικός εθνικισμός και ο γεωστρατηγικός ανταγωνισμός μηδενικού αθροίσματος δύνανται να συνυπάρξουν με τη διεθνή συνεργασία σε υπαρξιακά ζητήματα για την ανθρωπότητα, κάποιοι άλλοι όμως υποστηρίζουν ότι αυτό είναι μια αυταπάτη, και ότι απαιτείται βαθύτερη διεθνής συνεργασία για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες, η μεταρρύθμιση των διεθνών θεσμών, και η εξεύρεση μιας βιώσιμης και ωφέλιμης παγκόσμιας ισορροπίας. Η εντεινόμενη κλιματική αλλαγή, και το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ βορρά και νότου, δημιουργεί φτώχεια και απελπισία, και τροφοδοτεί τον πολιτικό και θρησκευτικό εξτρεμισμό, την τρομοκρατία και τη μαζική μετανάστευση.
Η παρούσα αντίδραση στις υπερβολές της παγκοσμιοποίησης και η αντιπαλότητα μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, διαλύουν το μεταπολεμικό διεθνές σκηνικό που χαρακτηρίστηκε από μια εύθραυστη ειρήνη χωρίς μεγάλους πολέμους, και διαβρώνουν το διεθνές σύστημα. Το ανοικτό οικονομικό με κανόνες σύστημα, το παγκόσμιο εμπόριο και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, υπήρξαν παράγοντες που δημιούργησαν την μεταπολεμική οικονομική ευημερία που τώρα κινδυνεύει και υπονομεύεται. Η αμερικανική πυρηνική ομπρέλα διατήρησε την ηρεμία στην Ευρώπη και την Ασία, δια της διπολικής πυρηνικής ισορροπίας, τώρα όμως το διεθνές σκηνικό εξελίσσεται σε κινούμενη άμμο. Το 1962, κατά τη διάρκεια της Κρίσης των Πυραύλων στην Κούβα, Κρούστσεφ και Κένεντι κάθισαν στο ίδιο τραπέζι να συνομιλήσουν και να δώσουν λύση λόγω του κινδύνου για μια παγκόσμια πυρηνική καταστροφή, δίνοντας ένα τέλος σε μια πολλαπλή κρίση με ένα συμβιβασμό, σήμερα οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων, η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των ηγετών, αλλά και η έλλειψη μηχανισμών ελέγχου και λήψης αποφάσεων εκτάκτου ανάγκης κάνουν τον κόσμο πολύ πιο επικίνδυνο.
Κατά την παρούσα περίοδο, όπως διαπιστώνει η ετήσια έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι εξελίξεις και οι αποφάσεις που λαμβάνονται αντιστρέφουν τα αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης των τελευταίων δεκαετιών, ο κόσμος οδηγείται στη δημιουργία οικονομικών μπλοκ, το παγκόσμιο εμπόριο φθίνει όπως και η μεσαία τάξη, οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι, ενώ οι φτωχές χώρες γίνονται όλο και πιο ευάλωτες οικονομικά, πολιτικά, θεσμικά και κοινωνικά. Η πανδημία τριπλασίασε για παράδειγμα το χρέος των χωρών της Αφρικής καθώς 21 Αφρικανικές χώρες βουλιάζουν σε χρέη 656 δις δολαρίων. Η παγκοσμιοποίηση φθίνει και διαβρώνεται, σε δεκάδες χώρες όπως η Λιβύη και το Σουδάν επικρατούν συνθήκες εμφυλίου πολέμου, ενώ 22 εμφύλιες διαμάχες έχουν προκαλέσει την στρατιωτική επέμβαση ξένων δυνάμεων. Τουλάχιστον 180 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν υπό συνθήκες απόλυτης φτώχειας, με 1,90 δολάρια την ημέρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη υποκύπτουν στον οικονομικό εθνικισμό και λαμβάνουν αυστηρά μέτρα κατά της Κίνας και της Ρωσίας, ενώ η Κίνα παρέχει μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια σε χώρες του νότου, με ότι αυτό συνεπάγεται, απ' ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιαπωνία από κοινού. Ο ΟΗΕ κάνει πλέον λόγο για μη αναστρέψιμη κλιματική αλλαγή και κλιματικό φαινόμενο ντόμινο.
Η Ιστορία έχει αποδείξει ότι τα διεθνή συστήματα λειτουργούν και αποδίδουν όταν οι μεγάλες δυνάμεις επενδύουν και ενσωματώνονται σε αυτά, τέτοια συστήματα ήταν το Κινέζικο Αυτοκρατορικό Σύστημα, η Ειρήνη της Βεστφαλίας, Το Συνέδριο της Βιέννης και η Φιλελεύθερη Παγκόσμια Τάξη μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Όταν οι μεγάλες δυνάμεις υιοθετούν ανταγωνιστικά οράματα παγκόσμιας τάξης, όπως συμβαίνει τώρα μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο εθνικισμός υπονομεύει το διεθνές σύστημα και οι διεθνείς θεσμοί όπως ο ΟΗΕ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου υπολειτουργούν ή δυσλειτουργούν, κάνοντας τη συνεργασία σε ζητήματα όπως η ναυτιλία, το διάστημα το κλίμα και η εξοπλισμοί από δύσκολη έως αδύνατη. Οι συγκρούσεις στα Βαλκάνια, την Κορέα, την Ταϊβάν και την Ουκρανία δείχνουν ότι ένας διευρυμένος πόλεμος Ανατολής – Δύσης δεν είναι αδύνατος, και ότι ίσως μόνον η ενσωμάτωση της Κίνας και της Ρωσίας στο νέο διεθνές σύστημα ίσως αποσοβήσει τα χειρότερα.
(από την εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ»)